Από την έντυπη έκδοση
Αναθεωρείται από σήμερα ο προϋπολογισμός του 2015, που μόλις τα μεσάνυχτα ψήφισε η Βουλή, καθώς αμφισβητείται από την τρόικα, ενώ παράλληλα οι αμφιβολίες των δανειστών για τις προοπτικές των δημοσιονομικών εξελίξεων οδηγούν και στο ξήλωμα του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος τον ερχόμενο Απρίλιο, για να εμπλουτιστεί με νέα, μόνιμου χαρακτήρα μέτρα.
Στόχος των δανειστών και των παρεμβάσεων που επιβάλλουν είναι η διασφάλιση των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων που έχουν εγγραφεί στο οικονομικό πρόγραμμα, ώστε μέσω αυτών να διασφαλίζεται η αποπληρωμή των χρεολυσίων των δανείων από το ΔΝΤ, καθώς και η μείωση του δημοσίου χρέους.
Η καθυστέρηση της έναρξης των διαπραγματεύσεων για την τελευταία αξιολόγηση αποδείχτηκε λάθος, καθώς η κυβέρνηση έχασε την ευκαιρία να θέσει στους δανειστές το ζήτημα της μείωσης των στόχων των πρωτογενών πλεονασμάτων, όπως είχε σκοπό, ώστε να μειωθεί η δημοσιονομική πίεση.
Ετσι έφτασε στο αντίθετο αποτέλεσμα και υποχρεώνεται να λάβει και πρόσθετα μέτρα, όχι μόνο για το 2015 αλλά και για τα επόμενα χρόνια. Η πίεση των δανειστών για τα μέτρα σημαίνει εκτός των άλλων πως αποκλείουν οποιαδήποτε χαλάρωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα.
Στο πλαίσιο αυτό και κατόπιν των πιέσεων της τρόικας, η κυβέρνηση μέχρι το τέλος του μήνα και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει συμφωνία με την τρόικα για την τρέχουσα αξιολόγηση, θα λάβει πρόσθετα μέτρα για αύξηση εσόδων και περικοπές δαπανών, προκειμένου να αρθεί η αβεβαιότητα για την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού.
Η αύξηση του ΦΠΑ πλέον μπορεί να αγγίξει και τα φάρμακα, ενώ δεν αποκλείεται διατήρηση στα φετινά επίπεδα (και όχι μειωμένης κατά 30%) της εισφοράς αλληλεγγύης, αλλά και της άμεσης αύξησης των φόρων σε ποτά και τσιγάρα.
Αλλάζει έτσι ριζικά ολόκληρος ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους, αφού πριν ακόμα ξεκινήσει η υλοποίησή του εμπλουτίζεται με νέα μέτρα και παρεμβάσεις.
Ο νέος προϋπολογισμός θα στηριχθεί στην αύξηση των εσόδων και στη μείωση των κοινωνικών δαπανών, ενώ για να αποφύγει και τα ενδιάμεσα μέτρα, τον Ιούλιο του 2015, η κυβέρνηση επιδιώκει να φέρει πιο μπροστά την είσπραξη των εσόδων, και οι δαπάνες θα εκταμιεύονται με το… σταγονόμετρο.
Ειδικότερα, ενώ ο αρχικός σχεδιασμός που αποτυπώνεται στην εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού προβλέπει πως στο πρώτο εξάμηνο θα υπάρξουν έσοδα ύψους 21,5 δισ. ευρώ, το υπουργείο Οικονομικών διαβεβαιώνει την τρόικα ότι με τις πρόσθετες παρεμβάσεις το ποσό της είσπραξης μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω, σε επίπεδα πάνω από 25 δισ. ευρώ.
Το παζάρι
Με βάση τον αρχικό σχεδιασμό, όπως αυτός αποτυπώνεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, τα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να αυξηθούν το 2015 κατά 1,409 δισ. ευρώ ή κατά 3,1% το επόμενο έτος και από 45,624 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα ανέλθουν το 2014 αναμένεται να φθάσουν στα 47,033 δισ. ευρώ το 2015 και εκτιμά ότι μπορεί να επισπεύσει την είσπραξή τους στο πρώτο εξάμηνο, για να κατευνάσει τις ανησυχίες της τρόικας. Σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τις ακόλουθες παρεμβάσεις:
1. Την αύξηση του ΦΠΑ των ξενοδοχειακών υπηρεσιών, από το 6,5% στο 13%, που θα αποδώσει 350 εκατ. ευρώ, ποσό που η τρόικα θεωρεί υπερεκτιμημένο.
