Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να βομβαρδίσει ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις πυροδότησε έναν φαύλο κύκλο κλιμάκωσης με παγκόσμιες προεκτάσεις. Οι ΗΠΑ, εμπλεκόμενες πλέον άμεσα στον πόλεμο Ισραήλ–Ιράν, οδηγούν την περιοχή στον κίνδυνο γενικευμένης ανάφλεξης.
Η Τεχεράνη ετοιμάζεται να βγάλει από τη φαρέτρα όλα της τα όπλα και το σημαντικότερο εξ αυτών δεν είναι κάποιος πύραυλος, αλλά το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ.
Αναλυτές, όπως η Rebecca Babin της CIBC, εκτιμούν ότι η πιθανότητα πλήρους αποκλεισμού των Στενών παραμένει κάτω από 50%, αλλά είναι αισθητά αυξημένη σε σχέση με την περίοδο πριν το αμερικανικό πλήγμα. Πιο ρεαλιστικό σενάριο θεωρείται η αύξηση της παρενόχλησης δεξαμενόπλοιων, είτε με νάρκες είτε με καταλήψεις, κάτι που θα εκτίνασσε τα κόστη και τον χρόνο μεταφοράς.
Η απειλή όμως αρκεί για να ταρακουνήσει τις αγορές. Η Oxford Economics προειδοποιεί: ένα κλείσιμο των Στενών θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου στα $130 το βαρέλι και να αφαιρέσει 0,8 ποσοστιαίες μονάδες από την παγκόσμια ανάπτυξη. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης των ΗΠΑ (EIA), το 2024 και το α’ τρίμηνο του 2025 από τα Στενά διήλθε πάνω από το 25% της παγκόσμιας θαλάσσιας εμπορίας πετρελαίου και το 20% του LNG.
Παρά τις ενδείξεις γεωπολιτικού σοκ, οι αγορές παραμένουν σχετικά συγκρατημένες. Μπρεντ και αμερικανικό αργό άνοιξαν σήμερα με άνοδο της τάξης του 3%, αλλά στη συνέχεια είδαν τα κέρδη τους να περιορίζονται. Είναι σαφές πως οι επενδυτές πιστεύουν ότι η Τεχεράνη μπλοφάρει. Αλλά όπως προειδοποιεί το MarketWatch, μερικές φορές είναι εξαιρετικά λεπτά τα όρια ανάμεσα στην μπλόφα και την καταστροφή.
Η επενδυτική τράπεζα Jefferies επισημαίνει πως τα αυξημένα επίπεδα των τιμών πετρελαίου ενδέχεται να διακόψουν τις αποπληθωριστικές τάσεις στις ΗΠΑ και να καθυστερήσουν τις πολυαναμενόμενες μειώσεις επιτοκίων από τη Fed. Για τη Wall Street, η ενεργειακή μεταβλητότητα έχει μετατραπεί σε βασικό δείκτη για την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
Δεν είναι μόνο τα Στενά του Ορμούζ
Αναλυτές της Jefferies καταγράφουν 5 κρίσιμα ερωτήματα που, όπως επισημαίνουν, πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των επενδυτικών αποφάσεων τις επόμενες εβδομάδες.
Θα συνεχιστεί η στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ;
Ο Τραμπ προειδοποιεί ότι «υπάρχουν και άλλοι στόχοι» αν το Ιράν προχωρήσει σε αντίποινα. Το Ισραήλ είναι ήδη σε κόκκινο συναγερμό και οι ΗΠΑ ενισχύουν τη ναυτική παρουσία στον Κόλπο. Ο φόβος ενός νέου κύκλου κλιμάκωσης με περιφερειακές επιθέσεις και χτυπήματα σε υποδομές πετρελαίου δεν είναι πλέον σενάριο – είναι σοβαρή πιθανότητα.
Αναλυτές όπως η Rebecca Babin της CIBC θεωρούν πιο πιθανό ένα σενάριο «παρενόχλησης», δηλαδή νάρκες, νηοψίες, καθυστερήσεις που εκτοξεύουν κόστος και ρίσκο. Το γεωπολιτικό premium στο πετρέλαιο μόλις ανατινάχθηκε.
