Από την έντυπη έκδοση
Στη Σοφία Εμμανουήλ
[email protected]
Κλιμακώνονται οι πιέσεις στην αγορά του βιβλίου με το δεύτερο lockdown και μεγαλώνει η αγωνία των επαγγελματιών που δεν πρόλαβαν καλά καλά να βγουν από την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και βλέπουν μια νέα γενιά προβλημάτων να αναδύεται.
Εξάλλου, μία στις τέσσερις επιχειρήσεις του κλάδου ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ενώ εννέα στις δέκα είναι αυτοχρηματοδοτούμενες, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό του ΟΣΔΕΛ. Ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ) Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος (Εκδόσεις Μίνωας) μιλά στη «Ν» για κατάσταση που έχει αρχίσει να γίνεται προβληματική για τη βιβλιοπαραγωγή. Επικαλείται πρόσφατα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το πρώτο εξάμηνο του 2020 που δείχνουν πτώση 23% στην παραγωγή βιβλίου και πάνω από 20% πτώση του τζίρου στην αγορά. Σημειώνει επίσης, μεταξύ άλλων, ότι ο Μάρτιος και ο Απρίλιος έχουν μικρή συμμετοχή στον ετήσιο κύκλο εργασιών του κλάδου, ενώ αντίθετα τους δύο τελευταίους μήνες του χρόνου, Νοέμβριο και Δεκέμβριο, γίνεται πάνω από το 40%-50%. Υπ’ αυτές τις συνθήκες μπορεί να κλείσει η χρονιά με μείωση εσόδων πάνω από 40% για τον κλάδο, σύμφωνα με τον κ. Κωνστανταρόπουλο, που τελεί εν αναμονή των επίσημων ανακοινώσεων για το χρονοδιάγραμμα επανεκκίνησης των βιβλιοπωλείων.
Στο κενό τα αιτήματά τους
Συμπεραίνεται ότι τα περιθώρια να καλυφθεί μέρος της ζημιάς που γράφουν οι επιχειρήσεις από την αρχή του έτους στενεύουν όσο τα αιτήματά τους πέφτουν στο κενό. Εξάλλου, το αίτημα της σύμπραξης εκδοτών προς τα αρμόδια υπουργεία να ανοίξουν τα βιβλιοπωλεία μαζί με τα εποχικά καταστήματα χριστουγεννιάτικων ειδών τη Δευτέρα 7/12 δεν εισακούστηκε, όπως και το προηγούμενο στις αρχές Νοεμβρίου, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε το νέο lockdown. Το επιχείρημα ότι ακριβώς το ίδιο συμβαίνει σε 37 τουλάχιστον χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης, δεν ήταν αρκετό για να πείσει το επιτελείο της κυβέρνησης που -σημειωτέον- βρίσκεται σε κόντρα με τους επαγγελματίες της αγοράς του βιβλίου και με αφορμή το νομοσχέδιο που κατατέθηκε προ ημερών στη Βουλή και το οποίο δεν ρυθμίζει πάγια αιτήματα του κλάδου, ούτε καν, όπως τονίζουν, το θέμα του δημόσιου δανεισμού και την καταβολή αμοιβής ως αντιστάθμισμα του δανεισμού βιβλίων για τη χρήση τους από τις βιβλιοθήκες, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία 2006/115 και τον Ν. 4481/2017.
Με την τρέχουσα κρίση να αναδύει νέες προκλήσεις για τους εκδότες είναι ζητούμενο ποιος θα είναι ο χάρτης του ανταγωνισμού την επόμενη χρονιά. Εξάλλου η αγορά δεν φαίνεται να βρήκε ακόμη βηματισμό μετά την οικονομική κρίση που προηγήθηκε, όπως δείχνουν τα στοιχεία της έρευνας χαρτογράφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων (ΕΧΕΕ), που διεξήγαγε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ), έπειτα από αίτημα των εκδοτών, σε συνεργασία με την Public Issue.
Η έρευνα καλύπτει τη χρονική περίοδο 2017-2019 και μια βάση εγγεγραμμένων εκδοτικών επιχειρήσεων του ΟΣΔΕΛ, η οποία, σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση (24/6/2020), περιλαμβάνει 1.269 εκδοτικές επιχειρήσεις. Διαπιστώθηκε ότι πολλές επιχειρήσεις (467), που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 37% του κλάδου, θεωρούνται εκδοτικά αδρανείς, κατά την τελευταία τριετία, εκδίδοντας μόνο έναν νέο τίτλο.
Τι έδειξε η έρευνα
Η έρευνα έδειξε ότι τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τις εγχώριες εκδοτικές επιχειρήσεις διαφοροποιούνται σημαντικά, ανάλογα με το μέγεθός τους. Σημειώνεται ότι μία στις τέσσερις σημερινές εκδοτικές επιχειρήσεις ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, δηλαδή μετά το 2008. Το 86,6% της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων προέρχεται από αυτοχρηματοδότηση. Οι 3 στους 4 τίτλους με νέο ISBN (75%) της τριετίας 2017-2019 εκδόθηκαν μόνο σε έντυπη μορφή, ενώ οι τίτλοι που εκδόθηκαν μόνο σε ηλεκτρονική μορφή αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% του συνολικού αριθμού νέων τίτλων. Σημειώνεται επίσης ότι σήμερα στη χώρα μας η μέθοδος της ψηφιακής εκτύπωσης εφαρμόζεται μαζικά από το 51% των εκδοτικών επιχειρήσεων και τα συνολικά έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων κατά την τριετία 2017-2019 εκτιμώνται, με βάση την έρευνα, σε 690 εκατ. ευρώ. Κατά την τριετία 2017-2019 τα έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων, σε σχέση τις κατηγορίες βιβλίων, κατανέμονται ως εξής: 23% των εσόδων προέρχονται από την πώληση πανεπιστημιακών και επιστημονικών βιβλίων, 17% από την πώληση βιβλίων λογοτεχνίας, 14% από την πώληση σχολικών, 9% από την πώληση παιδικών/εφηβικών βιβλίων, ενώ η μερίδα του λέοντος, 37%, έρχεται από τις πωλήσεις βιβλίων γενικού περιεχομένου (τεχνικά, πρακτικά κ.ά.).
Σημειώνεται επίσης ότι τα έσοδα από πώληση δικαιωμάτων αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,1% των συνολικών εσόδων. Είναι επίσης ενδεικτικό των καταναλωτικών τάσεων ότι το 67% των εσόδων αφορά πωλήσεις καταλόγου, έναντι 33% που αφορά νέες κυκλοφορίες.
Τα έσοδα από πωλήσεις βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή (e-books) αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% των συνολικών εσόδων, ενώ μόλις το 6%-7% των επιχειρήσεων δαπανούν για διαφημιστικούς σκοπούς, ποσό που υπερβαίνει ετησίως τις 10 χιλ. ευρώ.
