Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Βαθιά διψήφια ύφεση και στο α’ τρίμηνο του 2021 θα προκαλέσει το νέο αυστηρό lockdown. Με την Αττική να «υπολειτουργεί» από τις αρχές του χρόνου και να κατεβάζει ακόμη περισσότερο «ταχύτητα» από αύριο, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κατά το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς αναμένεται να περιοριστεί, από τα 45,9 δισ. που ήταν πέρυσι, κοντά στα 40 δισ., με την οριστικοποίηση της εικόνας να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο θα διαρκέσει το «σκληρό lockdown» στο Λεκανοπέδιο.
Η ύφεση κατά το πρώτο τρίμηνο είχε προβλεφθεί από το οικονομικό επιτελείο καθώς θα ήταν πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η οικονομική δραστηριότητα στα επίπεδα της περιόδου Ιανουαρίου-Μαρτίου 2020, δεδομένου ότι τότε δεν υπήρχε ακόμη πανδημία παρά μόνο για 20 ημέρες μέσα στον Μάρτιο.
Η έκταση των περιοριστικών μέτρων δεν είχε προβλεφθεί. Έτσι προχωρά άμεσα η αναθεώρηση του προϋπολογισμού, αλλά και των προβλέψεων επί όλων των βασικών οικονομικών μεγεθών. Και χθες ο υπουργός Οικονομικών ξεκαθάρισε ότι ο προϋπολογισμός των μέτρων στήριξης θα αυξηθεί πάνω από τα 7,5 δισ. που έχουν εγγραφεί ως πρόβλεψη στον φετινό προϋπολογισμό.
Αυτό σημαίνει αυτομάτως και τροποποίηση της πρόβλεψης για το ύψος του πρωτογενούς ελλείμματος, το οποίο είχε εκτιμηθεί ότι θα διαμορφωθεί κοντά στα 7 δισ. ευρώ. Το πού θα φτάσει το πρωτογενές έλλειμμα θα εξαρτηθεί από την έκταση των μέτρων στήριξης και τη διάρκεια του lockdown. Ωστόσο, τα σενάρια που τρέχουν στο υπουργείο Οικονομικών έχουν πρόβλεψη ακόμη και για διπλασιασμό του πρωτογενούς ελλείμματος -από τα 7 στα 14 δισ.- εφόσον επιβεβαιωθούν οι χειρότερες προβλέψεις όσον αφορά την πορεία της πανδημίας.
Η αύξηση του πρωτογενούς ελλείμματος θα προκαλέσει διαμόρφωση του δημοσίου χρέους στην περιοχή των 350 δισ. από περίπου 344 δισ. που είναι η εκτίμηση του χρέους αυτή τη στιγμή.
Για τη χρηματοδότηση του πρόσθετου ελλείμματος υπάρχει και η εναλλακτική της αξιοποίησης των ταμειακών διαθεσίμων.
Με τα σημερινά δεδομένα, τα ταμειακά διαθέσιμα προβλέπεται ότι θα μειωθούν έως και τα 25 δισ. μέχρι το τέλος του χρόνου (από περίπου 31 δισ. στο τέλος του 2020). Περαιτέρω μείωση στα 23 δισ. θα δημιουργήσει πρόσθετο χώρο 2 δισ. για τη χρηματοδότηση μέτρων στήριξης. Με την περαιτέρω αύξηση του χρέους, αλλά και τη μείωση των ταμειακών διαθεσίμων δημιουργούνται οι απαιτούμενες «εφεδρείες» για να καλυφθούν οι ανάγκες της οικονομίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξαντληθούν οι δυνατότητες γι’ αυτό και τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου από χθες σπεύδουν να τονίσουν την ανάγκη σωστής στόχευσης των μέτρων.
Με την ανακοίνωση του προχθεσινού πακέτου στήριξης εκτιμάται ότι καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό οι συνέπειες του lockdown στην Αττική, καθώς:
1. Για ολόκληρο τον Φεβρουάριο έχει ανακοινωθεί ο μηδενισμός του ενοικίου για τις επιχειρήσεις που πλήττονται ή παραμένουν υποχρεωτικά κλειστές.
2. Υπάρχει το όπλο της αναστολής των συμβάσεων εργασίας, ενώ ο αριθμός των εργοδοτών που θα ακολουθήσουν αυτή την οδό προφανώς θα μεγαλώσει μετά το lockdown.
3. Έχει ήδη δρομολογηθεί η 6η Επιστρεπτέα Προκαταβολή ώστε η ένεση ρευστότητας των 500 εκατ. να γίνει στην αγορά τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου.
Αντίστοιχα, δρομολογημένα είναι τα μέτρα στήριξης και για τον Μάρτιο με αναστολές συμβάσεων εργασίας, κουρέματα ενοικίου αλλά και μια επιστρεπτέα προκαταβολή «σκούπα», η οποία θα καλύψει τις απώλειες εσόδων των επιχειρήσεων για όλο το πρώτο τρίμηνο. Το σενάριο βάσει του οποίου κινούνται πλέον στο οικονομικό επιτελείο προβλέπει ότι μέχρι το τέλος Μαρτίου θα έχουν εκλείψει οι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να παραμένει κλειστή κάθε οικονομική δραστηριότητα στο λιανεμπόριο και ότι θα έχει ξεκινήσει η διαδικασία επιστροφής στην κανονικότητα και ενώ θα έχουν προχωρήσει οι εμβολιασμοί.
Το επόμενο στοίχημα πλέον -δεδομένου ότι χάνεται ουσιαστικά σημαντικός όγκος οικονομικής δραστηριότητας μέσα στο πρώτο τρίμηνο- είναι να σταθεροποιηθεί η οικονομία στο δεύτερο τρίμηνο. Εκεί οι πιθανότητες να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι μεγαλύτερες δεδομένου ότι το β’ τρίμηνο του 2020 (με το οποίο γίνεται η σύγκριση) ήταν καταστροφικό. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα μεγέθη:
1. Στο πρώτο τρίμηνο του 2020 το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στα 45,88 δισ. (σε σταθερές τιμές) γι’ αυτό και είναι πολύ πιθανό ότι η ύφεση στο α’ τρίμηνο του 2021 θα ξεπεράσει το 10%. Άλλωστε, υπάρχει το «κακό προηγούμενο». Σε κανένα από τα τρίμηνα εν μέσω πανδημίας το ΑΕΠ της χώρας δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα 40 δισ. (σ.σ.: εκκρεμεί βέβαια η ανακοίνωση του ΑΕΠ του 4ου τριμήνου του 2020, αλλά πολύ δύσκολα θα έχει καταγραφεί επίδοση άνω των 40 δισ. με κλειστό το λιανεμπόριο μέσα στα Χριστούγεννα).
2. Στο δεύτερο τρίμηνο του 2020 το ΑΕΠ είχε ήδη βουτήξει στα 39,39 δισ. ευρώ. Έτσι, είναι πιθανή η σταθεροποίηση ή και η αύξηση του ΑΕΠ στο διάστημα Απριλίου-Ιουνίου του 2021.
