Δημόσιο διάλογο για την αξιοπιστία των Εθνικών Λογαριασμών άνοιξε άρθρο του πρώην υπουργού Τάσου Γιαννίτση, το οποίο θέτει ερωτήματα για την απότομη αύξηση του σκέλους «αποθέματα» στο ΑΕΠ του 2024–α’ εξαμήνου 2025 και υπαινίσσεται κίνδυνο «greek statistics».
Η ΕΛΣΤΑΤ απαντά με αναλυτική ανακοίνωση ότι οι αιτιάσεις στηρίζονται σε «αναληθείς παραδοχές» και εσφαλμένη ανάγνωση της ευρωπαϊκής μεθοδολογίας, υπογραμμίζοντας πως οι εκτιμήσεις έχουν επικυρωθεί από τη Eurostat και υπόκεινται σε συστηματικούς ελέγχους.
Τι υποστηρίζει ο Τάσος Γιαννίτσης
Ο κ. Γιαννίτσης σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα «Τα Νέα», επισημαίνει ότι τα στοιχεία για το ΑΕΠ (κατανάλωση, σχηματισμός κεφαλαίου, καθαρές εξαγωγές) του 2024 εμφανίζουν μια απότομη εκτίναξη στα «αποθέματα» (inventories), τα οποία —όπως εξηγεί— συνήθως είναι κοντά στο μηδέν στις χώρες της Ευρωζώνης.
Υπενθυμίζει ότι στην Ελλάδα τα αποθέματα κινούνταν σε 1,05% του ΑΕΠ το 2023 (μέσος όρος 1,2% την περίοδο 2017–2020 και 1,7% με τα έτη της πανδημίας), ενώ το 2024 «εκτινάχθηκαν» στο 4,1%, με μερική αποκλιμάκωση το β’ τρίμηνο του 2025.
Υποστηρίζει ότι, αν τα αποθέματα ήταν «λογικά» (π.χ. 1,5% του ΑΕΠ), τότε το 2024 θα καταγραφόταν ύφεση ~0,9% αντί για ανάπτυξη 2,3%, ενώ και στο α’ εξάμηνο 2025 ο ρυθμός θα ήταν 1,2% αντί 2%.
Θέτει τρία βασικά ερωτήματα:
- Γιατί η Ελλάδα εμφανίζει σταθερά τόσο υψηλή συμβολή αποθεμάτων όταν αλλού είναι «σχεδόν μηδενικά»;
- Πώς εξηγείται η εκτίναξη 2024–2025 σε 2–3 τρίμηνα;
- Πώς γίνεται με μεταποίηση ~9% του ΑΕΠ τα αποθέματα να ισοδυναμούν με 4,1% του ΑΕΠ (δηλ. ~45% της βιομηχανικής παραγωγής), όταν κυρίως βιομηχανικά προϊόντα αποθεματοποιούνται;
Καταλήγει ότι, ελλείψει πειστικών εξηγήσεων, τίθεται ζήτημα μεθοδολογίας/εκτιμήσεων και υπονοεί κίνδυνο «greek statistics», ζητώντας άμεση εξέταση και από την Eurostat.
Η απάντηση της ΕΛΣΤΑΤ: «Λανθασμένες παραδοχές, σωστή μεθοδολογία»
Η ΕΛΣΤΑΤ, με σημερινή ανακοίνωσή της απορρίπτει τις αιτιάσεις ως εσφαλμένες και διευκρινίζει τα εξής:
1) Πώς καταρτίζεται το ΑΕΠ
Το τριμηνιαίο ΑΕΠ στην Ελλάδα —όπως «στην πλειονότητα των χωρών της ΕΕ»— καταρτίζεται πρωτίστως από την πλευρά της παραγωγής (άθροισμα ΑΠΑ κλάδων + φόροι στα προϊόντα – επιδοτήσεις), όχι από την πλευρά της δαπάνης.
