Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
Μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα θα είναι έτοιμη η τελική πρόταση της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και τους εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησής του.
Στο επίκεντρο των συζητήσεων του κυβερνητικού επιτελείου που χειρίζεται το θέμα βρίσκονται η δραματική οικονομική κατάσταση των μεγαλύτερων ασφαλιστικών ταμείων και η άμεση ανάγκη τόνωσης της ρευστότητάς τους τόσο μέσα στο 2016 όσο και μακροπρόθεσμα.
Το πρόβλημα της μείωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών της επόμενης χρονιάς απέκτησε νέα δυναμική μετά την πρόβλεψη του προϋπολογισμού του ΙΚΑ για έλλειμμα 2,1 δισ. ευρώ μέσα στο 2016.
Εάν στο ποσό αυτό συνυπολογιστεί και η υποχρέωση της χώρας, εκ του τρίτου μνημονίου, για μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1,8 δισ. ευρώ (1% ΑΕΠ) μέσα στο νέο έτος, τότε το σύνολο της δαπάνης που θα πρέπει να καλυφθεί με πρόσθετα μέτρα ανέρχεται στα 3,9 δισ. ευρώ.
Το καυτό θέμα του ασφαλιστικού και της χρηματοδότησής του με νέους πόρους απασχόλησε τη χθεσινή συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Κοινωνικής Πολιτικής (ΚΥΣΚΟΙΠ), υπό την προεδρία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη.
Στη συνεδρίαση συμμετείχε σύσσωμη η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας (ο υπουργός Γ. Κατρούγκαλος, η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θ. Φωτίου, η αναπληρώτρια υπουργός Καταπολέμησης της Ανεργίας Ρ. Αντωνοπούλου και ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Αν. Πετρόπουλος).
Οι προτάσεις
Σταθερή θέση του υπουργείου Εργασίας παραμένει η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών (1% κύριες συντάξεις + 0,5% επικουρικές) – εργαζομένων (0,5% επικουρικές).
Παράλληλα επεξεργάζονται σενάρια για την επιβολή ενός φόρου (Τοbin tax) στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, παρά τις αντιδράσεις που συναντά ένα τέτοιο ενδεχόμενο από τους ανθρώπους της αγοράς, αλλά και από εκπροσώπους των Βρυξελλών.
Το υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι ένας συνδυασμός μιας ολοκληρωμένης πρότασης για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση μαζί με εναλλακτικές προτάσεις χρηματοδότησης του συστήματος μπορεί να αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα στην τελική διαπραγμάτευση, η οποία θα ξεκινήσει πιθανότατα μέχρι τις 8 Ιανουαρίου.
Το ενδεχόμενο να επιβληθεί ένα πρόσθετο τέλος ένα τοις χιλίοις στις τραπεζικές συναλλαγές, αν και συζητήθηκε, δεν φαίνεται να αποτελεί ισχυρή εκδοχή ενίσχυσης του ασφαλιστικού συστήματος, λόγω των πιθανών αντιδράσεων που θα συναντούσε όχι μόνο από τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους της αγοράς, αλλά και από το ευρύ καταναλωτικό κοινό.
Εξάλλου, όπως επισημαίνουν υψηλόβαθμα στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων, «το ψυχολογικό σοκ και οι συνέπειες των capital controls στις τράπεζες εξακολουθούν να επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ασφαλισμένων – συνταξιούχων, αλλά και ενός σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων».
Τα ίδια στελέχη τονίζουν με νόημα ότι μόνο μέσα σε ένα μήνα, τον Ιούνιο του 2015, τα έσοδα του ΙΚΑ «βούλιαξαν» κατά 350 εκατ. ευρώ.
Έτσι στο υπουργείο Εργασίας έχουν ρίξει ιδιαίτερο βάρος στη λεπτομερή κοστολόγηση όλων των εναλλακτικών προτάσεων που θα παρουσιάσουν στους δανειστές για την αναπλήρωση των απωλειών των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων. Βασικός στόχος η κάλυψη της δέσμευσης για μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1,8 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη χρονιά.
Ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος εκτιμά ότι ο στόχος αυτός είναι εφικτός, καθώς μέχρι σήμερα με τα μέτρα που επεξεργάζονται τα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης έχει καλυφθεί περίπου το 90% του στόχου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας, από τις προτάσεις που ήδη έχουν κοστολογηθεί έως τώρα, τα μέτρα που εξετάζουν και θα παρουσιάσουν στους πιστωτές μπορούν να αποφέρουν τα εξής έσοδα:
α. Η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων – εργοδοτών στην οποία επιμένει μέχρι σήμερα ο υπουργός Εργασίας, εκτιμάται ότι θα αποφέρει στο ΙΚΑ και στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) επιπλέον έσοδα 350 εκατ. ευρώ ετησίως. Ομως, για να θεσμοθετηθεί η αύξηση των εισφορών θα πρέπει να συμφωνήσουν και οι εκπρόσωποι των πιστωτών, οι οποίοι μέχρι τώρα έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Πρόσφατα ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. στο κουαρτέτο των πιστωτών, ο Ντέκλαν Κοστέλο, είχε σχολιάσει αρνητικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πλην όμως άφησε ανοιχτό το θέμα και το συνέδεσε με το σύνολο της πρότασης που θα παρουσιάσει η ελληνική κυβέρνηση για τη σχεδιαζόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
β. Η αύξηση της εισφοράς κατά 2% για τον κλάδο υγείας σε 2,6 εκατ. κύριες συντάξεις θα αποφέρει 570 εκατ. ευρώ. Το μέτρο αυτό έχει ήδη εφαρμοστεί και συνεπώς η κοστολόγησή του είναι αιτιολογημένη βάσει των στοιχείων που διαθέτει το σύστημα «Ηλιος» του υπουργείου Εργασίας. Το ίδιο ισχύει και για τις επικουρικές συντάξεις.
γ. Η επιβολή της εισφοράς 6% σε 1,6 εκατ. επικουρικές συντάξεις θα αποφέρει 180 εκατ. ευρώ.
δ. Η απόδοση στο υπουργείο Εργασίας της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στις επικουρικές συντάξεις (σήμερα το κονδύλι αυτό κατευθύνεται στο Αμοιβαίο Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών) θα αποφέρει 130 εκατ. ευρώ.
ε. Η περικοπή του ΕΚΑΣ σε 72.000 δικαιούχους από τον ερχόμενο Μάρτιο και η μείωση του μερίσματος των δικαιούχων του Μετοχικού Ταμείου Δημοσίων Υπαλλήλων, που λαμβάνουν 320.000 συνταξιούχοι, θα αποφέρουν 350 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά το μέρισμα του Μετοχικού Ταμείου Δημοσίων Υπαλλήλων, η εξοικονόμηση θα προέλθει μέσα από τον επανυπολογισμό του μερίσματος με βάση τις ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβάλλει οι ασφαλισμένοι.
ζ. Τέλος, εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθούν 500 εκατ. ευρώ από τις μειώσεις που θα γίνουν στις επικουρικές συντάξεις και από τις μειώσεις στο εφάπαξ των ταμείων πρόνοιας του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Τα ποσοστά των μειώσεων δεν έχουν αποφασιστεί ακόμη και το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται διαφορετικά σενάρια με βάση τις αναλογιστικές μελέτες που διαθέτει.
Τα έσοδα από τις κυβερνητικές προτάσεις που έχουν κοστολογηθεί
✔ 350 εκατ. στο ΙΚΑ και στο ΕΤΕΑ από την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων – εργοδοτών
✔ 570 εκατ. ευρώ από την αύξηση της εισφοράς κατά 2% για τον κλάδο υγείας σε 2,6 εκατ. κύριες συντάξεις
✔ 180 εκατ. ευρώ από την επιβολή της εισφοράς 6% σε 1,6 εκατ. επικουρικές συντάξεις
✔130 εκατ. ευρώ από την απόδοση στο υπουργείο Εργασίας της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στις επικουρικές συντάξεις
✔ 350 εκατ. ευρώ από την περικοπή του ΕΚΑΣ σε 72.000 δικαιούχους από τον ερχόμενο Μάρτιο και από τη μείωση του μερίσματος των δικαιούχων του Μετοχικού Ταμείου Δημοσίων Υπαλλήλων που λαμβάνουν 320.000 συνταξιούχοι.
✔ 500 εκατ. ευρώ από τις μειώσεις που θα γίνουν στις επικουρικές συντάξεις και από τις μειώσεις στο εφάπαξ των ταμείων πρόνοιας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα
