Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Αγγελόπουλου
Η θεσμοθέτηση της τετραήμερης, δεκάωρης απασχόλησης, με αίτημα του εργαζόμενου, η αύξηση των υπερωριών, το αυστηρότερο πλαίσιο κήρυξης και πραγματοποίησης των απεργιών, η καθιέρωση της αστικής ευθύνης των συνδικαλιστών σε περίπτωση που παρατηρούνται έκτροπα και οι αλλαγές στο πλαίσιο των απολύσεων είναι οι κύριες μεταρρυθμίσεις που επιφέρει στις εργασιακές σχέσεις το νομοσχέδιο που κατέθεσε χθες το βράδυ στη Βουλή ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης.
Παράλληλα, ενσωματώνονται οι θετικές διατάξεις για την ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, με την ακριβή οριοθέτηση ειδικών αδειών (π.χ. γονική). Οριοθετείται η διαδικασία της τηλεργασίας, με την εφαρμογή του μοντέλου της αποσύνδεσης και μπαίνει σε εφαρμογή η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας. Την ίδια στιγμή, κωδικοποιούνται οι παρεμβάσεις στο ΣΕΠΕ, ώστε η Επιθεώρηση Εργασίας να μετατραπεί σε Ανεξάρτητη Αρχή.
Ειδικότερα στο σκέλος των απολύσεων διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες θα είναι άκυρη. Όμως θεσμοθετείται η δυνατότητα της επιλογής από τον εργοδότη ή από τον μισθωτό για να μην μπορεί να γίνει επαναπρόσληψη σε περίπτωση που μια απόλυση κριθεί καταχρηστική και άκυρη, αλλά προβλέπεται ενισχυμένη αποζημίωση (3-24 μισθοί).
Σε σχέση με το κείμενο που τέθηκε σε διαβούλευση, προστέθηκε διάταξη που αναφέρει ότι με Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις μπορεί να καθορίζονται και μισθολογικοί όροι, οι οποίοι ισχύουν μόνο για τους συμβαλλόμενους στη σύναψη της ΕΓΣΣΕ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 4093/2012. Με άλλη διάταξη, η μη κωδικοποίηση των συλλογικών συμβάσεων δεν θα επιφέρει την ακύρωση της συλλογικής σύμβασης που υπεγράφη, όπως προβλεπόταν στο σχέδιο στη δημόσια διαβούλευση, αλλά απλώς δεν θα ισχύουν οι παλαιοί όροι συλλογικών συμβάσεων που δεν κωδικοποιήθηκαν. Αναλυτικά προβλέπονται τα εξής:
Ωράριο – Κυριακές – διαλείμματα
Οκτάωρο: Αναδιατυπώνεται για νομοτεχνικούς λόγους η διάταξη με την οποία επιβεβαιώνεται και νομικά η ισχύς του 8ωρου/5θήμερου/40ωρου, όπως εφαρμόζεται σήμερα.
Διευθέτηση του χρόνου εργασίας: Διευκρινίζεται ότι το ωράριο εργασίας στο πλαίσιο συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας θα δηλώνεται και στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
Παραμένουν:
* Η θέσπιση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας ως εργαλείο ελέγχου της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας.
* Η δυνατότητα 4ήμερης εργασίας την εβδομάδα στο πλαίσιο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας.
* Η χορήγηση του διαλείμματος έπειτα από 4 ώρες εργασίας (αντί για 6 ώρες).
* Η αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες τον χρόνο και εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους όπως συμβαίνει στην Ευρώπη (Σήμερα είναι: 96 ώρες/έτος στη βιομηχανία και 120 ώρες/έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις). Παράλληλα αυξάνεται η αμοιβή για τις υπερωρίες για τις οποίες δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης και ορίζεται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80% που ίσχυε ως τώρα).
* Η επέκταση της δυνατότητας εργασίας τις Κυριακές με την ισχύουσα αυξημένη αμοιβή.
