Ήταν εκείνοι που ανάγκασαν τον Ντόναλντ Τραμπ να «παγώσει» προσωρινά τους αμοιβαίους δασμούς που είχε ανακοινώσει ανήμερα της «Ημέρας Απελευθέρωσης» στις αρχές Απριλίου. Και τώρα επέστρεψαν.
Οι «τιμωροί των ομολόγων», όπως αποκαλούνται στην αγορά, βάζουν στο στόχαστρο αυτή τη φορά το νέο «μεγάλο και όμορφο» φορολογικό νομοσχέδιο, που θα μπορούσε να εκτοξεύσει ακόμη περισσότερο το ήδη εκρηκτικό δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ.
Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου των ΗΠΑ ξεπέρασε το 4,5% για πρώτη φορά από τον Φεβρουάριο, ενώ το 30ετές έσπασε το φράγμα του 5%, επίπεδο που είχε φτάσει στιγμιαία και την παραμονή της ανακοίνωσης Τραμπ για πάγωμα των δασμών. «Έχουμε πλέον αγγίξει επίπεδα αποδόσεων που στο παρελθόν φάνηκε να προκαλούν ευαισθησία από την πλευρά της κυβέρνησης των ΗΠΑ», έγραψαν αναλυτές της Deutsche Bank. Η εξέλιξη έδωσε την ευκαιρία ακόμη και σε χώρες, όπως η Ελλάδα, να πανηγυρίζουν ότι δανείζονται πολύ φθηνότερα από την υπερδύναμη.
Η δύναμη της αγοράς ομολόγων είναι αμφισβήτητη. Πράγματι, ο ίδιος ο Τραμπ είχε αναγνωρίσει ότι έκανε πίσω στους δασμούς επειδή οι επενδυτές σταθερού εισοδήματος «άρχισαν να ανησυχούν». Το μήνυμα παραμένει και αυτή τη φορά ισχυρό: οι επενδυτές ανησυχούν ότι το νέο φορολογικό πακέτο δεν είναι καθόλου φιλικό προς τα ελλείμματα.
Απόδοση και έλλειμμα: Ένα εκρηκτικό μείγμα
Με βάση τα τελευταία στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO), το ομοσπονδιακό έλλειμμα για το 2025 αναμένεται να φτάσει τα 1,9 τρισ. δολάρια ή 6,2% του ΑΕΠ—το βαθύτερο εκτός περιόδων πολέμου ή ύφεσης στην αμερικανική ιστορία.
Το νέο φορολογικό σχέδιο, όπως εγκρίθηκε από την Επιτροπή Φορολογίας της Βουλής, θα προσθέσει επιπλέον 3,8 τρισ. στο χρέος έως το 2034, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Κοινής Επιτροπής Φορολόγησης. Και ενώ οι υποστηρικτές του πακέτου ισχυρίζονται πως η ανάπτυξη θα αντισταθμίσει τα χαμένα έσοδα, οι αγορές φαίνεται να μην πείθονται. «Η αγορά ομολόγων ανησυχεί ότι αυτό το σχέδιο δεν είναι όσο φιλικό προς τα δημοσιονομικά όσο θα ήθελαν», σχολίασε στο MarketWatch ο Rob Haworth, στρατηγικός αναλυτής της U.S. Bank Wealth Management.
Η ιστορία των «τιμωρών»
Ο όρος “bond vigilantes” πρωτοεμφανίστηκε το 1983 από τον οικονομολόγο Εντ Γιαρντένι για να περιγράψει εκείνους τους επενδυτές που απαντούν σε πληθωριστικές ή ανεύθυνες πολιτικές ξεπουλώντας μαζικά τα κρατικά ομόλογα.
Μια από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές ήταν η δεκαετία του 1990, όταν ο Μπιλ Κλίντον αναγκάστηκε να περιορίσει τις φιλόδοξες δαπάνες του προγράμματός του μετά από «εξέγερση» των αγορών. Ο Κλίντον άλλαξε ρότα και έστρεψε την πολιτική του στην εξισορρόπηση του προϋπολογισμού.
Πιο πρόσφατα, η σύντομη θητεία της Λιζ Τρας στη Βρετανία το 2022 αποτέλεσε ίσως την πιο θεαματική νίκη των «τιμωρών»: η ανακοίνωση φορολογικών ελαφρύνσεων ύψους 45 δισ. λιρών οδήγησε σε κραχ της στερλίνας και σε ιστορική άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων. Η Τρας παραιτήθηκε μόλις 49 ημέρες μετά.
Η σημερινή πραγματικότητα: Έχουν αλλάξει οι κανόνες
Αν και οι «τιμωροί των ομολόγων» εξακολουθούν να υπάρχουν, η φύση τους έχει αλλάξει, εξηγεί ο Haworth. Οι μεγάλες τράπεζες δεν διατηρούν πλέον τεράστια αποθέματα ομολόγων, λόγω κανονισμών μετά την κρίση του 2008.
Τη θέση τους έχουν πάρει hedge funds και θεσμικοί που επιδιώκουν αποδόσεις μέσα από βραχυπρόθεσμες στρατηγικές ή μακροπρόθεσμες επιλογές για πελάτες υψηλής καθαρής αξίας. «Σε κάποιο βαθμό υπάρχουν ακόμη», λέει ο Haworth, «αλλά η φύση τους είναι πολύ διαφορετική».
Η αγορά είναι ίσως το μόνο που μετράει
Ο Τραμπ, σε αντίθεση με την Τρας, δεν είναι ευάλωτος πολιτικά με τον ίδιο τρόπο. Ελέγχει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, διαθέτει ισχυρή λαϊκή στήριξη και προχωρά σε μέτρα που οι ψηφοφόροι του επικροτούν. Όμως η αγορά ομολόγων μπορεί να είναι η μόνη απέναντι στην οποία πραγματικά θα πρέπει να λογοδοτήσει.
Ο ίδιος έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί χαμηλότερα επιτόκια και φθηνότερο μακροπρόθεσμο δανεισμό για τις ΗΠΑ. Αλλά όσο η αγορά ανησυχεί για τα ελλείμματα και τον πληθωρισμό, τόσο πιο ακριβά θα κοστίζει ο δανεισμός – και τόσο πιο δύσκολα θα υλοποιούνται τα σχέδιά του.
Τα MAGAnomics υπερβαίνουν τη συμβατική σοφία, λένε οι επικριτές του Αμερικανού πρόεδρου. Και ίσως κρατούν στα χέρια τους τα ομόλογα που πληρώνουν τον λογαριασμό.