Στις τριμηνιαίες εκτιμήσεις, τα μεγέθη δαπάνης εξισορροπούν με τη μέθοδο παραγωγής και οι μεταβολές αποθεμάτων προκύπτουν υπολειμματικά (ως αριθμητικό υπόλοιπο προσφοράς–ζήτησης), ώσπου να οριστικοποιηθούν με ετήσιες πηγές στην τελική εκτίμηση (Οκτώβριος του επόμενου έτους).
Συνεπώς, «είναι εξ ορισμού αδύνατη οποιαδήποτε ‘χειραγώγηση’ του ΑΕΠ μέσω αποθεμάτων» στο τριμηνιαίο στάδιο, αφού το ίδιο το ΑΕΠ «κλειδώνει» από την παραγωγή.
2) Τι είναι «αποθέματα» στους Εθνικούς Λογαριασμούς
Τα αποθέματα, όπως ορίζει το ESA 2010, δεν περιορίζονται σε «στοκαρισμένα βιομηχανικά προϊόντα», αλλά αφορούν ευρύ φάσμα: υλικά/προμήθειες, συνεχιζόμενες εργασίες (καλλιέργειες σε ωρίμανση, ημιτελή έργα/κατασκευές, ταινίες, λογισμικό κ.ά.), έτοιμα προϊόντα, αγαθά προς μεταπώληση.
Στο τριμηνιαίο στάδιο, η «μεταβολή αποθεμάτων» είναι λογιστική διαφορά αξιών και δεν αποπληθωρίζεται (δεν έχει «φυσική ποσότητα»), άρα η πράξη αφαίρεσης «Ακαθάριστος Σχηματισμός Κεφαλαίου – Επενδύσεις Παγίου» σε σταθερές τιμές για να εξαχθεί ποσοστό τύπου «4,1% του ΑΕΠ» είναι μεθοδολογικά λανθασμένη, σημειώνει η Αρχή.
3) «Δεν είναι μηδενικά αλλού»
Η θέση ότι τα αποθέματα στις λοιπές χώρες της Ευρωζώνης είναι «σχεδόν μηδενικά» δεν ισχύει, αναφέρει η ΕΛΣΤΑΤ, παραπέμποντας στις δημοσιευμένες σειρές των κρατών-μελών.
Τα ελληνικά στοιχεία διαβιβάζονται και επικυρώνονται από τη Eurostat εντός προθεσμιών, ενώ υπόκεινται σε GNI Verification (έλεγχοι πηγών–μεθόδων–αποτελεσμάτων) βάσει του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/516.
Η Ελλάδα, μετά τη μείζονα αναθεώρηση 09/2024 (έτος βάσης 2020), έχει συνεπείς σειρές από το 1995 και καμία ενεργή επιφύλαξη για το ΑΕΠ από τη Eurostat.
Χρονοδιάγραμμα εκτιμήσεων και μεθοδολογικές βελτιώσεις
Η πρώτη ετήσια εκτίμηση του 2024 δημοσιεύθηκε στις 7/3/2025 (άθροισμα τριμηνιαίων, παραγωγική μέθοδος) και επικυρώθηκε από Eurostat.
Η οριστική εκτίμηση (με πλήρη χρήση πινάκων Προσφοράς–Χρήσεων και ετήσιων πηγών για τη δαπάνη) είναι προγραμματισμένη για 16/10/2025.
Η ΕΛΣΤΑΤ απαριθμεί εκτενείς μεθοδολογικές αναβαθμίσεις στις αναθεωρήσεις 2014, 2020 και 2024 (ESA 2010, διοικητικές φορολογικές πηγές, ΥΧΔΜΕ, ναυτιλία, στέγαση, παράνομες δραστηριότητες, μισθοί σε είδος, επικαιροποίηση μητρώων επιχειρήσεων/ΜΚΙΕΝ, κ.ά.).