Θα αντέξει η πολιτική συμμαχία του Τραμπ;
Το χτύπημα στο Ιράν ανοίγει ρωγμές στη ρεπουμπλικανική συμμαχία του προέδρου. Η απομονωτιστική πτέρυγα Bannon–Carlson αντιτίθεται σε κάθε στρατιωτική εμπλοκή, ενώ αρκετές δημοσκοπήσεις δείχνουν πλειοψηφικό ρεύμα αντίθεσης σε νέες συγκρούσεις. Η συνοχή του εσωτερικού μετώπου θα επηρεάσει τις αγορές όσο και τα ίδια τα πλήγματα: επηρεάζει τα νομοθετήματα, τον προϋπολογισμό, τις συμμαχίες. Είναι θέμα ισχύος – και εμπιστοσύνης.
Τι σημαίνει αυτό για τη δημοσιονομική ατζέντα του Τραμπ;
Η Jefferies επισημαίνει ότι η εμπλοκή με το Ιράν μπορεί να μπλοκάρει το σχέδιο του Τραμπ για τη μεγάλη νομοθετική δέσμη με φοροελαφρύνσεις και αύξηση του ορίου χρέους – τη λεγόμενη «One Big, Beautiful Bill». Το ενδεχόμενο να απαιτηθούν ξεχωριστές ψηφοφορίες για επιμέρους κονδύλια είναι υπαρκτό. Και οι αγορές δεν αγνοούν το ιστορικό: το κόστος των πολέμων στο Αφγανιστάν ($2,3 τρισ.) και στο Ιράκ–Συρία ($2,9 τρισ.) παραμένει νωπό.
Σε ένα ήδη διογκωμένο έλλειμμα, η νέα στρατιωτική δαπάνη μπορεί να προκαλέσει σοκ στις αποδόσεις των ομολόγων και κρίση εμπιστοσύνης στο δολάριο.
Για τη Fed, αυτό σημαίνει επιπλέον εμπόδια στις μειώσεις επιτοκίων. Η αποπληθωριστική πορεία των τελευταίων μηνών τίθεται πλέον υπό σοβαρή αμφισβήτηση – και οι αγορές το ξέρουν.
Πώς επηρεάζονται οι εμπορικές διαπραγματεύσεις με Κίνα και Ευρώπη;
Η Κίνα καταδικάζει την επίθεση ως «παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και οι Ιρανοί απορρίπτουν κάθε ενδεχόμενο διαλόγου με την Ουάσιγκτον. Η ευρωπαϊκή πλευρά ζητά αποκλιμάκωση, αλλά οι διαπραγματεύσεις είναι παγωμένες. Οι αγορές ανησυχούν: στις 9 Ιουλίου λήγει η προθεσμία Τραμπ για τους «Liberation Day» δασμούς. Και στις 12 Αυγούστου κλείνει το παράθυρο για την τελική φάση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ–Κίνας.
Ο πόλεμος στο Ιράν μπορεί να τινάξει στον αέρα και τις δύο διαδικασίες – ή να τις καταστήσει διαπραγματευτικό εργαλείο. Το αποτέλεσμα: μεγαλύτερη αστάθεια, επενδυτικό φρένο.
Ξεπερνά ο Τραμπ τα συνταγματικά του όρια;
Το χτύπημα στο Ιράν φέρνει ξανά στο προσκήνιο την ένταση εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας στις ΗΠΑ. Το War Powers Resolution απαιτεί ενημέρωση του Κογκρέσου εντός 48 ωρών και χρονικό όριο 60 ημερών για μη εξουσιοδοτημένη εμπλοκή. Η κυβέρνηση Τραμπ βασίζεται στη θεωρία του μονοκρατορικού εκτελεστικού, με προσωρινή επικύρωση από το Ανώτατο Δικαστήριο – αλλά όχι με οριστική κρίση.
