Για δεκαετίες, το αφήγημα ήταν απλό: σπουδάζεις, δουλεύεις σκληρά, ανεβαίνεις, συνταξιοδοτείσαι με αξιοπρέπεια. Σήμερα, το μονοπάτι αυτό μοιάζει ξεθωριασμένο – ή και ανύπαρκτο.
Οι παραδοσιακές καριέρες καταρρέουν υπό το βάρος της οικονομικής αβεβαιότητας, της τεχνολογικής επανάστασης και της αστάθειας που σαρώνει τα πάντα – από τις αγορές εργασίας έως την ιδέα της σταθερής σύνταξης.
Η επιτυχία, ακόμη κι όταν έρθει, δεν εγγυάται πια ασφάλεια. Αντιθέτως, μοιάζει συχνά με πυροτέχνημα που σβήνει γρήγορα. Και κάπου εδώ, εμφανίζεται ένα νέο φαινόμενο: ο εργαζόμενος που επιλέγει την επαγγελματική «πολυγαμία», που δεν επενδύει σε έναν μόνο εργοδότη ή εισόδημα, αλλά χτίζει ένα μωσαϊκό οικονομικών λύσεων.
Πολυγαμικοί εργαζόμενοι
Η τάση των πολυγαμικών εργαζομένων έχει εξελιχθεί σε πραγματικό φαινόμενο μετά την πανδημία. Με τις συνθήκες τηλεργασίας να έχουν παγιωθεί, πολλοί εργαζόμενοι εκμεταλλεύονται την απουσία φυσικής παρουσίας για να δουλεύουν ταυτόχρονα σε δύο ή και τρεις θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Η βρετανική Εθνική Πρωτοβουλία Καταπολέμησης της Απάτης εντόπισε πρόσφατα 23 τέτοιες περιπτώσεις σε δήμους του Λονδίνου, με μισθούς που ξεπερνούσαν συνολικά τις 500.000 λίρες.
Σύμφωνα με το Social Work News, κοινωνική λειτουργός απολύθηκε όταν σε κλήση στο Teams με τον έναν εργοδότη, απάντησε κατά λάθος με το όνομα… του άλλου. Το φαινόμενο έχει πλέον τέτοια έκταση, που τα τμήματα ανθρωπίνου δυναμικού έχουν πια μάθει να εντοπίζουν «σημάδια συναγερμού»: καθυστερημένες απαντήσεις σε emails, αποφυγή προαγωγών, καμία άδεια.
Παράλληλα, σε Reddit και TikTok έχουν δημιουργηθεί κοινότητες που ανταλλάσσουν τεχνικές απόκρυψης. Χαρακτηριστικός είναι ο TikToker So Ambitious Dom, που δείχνει πώς να συνδυάζεις 9-5 jobs με side hustles, χρησιμοποιώντας ακόμα και εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης για να μειώσεις τον προσωπικό χρόνο εργασίας.
Παθητικό εισόδημα: λύση ανάγκης ή άλλη αυταπάτη;
Σε σχετικό ρεπορτάζ του ο Independent παρουσιάζει το παράδειγμα της 37χρονης Λουίζ, η οποία μετά από 15 χρόνια καριέρας στο μάρκετινγκ, διαπιστώνει ότι ακόμη και η επιτυχία δεν αρκεί. Αντί για μια σταθερή πορεία προς την κορυφή, επιλέγει να στραφεί σε παθητικό εισόδημα. Το ίδιο κάνει και η Τζεν, 36, που μαζί με τον σύντροφό της, αξιοποιούν εφαρμογές για να νοικιάζουν αυτοκίνητο και εξοπλισμό, επενδύοντας τα κέρδη τους μέσω Nutmeg.
Το «παθητικό εισόδημα» δεν είναι νέο. Αλλά τώρα έχει γίνει ανάγκη και επιλογή. Σύμφωνα με τον Άλεξ Κινγκ του Generation Money, «δεν πρόκειται πια για πολυτέλεια αλλά για μηχανισμό αυτοπροστασίας». Οι νεότερες γενιές προσπαθούν να χτίσουν μια προσωπική ασπίδα απέναντι στην επισφάλεια.
Finfluencers: οι νέοι γκουρού του χρήματος
Και πού στρέφονται λοιπόν για συμβουλές αυτοί που βλέπουν το παθητικό εισόδημα ως λύση; Στους Finfluencers, που έχουν πια εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο ενημέρωσης για τους νέους. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, σχεδόν 1 στους 3 ενήλικες στις ΗΠΑ αναζήτησε οικονομικές συμβουλές στα social media το 2023. Οι εκπρόσωποι της Gen Z είναι ακόμη πιο πρόθυμοι να εμπιστευτούν TikTok αντί για επαγγελματία σύμβουλο.
Η Tori Dunlap, 30 ετών, με 2,4 εκατ. followers, εξηγεί πώς η κρίση την ώθησε σε οικονομικό ακτιβισμό. Ο Jeremy Schneider, με τον λογαριασμό @personalfinanceclub στο Instagram, έγινε viral όταν δημοσίευσε τις απώλειες του χαρτοφυλακίου του μετά τις αναταράξεις από την εμπορική πολιτική Τραμπ. «Το να με βλέπουν να χάνω χρήματα είναι μάθημα – όχι πανικός», είπε στη Wall Street Journal.
Αλλά οι finfluencers δεν υπόκεινται σε καμία νομική υποχρέωση αξιοπιστίας. Όπως επισημαίνει το Moneywise, το να βασίζεσαι αποκλειστικά σε αυτούς ενέχει σοβαρούς κινδύνους.
Από την καριέρα στην αυτοοργάνωση
Ο παραδοσιακός μονόδρομος καριέρας έχει μετατραπεί σε λαβύρινθο. Πλέον, ο εργαζόμενος πρέπει να αυτοσχεδιάσει, να επενδύσει, να μορφωθεί οικονομικά και να προσαρμοστεί. Για κάποιους, αυτό σημαίνει «πολυγαμία» στην εργασία. Για άλλους, εναλλακτικές πηγές εισοδήματος. Για όλους, είναι μια μάχη για έλεγχο σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Η καριέρα, όπως τη γνωρίζαμε, ίσως έχει τελειώσει. Όχι με κραυγές, αλλά με μια αργή διάβρωση της σταθερότητας, της εμπιστοσύνης, της ανταμοιβής. Στη θέση της, αναδύεται ένα νέο μοντέλο: εργασιακά πολυγαμικό, ψηφιακά ευέλικτο, οικονομικά αυτοσχέδιο.
Οι νέοι δεν ονειρεύονται πια να γίνουν διευθυντές. Θέλουν να είναι ελεύθεροι. Να έχουν έσοδα που τους επιτρέπουν μια άνετη ζωή και τους δίνουν την «πολυτέλεια» να κοιμούνται ήσυχοι τα βράδια. Για τους millennials ή και για προηγούμενες γενιές αυτό φαντάζει εξωφρενικά…παθητικό. Είναι όμως η νέα τάση. Και αυτή σε κάποια χρόνια μπορεί να δώσει τη θέση της σε κάτι άλλο.
