Οι ελπίδες των Βραζιλιάνων ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται, καθώς ο αριθμός των τουριστών είναι κατώτερος των αρχικών εκτιμήσεων.
Σε ζητήματα που αφορούν την προβολή του τουριστικού προϊόντος, το Ρίο ντε Τζανέιρο έχει αναμφίβολα να μάθει ακόμη πολλά. Οι εικόνες των ανδρών με τις κίτρινες στολές που κήρυτταν τον πόλεμο σε μολυσμένα κουνούπια είχαν κάνει το γύρο του κόσμου. Όπως και εκείνες των αστυνομικών που καλωσόριζαν τους τουρίστες στο αεροδρόμιο με πανό που ανέγραφαν «Καλώς ήρθατε στην κόλαση. Όποιος έρχεται στο Ρίο δεν είναι ασφαλής».
Οι εικόνες αυτές ενέτειναν την ανησυχία των επίδοξων τουριστών. Όσοι βρέθηκαν αυτές τις ημέρες στις παραλίες της Κοπακαμπάνα όμως, εντυπωσιάστηκαν με το επίπεδο της ασφάλειας. Και ανακάλυψαν επίσης, ότι κατά τη διάρκεια του νοτιοαμερικανικού χειμώνα δεν υπάρχουν, ουσιαστικά, κουνούπια.
Τι προσφέρει λοιπόν η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δοκιμαζόμενη χώρα της Λατινικής Αμερικής; Σίγουρα όχι τα προσδοκώμενα έσοδα από τον τουρισμό. Αν και οι αρχικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 800.000 έως και 1 εκατομμύριο τουρίστες, ο τουριστικός οργανισμός Embratur έχει διορθώσει αισθητά προς το κάτω τον αριθμό αυτό, εκτιμώντας ότι θα κινηθεί μόλις μεταξύ 300.000 και 500.000.
Μαζικά «λουκέτα» μετά τους αγώνες
Μπορεί η πληρότητα, σύμφωνα με την ένωση ξενοδόχων, να κυμαίνεται στο 90%, εντούτοις η ζήτηση για άλλες τουριστικές υπηρεσίες και προσφορές, όπως επίσκεψη στις φαβέλες, είναι περιορισμένη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Κεντρικής Τράπεζας, οι ξένοι τουρίστες αναμένεται να αποφέρουν επιπρόσθετα έσοδα ύψους μόλις 200 εκατομμυρίων δολαρίων, αισθητά λιγότερα σε σχέση με το Μουντιάλ του 2014, όταν τα έσοδα είχαν ανέλθει στα 900 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια ώρα και στο προοίμιο των αγώνων, είχε εξαντληθεί μόλις το 80% των 6,1 εκατομμυρίων εισιτηρίων.
Η ασφαλιστική εταιρεία Euler Hermes αναμένει μαζικά «λουκέτα» μετά τους αγώνες καθότι οι ελπίδες πολλών επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως στην εστίαση και στις μεταφορές, δεν φαίνεται να εκπληρώνονται. «Μόνο λόγω των Ολυμπιακών αναμένουμε 5% περισσότερα λουκέτα στο Ρίο, στις μικρομεσαίες μάλιστα 12%», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Euler Hermes Λούντοβιτς Σούμπραν.
Στην παραλία της Κοπακαμπάνα άνοιξε ένα τεράστιο κατάστημα με επίσημα προϊόντα των Ολυμπιακών Αγώνων. Η προσέλευση του κόσμου περιορισμένη και οι τιμές, πολλές φορές, τσουχτερές. Η μασκότ Vinicious κοστίζει 115 ρεάλ, περίπου 32 ευρώ. Οι περισσότεροι προτιμούν να βγουν μια σέλφι με τη μασκότ, παρά να την αγοράσουν. Ένας από τους λόγους είναι και το γεγονός ότι το βραζιλιάνικο νόμισμα έχει σταθεροποιηθεί έναντι του δολαρίου και του ευρώ, με αποτέλεσμα να γίνεται ακριβότερη η διαμονή για τουρίστες από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.
«Η αυξημένη προβολή της χώρας οδηγεί σε εν δυνάμει ανάπτυξη του τουρισμού», εκτιμά ο τουριστικός οργανισμός Embratur. Μόνον που η χώρα έχει αξιοποιήσει μέχρι στιγμής τα φώτα της δημοσιότητας όχι για την αυτοπροβολή αλλά για την αυτοκαταστροφή της, όπως σχολιάζουν αναλυτές: στο προοίμιο των αγώνων η Βραζιλία απασχολούσε την παγκόσμια κοινή γνώμη λόγω του πολιτικού χάους στη χώρα και της αποπομπής της προέδρου Ρούσεφ, ένα σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο εμπλέκονταν σύσσωμη η πολιτική ελίτ.
Μια χαμένη ευκαιρία;
«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μια χαμένη ευκαιρία», εκτιμά ο δήμαρχος του Ρίο, Εντουάρντο Παές. Πρότυπο για τον ίδιο οι αγώνες της Βαρκελώνης το 1992, που έδωσαν το έναυσμα για την πρωτοφανή ανάπτυξη του ισπανικού τουρισμού.
Ούτε ο Λουίζ Ριμπέιρο, μάνατζερ της Deutsche Bank πιστεύει ότι οι φετινοί αγώνες θα δώσουν την προσδοκώμενη ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας. Μπορεί, όπως λέει, να βελτιώθηκαν οι υποδομές στο Ρίο, ωστόσο επενδύσεις ύψους 10 δισ. δολαρίων είναι σχετικές αμελητέες για να επηρεάσουν σε βάθος χρόνου μια τόσο μεγάλη οικονομία, όπως τη Βραζιλία. «Εντούτοις οι αγώνες θα επηρεάσουν το γενικότερο κλίμα και την εμπιστοσύνη στη χώρα, όταν δηλαδή η Βραζιλία δείξει ότι κατάφερε να φέρει σε πέρας δυο τόσο μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις».
Το 2015 η Βραζιλία προσέλκυσε 6,3 εκατομμύρια τουρίστες, 17% περισσότερους από ό,τι πριν από 10 χρόνια. Άγνωστο παραμένει εάν οι φετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες καταφέρουν να σπάσουν αυτό το ρεκόρ.
Το 58% του συνολικού κόστους των αγώνων ύψους 10,5 δισ. ευρώ καλύφθηκε από ιδιώτες επενδυτές. Ωστόσο μόνον χάρη σε ένα έκτακτο δάνειο της κυβέρνησης 800 εκατομμυρίων ευρώ κατέστη δυνατόν να καταβληθούν οι μισθοί στους αστυνομικούς και να ολοκληρωθούν τα ολυμπιακά έργα στο Ρίο. Η Euler Hermes εκτιμά ότι λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο το χρέος της χώρας και ο πληθωρισμός. Το 2015 το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 3,8% και την τρέχουσα χρονιά δεν αναμένεται καλύτερο.
Και μπορεί το Ρίο να επωφελείται από τις νέες συγκοινωνίες, την ίδια ώρα όμως η μητρόπολη είναι σχεδόν χρεοκοπημένη, καθώς μειώθηκαν δραστικά τα έσοδα από το πετρέλαιο. Το ολυμπιακό κόστος δεν αποκλείεται να αναγκάσει το Ρίο να προχωρήσει σε δραστικές περικοπές. Ενδεχόμενη μείωση της αστυνομικής παρουσίας θα οδηγούσε σε αύξηση της βίας και ακολούθως στη μείωση του αριθμού των τουριστών. Έτσι δεν θα απέμενε σχεδόν τίποτα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο.
