Χαλαρώνουν και πάλι στις ΗΠΑ, με πρωτοβουλία Τραμπ, οι αυστηροί ρυθμιστικοί κανόνες για τις τράπεζες που είχαν επιβληθεί μετά την κρίση της περιόδου 2007-2009. Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη;
Δύο από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις που άφησε πίσω της η κρίση ήταν το bail-out και το Too big to fail. Ο τελευταίος χαρακτηρισμός αφορούσε τράπεζες ή ασφαλιστικές εταιρίες που κρίθηκαν τόσο σημαντικές για τη λειτουργία της οικονομίας ώστε η κατάρρευσή τους θα συμπαρέσυρε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, γι’ αυτό και διασώθηκαν τελικά με δεκάδες δισεκατομμύρια από το υστέρημα των φορολογουμένων (bail-out).
Μετά από αυτή την οδυνηρή εμπειρία οι περισσότερες χώρες ψήφισαν αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο για τον τραπεζικό τομέα. Στις ΗΠΑ ο νόμος των Ντοντ και Φρανκ επιβάλλει από το 2010 περιορισμούς στη λειτουργία μικρότερων πιστωτικών ιδρυμάτων, ενώ προβλέπει ότι τράπεζες με στοιχεία ενεργητικού άνω των 50 δις θα πρέπει να διενεργούν στρες τεστ σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Ωστόσο, με το σχέδιο νόμου που ενέκρινε την Τρίτη η Βουλή των Αντιπροσώπων, ο Ντόναλντ Τραμπ ανεβάζει από τα 50 στα 250 δις το όριο πάνω από το οποίο οι τράπεζες κρίνονται συστημικά επικίνδυνες και ενθαρρύνει τις μικρότερες τράπεζες να αναλάβουν μεγαλύτερους κινδύνους, χορηγώντας περισσότερα δάνεια. Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί ότι το χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσιο θα ωφελήσει την οικονομική ανάπτυξη, αν και πολλοί ειδικοί εκφράζουν αμφιβολίες. Σε κάθε περίπτωση η νέα νομοθεσία Τραμπ εξασφαλίζει στις αμερικανικές τράπεζες σημαντικά πλεονεκτήματα στον διεθνή ανταγωνισμό, τα οποία δεν διαθέτουν οι αυστηρότερα εποπτευόμενες ευρωπαϊκές τράπεζες.
America First και στις τράπεζες
Ο Γιοχάνες Γιεργκ Ρίγκλερ, πρόεδρος του γερμανικού συνδέσμου δημοσίων τραπεζών, θεωρεί ότι “ανοίγει ακόμη περισσότερο η ψαλίδα στο ρυθμιστικό πλαίσιο”, το οποίο στην ιδανική περίπτωση θα έπρεπε να είναι ομοιόμορφο, γιατί “μόνο έτσι διασφαλίζεται η επί ίσοις όροις ανταγωνιστικότητα μεταξύ Ευρώπης, ΗΠΑ και Κίνας”. Μάλλον απίθανο φαίνεται να ανταποκριθεί σε αυτές τις προσδοκίες ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επιμένει στο δόγμα America First. Και όλα δείχνουν ότι η ψαλίδα μεταξύ αμερικανικών και ευρωπαϊκών τραπεζών θα διευθυνθεί, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ δεν φαίνεται να έχει ολοκληρώσει την απορρύθμιση του τραπεζικού κλάδου με την κατάργηση του νόμου Ντοντ-Φρανκ.
Το επόμενο βήμα θα είναι πιθανότατα η ανάκληση του αποκαλούμενου “κανόνα Φόλκερ” (Volcker rule), που απαγόρευε μέχρι σήμερα στις τράπεζες να αξιοποιούν τα κεφάλαιά τους στοιχηματίζοντας όπως τα hedge funds. Ήδη η αμερικανική κεντρική τράπεζα επεξεργάζεται σχετικό σχέδιο νόμου. “Εδώ βλέπω έναν κίνδυνο” λέει ο Βόλφγκανγκ Γκέρκε, πρόεδρος του Βαυαρικού Χρηματοπιστωτικού Κέντρου. “Πρόκειται για ένα όριο που κανονικά δεν πρέπει να υπερβαίνουμε. Αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποδειξει ότι αδιαφορεί για τα όποια όρια”.
Πιέσεις σε ευρωπαϊκές τράπεζες
Με τη νέα νομοθεσία Τραμπ όχι μόνο αυξάνουν οι κίνδυνοι για τον αμερικανικό τραπεζικό κλάδο, αλλά και εντείνονται οι πιέσεις στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό. «Τα ευρωπαϊκά πιστωτικά ιδρύματα υποχωρούν και χάνουν σοβαρό μερίδιο αγοράς», διαπιστώνει ο Κρίστιαν Όσιγκ, επικεφαλής του γερμανικού συνδέσμου τραπεζών. Προς το παρόν ο Βόλφγκανγκ Γκέρκε δεν βλέπει άμεσο κίνδυνο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Εκτιμά ωστόσο ότι μεσοπρόθεσμα «δεν αποκλείεται να αναγκαστούμε κι εμείς να χαλαρώσουμε το ρυθμιστικό πλαίσιο, προκειμένου να ανταποκριθούμε στον ανταγωνισμό. Αλλά αυτό θα ήταν δραματικό λάθος, γιατί θα έφερνε πιο κοντά την επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση. Και τότε να δούμε πόσες τράπεζες θα επιβιώσουν…».