Επιθεώρηση Εργασίας
Στελέχωση-οργάνωση Επιθεώρησης Εργασίας: Κατά τα 5 πρώτα χρόνια λειτουργίας της Επιθεώρησης Εργασίας οι υπάλληλοι του υπουργείου Εργασίας που σήμερα υποστηρίζουν το ελεγκτικό έργο του ΣΕΠΕ, εξακολουθούν να το πράττουν. Για το ίδιο διάστημα, μετατάξεις και αποσπάσεις για την πλήρωση των θέσεων της Επιθεώρησης Εργασίας γίνονται κατά προτεραιότητα από προσωπικό του ΥΠΕΚΥ με ιδιότητα επιθεωρητή Εργασίας.
Η Επιθεώρηση Εργασίας θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, ενώ ορίζεται ότι το πόρισμα της Επιθεώρησης Εργασίας επί διαφορών που στοιχειοθετούνται από την ψηφιακή κάρτα εργασίας θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για να βγει διαταγή πληρωμής από το δικαστήριο.
Προστασία από απολύσεις
Αποζημιώσεις: Σε σχέση με την πρόβλεψη για 4μηνη προθεσμία κάλυψης των τυπικών προϋποθέσεων καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, καθώς και για την άσκηση αγωγής από την πλευρά του εργαζομένου σε περίπτωση καταβολής μειωμένης έως και 10% αποζημίωσης, διευκρινίζεται αφενός ότι η καταβολή της αποζημίωσης πρέπει να είναι σύγχρονη με την απόλυση και αφετέρου νομοθετείται η παγιωμένη θέση της νομολογίας ότι η υπολειπόμενη καταβληθείσα αποζημίωση δεν συνιστά λόγο ακύρωσης, αλλά συμπλήρωσης αυτής.
Επιπλέον, εξισώνονται οι αποζημιώσεις των εργατοτεχνιτών (που έως τώρα εισέπρατταν λίγα μεροκάματα) με εκείνες των υπαλλήλων. Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης (προστασία και του πατέρα πλέον για 6 μήνες μετά τη γέννηση κάθε παιδιού, προστασία λόγω ενασκήσεως δικαιώματος, κ.λπ.) Στις λοιπές περιπτώσεις (ένταση στις σχέσεις εργαζομένου – εργοδότη ή αναδιάρθρωση μιας επιχείρησης), το Δικαστήριο αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, με βάση ρύθμιση που ισχύει στη Γαλλία και την Ισπανία, έπειτα από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης (αποδοχές 3 μηνών έως το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης)
Άδειες – οικογενειακή ζωή
Διευρύνονται, σε συνεννόηση με το υπ. Εσωτερικών, και στο προσωπικό του Δημοσίου για το οποίο εφαρμόζεται το εργατικό δίκαιο περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τους εργαζόμενους με σχέση Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (ΙΔΟΧ), οι παρακάτω άδειες:
α. Ειδική άδεια παροχής προστασίας μητρότητας (6 μήνες επιδοτούμενοι από ΟΑΕΔ) και
β. Άδεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 7 ημερών με αποδοχές.
Επίσης επεκτείνεται η άδεια 4 ημερών για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης και σε παιδιά που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία και σε Ειδικές Δομές για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, ενώ προτεραιοποιούνται οι αιτήσεις γονέων παιδιών με αναπηρία για τη χορήγηση γονικής άδειας.
