Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Εγκρίθηκε κατ’ αρχήν από το Συμβούλιο και την Ευρωβουλή ο νέος κοινοτικός κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών προσαρμογής της Ε.Ε. στη συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Στο 16% η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που θα πρέπει να πετύχει η Ελλάδα μέχρι το 2030 σε σχέση με το 2005.
Ο νέος κανονισμός, που μετά τη συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και της Ευρωβουλής τον Δεκέμβριο θα πρέπει τώρα να επικυρωθεί και τυπικά από τα δύο θεσμικά όργανα, ώστε να τεθεί άμεσα σε ισχύ, θέτει δεσμευτικούς στόχους μείωσης των εκπομπών για τα κράτη-μέλη σε τομείς που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ε.Ε. (ΣΕΔΕ) για την περίοδο 2021-2030.
Η συμφωνία φέρνει την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά στην εκπλήρωση της δέσμευσής της, στο πλαίσιο της συμφωνίας των Παρισίων για το κλίμα, να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% τουλάχιστον έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ο νέος κανονισμός αποσκοπεί να διασφαλίσει τον στόχο να μειωθούν οι εκπομπές σε τομείς εκτός ΣΕΔΕ κατά 30% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.
Ο κανονισμός θέτει δεσμευτικούς εθνικούς στόχους και δημιουργεί το αναγκαίο πλαίσιο για τους τομείς επιμερισμού των προσπαθειών, συμπεριλαμβανομένων των κτηρίων, της γεωργίας (εκπομπές εκτός CO2), της διαχείρισης των αποβλήτων, των μεταφορών (εκτός της αεροπορίας και της ναυτιλίας) και της βιομηχανίας (π.χ. βιομηχανία, ενεργειακός εφοδιασμός και χρήση προϊόντων), προκειμένου να επιτευχθεί το 2030 η συνεισφορά των εκτός ΣΕΔΕ τομέων.
Ειδικότερα, οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και της Ευρωβουλής ενέκριναν ένα συμπαγές κείμενο, που επικεντρώνεται ιδίως σε τρία κύρια κεφάλαια: τους στόχους, τις δυνατότητες ευελιξίας και τη συμμόρφωση. Τα κεντρικά στοιχεία των κεφαλαίων αυτών είναι τα εξής:
Στόχοι
Κάθε κράτος-μέλος οφείλει να τηρεί έναν ετήσιο υποχρεωτικό στόχο μείωσης των εκπομπών κατά την περίοδο 2021-2030. Οι στόχοι αυτοί υπολογίζονται βάσει του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) και κυμαίνονται από 0% έως 40% κάτω από τα επίπεδα του 2005, είναι δε ευθυγραμμισμένοι με τον κοινοτικό στόχο μείωσης κατά 30% για τους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ.
Καθορίζεται πορεία μείωσης των εκπομπών για τα κράτη-μέλη, ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα μειώνουν σταθερά τις εκπομπές τους καθ’ όλη την περίοδο αυτή. Το σημείο αφετηρίας θα βασίζεται στον μέσο όρο των εκπομπών από το 2016 έως το 2018, όπως προτάθηκε από την Επιτροπή, με την έναρξη του υπολογισμού της πορείας είτε το 2019 συν 5 μήνες (πέντε δωδέκατα της απόστασης μεταξύ 2019 και 2020) είτε το 2020, ανάλογα με το ποιο χρονικό σημείο οδηγεί σε χαμηλότερο δικαίωμα για το οικείο κράτος-μέλος.
Επιπλέον, δημιουργείται απόθεμα ασφαλείας συνολικού ύψους 105 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου CO2, το οποίο θα είναι διαθέσιμο το 2032.
Στόχος είναι να ενισχυθούν τα λιγότερο πλούσια κράτη-μέλη που μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην επίτευξη των στόχων τους για το 2030, παρότι υπερβαίνουν τους στόχους τους κατά την τρέχουσα περίοδο 2013-2020. Τα κράτη-μέλη αυτά οφείλουν να αξιοποιήσουν τις υπόλοιπες διαθέσιμες δυνατότητες ευελιξίας πριν χρησιμοποιήσουν το απόθεμα αυτό.
Εφαρμόζονται επίσης αυστηροί όροι: για παράδειγμα, το απόθεμα θα είναι διαθέσιμο μόνον εφόσον η Ε.Ε. επιτύχει τον στόχο της για το 2030.
Δυνατότητες ευελιξίας
Οι τωρινές δυνατότητες ευελιξίας που ισχύουν βάσει της απόφασης για τον επιμερισμό των προσπαθειών διατηρούνται, προκειμένου να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να επιτύχουν τα ετήσια όριά τους. Τα κράτη-μέλη θα μπορούν να αποταμιεύουν, να δανείζονται και να μεταβιβάζουν ετήσια δικαιώματα εκπομπών μεταξύ χωρών από ένα έτος σε άλλο εντός της περιόδου 2021-2030.
Επιπλέον, εισάγονται δύο νέες δυνατότητες ευελιξίας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Με την εφάπαξ ευελιξία ΣΕΔΕ τα κράτη-μέλη που δεν έλαβαν δωρεάν δικαιώματα για βιομηχανικές εγκαταστάσεις το 2013 ή καλούνται να επιτύχουν στόχους πέραν του κοινοτικού μέσου όρου και του δυναμικού τους για μείωση, θα μπορούν να ακυρώνουν έναν μικρό αριθμό δικαιωμάτων ΣΕΔΕ της Ε.Ε. Η ευελιξία του ονομαζόμενου κανονισμού LULUCF θα επιτρέπει στα κράτη-μέλη να κάνουν περιορισμένη χρήση των καθαρών απορροφήσεων από συγκεκριμένη χρήση της γης, αλλαγή της χρήσης γης και δασοκομία. Η ευελιξία αυτή θα περιλαμβάνει επίσης πιστώσεις από τις διαχειριζόμενες δασικές εκτάσεις, αφού εγκριθούν τα επίπεδα αναφοράς για τις δασικές εκτάσεις στο πλαίσιο του κανονισμού LULUCF, καθώς και από τους υγροβιότοπους, όταν καταστεί υποχρεωτική η λογιστική τους καταχώριση βάσει του εν λόγω κανονισμού.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί η συμμόρφωση των κρατών-μελών, οι ισχύουσες ετήσιες και διετείς υποχρεώσεις σχεδιασμού, αναφοράς και παρακολούθησης συνοδεύονται από δύο ελέγχους συμμόρφωσης εντός της περιόδου 2021-2030. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούλιο του 2016 η Κομισιόν υπέβαλε δύο προτάσεις σχετικά με τους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ -επιμερισμός προσπαθειών και LULUCF- βάσει των κατευθυντήριων γραμμών που έδωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τα συμπεράσματα του Οκτωβρίου του 2014.
