Οι μειώσεις τιμών που προωθεί η αγορά τροφίμων στο ράφι έρχονται μετά από ανατιμήσεις που προηγήθηκαν τον Οκτώβριο σε σχέση με τον Σεπτέμβριο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε 42 κατηγορίες βασικών προϊόντων διατροφής μόλις επτά είναι αυτές οι οποίες κατέγραψαν μείωση τιμής τον Οκτώβρη σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2023: ρύζι, λαχανικά φρέσκα και κατεψυγμένα, τσιπς, γάλα διατηρημένο, ενώ τα αλλαντικά, το ψωμί, το αλεύρι, τα ζυμαρικά και το γιαούρτι εμφάνισαν σχεδόν αμετάβλητες τιμές. Σε όλες τις άλλες κατηγορίες – υποκατηγορίες καταγράφηκε μηνιαία ανατίμηση από 0,1% έως 14,1%.
Μεγάλοι πρωταγωνιστές στις ανατιμήσεις και του Οκτωβρίου σε σχέση με τον Σεπτέμβριο παρέμεναν οι κατηγορίες: ελαιολάδο, έλαια και λίπη, τα φρούτα, και ακολουθούν το γάλα και τα αυγά.
Από αυτές τις κατηγορίες στο νέο μέτρο κατά της ακρίβειας που προωθείται στα εγχώρια ράφια μόνο το γάλα εντάσσεται στο καρτελάκι της μειωμένης τιμής, καθώς το ελαιόλαδο, τα έλαια, τα φρούτα και τα αυγά δεν συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των κατηγοριών που γνωστοποίησε το υπουργείο Ανάπτυξης.
Ενδεικτική περίπτωση
Η περίπτωση του γάλακτος όμως είναι ιδιαίτερα ενδεικτική, καθώς το πλήρες νωπό γάλα τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 4,7% σε σχέση με τον Σεπτέμβριο, για να προωθηθεί αργότερα μια ανάλογη μείωση σε συγκεκριμένους κωδικούς στην αγορά.
Αντίστοιχα σε άλλες κατηγορίες που εντάσσονται στο καρτελάκι σημειώθηκαν αυξήσεις σε μηνιαία σύγκριση, όπως π.χ. στο τυρί 2,7%, στη ζάχαρη κατά 1,23%, στις μαρμελάδες και το μέλι κατά 2,9%, στις σοκολάτες κατά 2%, στους χυμούς κατά 1,6%, στα αρτοσκευάσματα (εκτός ψωμιού) κατά 1,7%.
Η εξέλιξη της πορείας των τιμών σε μηνιαία βάση, μολονότι δεν περιλαμβάνει -πέρα από το ελαιόλαδο- ισχυρά διψήφια ποσοστά, επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς της αγοράς ότι έχει αρχίσει να καταγράφεται μια επιβράδυνση στον ρυθμό των ανατιμήσεων. Και σίγουρα μια ανατίμηση της τάξεως του 1%-2% στις τελικές τιμές φαντάζει ήπια σε σχέση με την ανατιμητική «καταιγίδα» που έχει προηγηθεί, αλλά έρχεται να προστεθεί σε μια κλίμακα σχεδόν 24 μηνών που το καλάθι του νοικοκυριού δέχεται συνεχώς νέες επιβαρύνσεις.
Επίσης, σε κατηγορίες όπως το ρύζι, που σε μηνιαία σύγκριση Οκτωβρίου – Σεπτεμβρίου εμφανίζει οριακή υποχώρηση 0,9%, σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022 η αύξηση ανέρχεται στο 10%.
Μόνιμη μείωση τιμής
Η κυβέρνηση προσδοκά -για ακόμα μια φορά- να επιτύχει μια σημαντική ελάφρυνση στο κόστος των βασικών καταναλωτικών δαπανών διατροφής μέσα από το μέτρο για το «καρτελάκι», το οποίο επί της ουσίας αντικαθιστά το προηγούμενο μέτρο για το «καλάθι του νοικοκυριού», που στις αρχές Νοεμβρίου είχε «γενέθλια» ενός έτους εφαρμογής και παραμένει ενεργό αλλά «αδιάφορο στην πράξη», όπως υποστηρίζουν και οι ίδιοι οι λιανέμποροι.
Το μέτρο της μειωμένης τιμής αναδεικνύεται σε ακόμα ένα εργαλείο επικοινωνιακού χαρακτήρα που αξιοποιεί η βιομηχανία και η λιανική, αφού επί της ουσίας προσαρμόζει την ούτως ή άλλως καθορισμένη προωθητική της ατζέντα για να εκμεταλλευτεί τα «οφέλη» της νέας κυβερνητικής «πρωτοβουλίας».
Για τους καταναλωτές η ουσία παραμένει ότι το κόστος του καλαθιού του νοικοκυριού εξακολουθεί να δέχεται επιβάρυνση που φλερτάρει με το 10% σε μηνιαία βάση, γεγονός που καθιστά το τελικό ταμείο δυσβάσταχτο για τα οικογενειακά εισοδήματα.
Από την άλλη, οι όγκοι πωλήσεων στις αλυσίδες παραμένουν εντυπωσιακά αλώβητοι καθ’ όλη τη διάρκεια της πληθωριστικής συγκυρίας, γεγονός που υποδεικνύει ότι ο στασιμοπληθωρισμός ευδοκιμεί στις ανελαστικές δαπάνες.
Μια σταθερή πορεία κατανάλωσης, η οποία θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν έχει καταγράψει καμία απώλεια σε σχέση με τα «παρατεταμένα Χριστούγεννα» που βίωσε η αγορά των βασικών καταναλωτικών προϊόντων στη λιανική κατά την περίοδο της πανδημίας και των lockdowns, δεν δημιουργεί την «ανάγκη» για μεγαλύτερη κινητοποίηση στις τιμολογιακές πολιτικές, οι οποίες καλούνται να «μαζέψουν» και τη χασούρα από τα επιβαρυμένα λειτουργικά κόστη.
Στον νόμο της αγοράς εξάλλου κυρίαρχος παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε υποτίμηση είναι η απώλεια μεριδίων, που ενεργοποιεί αυτόματα τον ανταγωνισμό. Μοναδική ενδεχομένως παραφωνία στο κεφάλαιο ανατιμήσεων στο ράφι για τη βιομηχανία και τη λιανική παραμένει το μέτρο του «κλειδωμένου» περιθωρίου κέρδους, η παράταση του οποίου ωστόσο δεν είναι πανάκεια και όπως προκύπτει από τα στοιχεία και του Οκτωβρίου του 2023 δεν επαρκεί για να ρίξει τον κλαδικό πληθωρισμό.