Επίσης προβλέπεται:
Άδεια πατρότητας: 14 ημέρες με αποδοχές έναντι 10 που προβλέπει η Οδηγία και 2 που ισχύει σήμερα
Προστασία του νέου πατέρα κατά της απόλυσης για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου. Περιορισμός αντικινήτρων για πρόσληψη γυναικών
Παραμένει η προστασία της εγκύου και εργαζόμενης μητέρας για 18 μήνες μετά τον τοκετό
Γονική άδεια 4 μηνών για κάθε γονέα με επιδότηση για πρώτη φορά από τον ΟΑΕΔ για τους 2 μήνες
Δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων (π.χ. τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο, μερική απασχόληση) για γονείς και φροντιστές με βάση την Οδηγία 1158/2019
Απουσία 2 ημέρες κατ’ έτος με αποδοχές για λόγους ανωτέρας βίας
Άδεια φροντιστή για συγγενείς ή συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας
Επέκταση της άδειας λοχείας 9 εβδομάδων μετά τη γέννα και στην υιοθεσία τέκνου
Επέκταση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας 6 μηνών με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και στην υιοθεσία τέκνου
Επέκταση του μειωμένου ωραρίου (άδεια φροντίδας τέκνου) και στη μητέρα που απέκτησε τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας
Θεωρείται άκυρη η απόλυση εργαζομένου επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια – Θεσπίζεται αντιστροφή του βάρους της απόδειξης υπέρ του εργαζομένου στο Δικαστήριο.
Αντιμετώπιση της βίας
Προστίθενται στα προστατευόμενα άτομα και οι εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία.
Δημόσιο: Σειρά δικαιωμάτων (όπως ενδεικτικά: διεύρυνση προστασίας και σε βία και απλή παρενόχληση και όχι μόνο στην παρενόχληση λόγω διακρίσεων, αποχώρηση από την εργασία σε περίπτωση κινδύνου), όπως προβλέπει η ΔΣΕ 190 επεκτείνονται και στον δημόσιο τομέα. Η ρύθμιση εισάγεται ύστερα από συνεννόηση με το υπουργείο Εσωτερικών.
Ορισμοί: Ορίζονται διακριτά οι συμπεριφορές «βία» και «παρενόχληση», για να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια στις απαγορευμένες συμπεριφορές. Προστίθεται και ρητά στον ορισμό της παρενόχλησης λόγω φύλου ο σεξουαλικός προσανατολισμός, έκφραση, ταυτότητα φύλου.
Δικαίωμα αποχώρησης: Στο δικαίωμα οικειοθελούς αποχώρησης από την εργασία για εύλογο χρόνο λόγω κινδύνου ζωής/υγείας/ασφάλειας, έπειτα από τεκμηριωμένη ενημέρωση του εργοδότη, προστίθεται δικαίωμα του εργοδότη να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας, σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν επιστρέφει, παρά το ότι έληξε ο κίνδυνος.
Αντιστροφή του βάρους απόδειξης: Γίνεται παραπομπή της ρύθμισης για την αντιστροφή του βάρους της απόδειξης (σε μη ποινικά θέματα βεβαίως), στην ήδη ισχύουσα και εφαρμοζόμενη ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, για λόγους μεγαλύτερης νομικής σαφήνειας και ασφάλειας.
Αφαιρείται η διαβούλευση με το σύνολο των εργαζομένων για τις επιχειρησιακές πολιτικές για τη βία και παρενόχληση όταν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή άλλοι εκπρόσωποι στην επιχείρηση και αντικαθίσταται με ενημέρωση των εργαζομένων και ανάρτηση των αντίστοιχων πολιτικών.
Τα παραπάνω προστίθενται στις ρυθμίσεις που προβλέπουν μεταξύ άλλων υποχρέωση κατάρτισης πολιτικών στην επιχείρηση για την αντιμετώπιση του φαινομένου και για τη διαχείριση των καταγγελιών, άμεση λήψη μέτρων από τον εργοδότη όταν ο δράστης είναι εργαζόμενος (από σύσταση και αλλαγή θέσης του καταγγελλόμενου μέχρι απόλυση), ειδική διαδικασία στην Επιθεώρηση Εργασίας για τις περιπτώσεις αυτές και δυνατότητα παρέμβασής της με εντολή στον εργοδότη να λάβει μέτρα όταν υπάρχει κίνδυνος για το θύμα, κ.ά.
Ποιες αλλαγές και προσθήκες πέρασαν την τελευταία στιγμή
Απαγόρευση παράνομης απεργίας: Ορίζεται ότι εάν κριθεί παράνομη απεργία ή στάση εργασίας που έχει κηρυχθεί από πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, δεν επιτρέπεται (μια πρακτική που ακολουθείτο σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι σήμερα) η κήρυξη απεργίας από την αντίστοιχη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση για το ίδιο θέμα.
Αστική ευθύνη συνδικαλιστών: Προστίθεται διάταξη σύμφωνα με την οποία τόσο οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, όσο και η συνδικαλιστική τους οργάνωση θα έχουν αστική ευθύνη. Η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις, ενώ η καταβολή αποζημίωσης προϋποθέτει την άσκηση αγωγής από τη θιγόμενη επιχείρηση.
Ποσοστό εγγυημένης υπηρεσίας: Η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία κατά τη διάρκεια απεργιών στην κοινή ωφέλεια, ορίζεται κατ’ αρχήν σε 33%, αλλά προβλέπεται ότι μπορεί να μειωθεί με ΚΥΑ που εκδίδουν ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος ή συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων. Σε περίπτωση που δεν επέλθει η συμφωνία για το προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, η διαφορά παραπέμπεται στη μεσολάβηση του ΟΜΕΔ.
Προστασία συνδικαλιστών: Η αγωγή για να κριθεί εάν ένας συνδικαλιστής έχει απολυθεί εγκύρως συζητείται με τις ίδιες ταχύτατες διαδικασίες που ισχύουν σε περίπτωση αγωγής για την κήρυξη μιας απεργίας ως παράνομης. Η ανάγκη για ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης προκύπτει από το ότι εάν ο απολυθείς δικαιωθεί μετά από χρόνια, θα έχει αποκλεισθεί από τη συνδικαλιστική δράση. Επίσης απλοποιείται η ειδοποίηση των συνδικαλιστικών στελεχών για τη λήψη συνδικαλιστικής άδειας, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει χώρα είτε μία εβδομάδα πριν από τη λήψη της άδειας όταν είναι εκ των προτέρων γνωστός ο λόγος, είτε, σε όλως έκτακτες περιπτώσεις, ακριβώς πριν από τη λήψη της (διαγράφηκε μια τρίτη ενδιάμεση περίπτωση).
ΕΓΣΣΕ: Προστέθηκε ότι με Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις μπορεί να καθορίζονται και μισθολογικοί όροι, οι οποίοι ισχύουν μόνο για τους συμβαλλόμενους στη σύναψη της ΕΓΣΣΕ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 4093/2012.
ΣΣΕ: Η μη κωδικοποίηση των συλλογικών συμβάσεων δεν θα επιφέρει την ακύρωση της συλλογικής σύμβασης που υπεγράφη, όπως προβλεπόταν στο σχέδιο στη δημόσια διαβούλευση, αλλά απλώς δεν θα ισχύουν οι παλαιοί όροι συλλογικών συμβάσεων που δεν κωδικοποιήθηκαν.
Μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων: Διευκρινίστηκαν οι συνέπειες από τη μη καταχώριση των στοιχείων -και επικαιροποίηση αυτών- των συνδικαλιστικών οργανώσεων στο σχετικό μητρώο (ΓΕΜΗΣΟΕ).
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης ότι προϋπόθεση για κήρυξη απεργίας και εκλογή Διοικητικού Συμβουλίου είναι να υπάρχει διαθέσιμο σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, ενώ απαγορεύει την ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
Η εφαρμογή τηλεργασίας
Επίλυση διαφορών: Η τηλεργασία εφαρμόζεται έπειτα από συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Διευκρινίζονται περαιτέρω οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της τηλεργασίας, όταν αυτές δεν έχουν συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου με την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας. Ορίζεται συγκεκριμένα ότι, η τηλεργασία μπορεί να εφαρμόζεται με απόφαση του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και όταν προηγείται σχετική κυβερνητική απόφαση, ή έπειτα από αίτηση του εργαζομένου, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου της υγείας του. Αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών θα παραπέμπεται προς επίλυση στην Επιθεώρηση Εργασίας.
Ανάληψη του κόστους από τον εργοδότη: Ορίζεται ρητώς ότι το κόστος που αναλαμβάνει ο εργοδότης είναι ο εξοπλισμός (απόκτηση, συντήρηση, αποκατάσταση) και οι επικοινωνίες – οι λεπτομέρειες καθορίζονται με υπουργική απόφαση. Παραμένει η πρόβλεψη ότι οι δαπάνες αυτές δεν αποτελούν αποδοχές, αλλά εκπιπτέα δαπάνη για την εργοδοτική επιχείρηση, είναι αφορολόγητες και δεν επιβαρύνονται με ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη ή εργαζομένου.
Απλούστευση: Μειώνονται τα υποχρεωτικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει η σύμβαση της τηλεργασίας.
Υπενθυμίζεται ότι θεσπίζεται το δικαίωμα αποσύνδεσης, δηλαδή το δικαίωμα κάθε τηλεργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του, ενώ ορίζεται ότι οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους εργαζομένους εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης.
Ψηφιακές πλατφόρμες
Διευρύνεται ο ορισμός προκειμένου να περιλαμβάνει όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, ακόμη κι αυτές που συναλλάσσονται απευθείας με τον πελάτη.
Παροχή μέσων προστασίας: Προβλέπεται ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες υποχρεούνται να παρέχουν προστατευτικά κράνη στους παρόχους των υπηρεσιών, μπορούν εναλλακτικά να καταβάλουν στους συνεργάτες τους την αξία του κράνους σε χρήμα. Με αντίστοιχο τρόπο αποδίδεται και η προσαύξηση του 15% επί του ελάχιστου νομοθετημένου μισθού σε περίπτωση χρήσης ιδίου μέσου.
Επίσης, αναγνωρίζονται δύο τρόποι συνεργασίας των παρόχων υπηρεσιών με τις πλατφόρμες (συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή ανεξάρτητων υπηρεσιών / έργου), θεσπίζονται ίδιες υποχρεώσεις από τις πλατφόρμες για πρόνοια, υγιεινή και ασφάλεια έναντι εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων και προβλέπονται δικαιώματα σύστασης οργανώσεων, διαπραγμάτευσης συλλογικών συμφωνιών, απεργίας για τους απασχολούμενους με συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών/ έργου.
Ασφάλεια στην εργασία
Προστίθεται άρθρο για την κατάρτιση ετήσιου Εθνικού Προγράμματος για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία (επιχειρησιακό σχέδιο με την Εθνική Στρατηγική) με συγκεκριμένες αρχές και προδιαγραφές: εκτίμηση κινδύνων, χρονοπρογραμματισμός δράσεων, συνέργειες, παρακολούθηση με βάση στόχους και δείκτες προόδου
Συνεργασία με το ΕΛΙΝΥΑΕ: Θεσπίζεται συνεργασία του ΥΠΕΚΥ και της Επιθεώρησης Εργασίας με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ, είναι ο φορέας των κοινωνικών εταίρων ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία), μέσω προγραμματικών συμβάσεων για εκπόνηση μελετών, ερευνών πεδίου, προγραμμάτων κατάρτισης σε επιχειρήσεις, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Με το νομοσχέδιο κυρώνεται η Σύμβαση 187 του Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία.
ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ
Οι διατάξεις προβλέπουν ψηφιακό μετασχηματισμό του συστήματος παρακολούθησης της αγοράς εργασίας, μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις, διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων ΕΡΓΑΝΗ, e-ΕΦΚΑ, Επιθεώρησης Εργασίας, ΟΑΕΔ, διευκόλυνση των ελέγχων με διασταυρώσεις.