Το σύνολο των «απειλών» για το Δημόσιο από τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ είναι 530 εκατ. ευρώ και οι ελεγκτές θεωρούν πως είναι ανέφικτο να αντληθούν 350 εκατ. ευρώ από τα ξενοδοχεία, και δεδομένου ότι στον υπερμειωμένο συντελεστή 6,5% είναι ακόμη τα φάρμακα, τα βιβλία κ.λπ. οι δανειστές επιμένουν στην κατάργηση του συντελεστή 6,5% και τη μεταφορά όλων των αγαθών και υπηρεσιών που βρίσκονται σε αυτό στο 13%.
Δεν έχει κλείσει το θέμα των συντελεστών του ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου, οι οποίοι είναι μειωμένοι κατά 30% σε σύγκριση με την υπόλοιπη χώρα.
2. Την αύξηση των εσόδων ΦΠΑ μέσω λαχειοφόρου αγοράς με άξονα τις λιανικές αποδείξεις παροχής υπηρεσιών και αγοράς αγαθών, οι οποίες θα κληρώνονται με χρηματικά έπαθλα, αλλά το μέτρο συναντά τη δυσπιστία των δανειστών.
3. Την αλλαγή του συστήματος των αυτόματων κατασχέσεων από τραπεζικούς λογαριασμούς έναντι οφειλών προς την εφορία. Το ΥΠΟΙΚ δεσμεύεται ότι θα επανεξετάσει τον περιορισμό των κατασχέσεων σε ποσοστό μέχρι 25% επί των μισθών και των συντάξεων.
Για τους μισθούς και τις συντάξεις ισχύει ακατάσχετο όριο 1.500 ευρώ. Εάν ο μηνιαίος μισθός ή η μηνιαία σύνταξη υπερβαίνει το όριο αυτό, μπορεί να κατασχεθεί σε ποσοστό μέχρι 25%. Σε κάθε περίπτωση, το ποσό που θα απομείνει μετά την κατάσχεση δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 1.500 ευρώ. Παράλληλα θα καθιερωθεί γενικότερα ένα πιο ευέλικτο σύστημα κατασχέσεων και διασφάλισης των συμφερόντων του Δημοσίου έναντι των οφειλετών.
4. Την τροποποίηση του πλαισίου των ρυθμίσεων που ισχύουν σήμερα για τα χρέη προς το Δημόσιο. Η τρόικα έχει ζητήσει την αλλαγή της ρύθμισης των 72-100 δόσεων, εκτιμώντας πως θα μεταφέρει στο μέλλον φόρους οι οποίοι θα μπορούσαν να εισπραχθούν άμεσα. Η κυβέρνηση αντιδρά δηλώνοντας πως δεν μπορεί να καταργήσει νόμο που μόλις ψήφισε, αλλά ετοιμάζει αλλαγές.
Με αυτές σκοπεύει να δώσει κίνητρα παραμονής σε όσους είναι ήδη σε άλλη ρύθμιση των 12 ή 24 δόσεων, ώστε να τους αποτρέψει να μετακινηθούν στη «μεγάλη ρύθμιση». Οσο για τη ρύθμιση των 72-100 δόσεων, σχεδιάζεται να αποτραπεί η είσοδος σε αυτή των μεγαλοοφειλετών που παράλληλα έχουν μεγάλης αξίας περιουσιακά στοιχεία.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να μην υποχρεωθεί να αλλάξει για μία ακόμη φορά το νόμο για τις 100 δόσεις. Η ρύθμιση για την εξόφληση των βεβαιωμένων και ληξιπρόθεσμων μέχρι 1-10-2014 οφειλών προς το Δημόσιο προβλέπεται πως θα αποδώσει έσοδα ύψους 625 εκατ. ευρώ από άμεσους και έμμεσους φόρους παρελθόντων ετών, το 2015. Στο απαντητικό email του υπουργείου Οικονομικών αναφέρεται πως η ρύθμιση θα επιτρέψει την είσπραξη εσόδων από οφειλέτες οι οποίοι χωρίς τη ρύθμιση δεν θα πλήρωναν τίποτα.
5. Την έναρξη πληρωμής του ΕΝΦΙΑ από τον Μάρτιο του 2015, αντί του Σεπτεμβρίου που ήταν φέτος λόγω των προβλημάτων, ενώ οι δόσεις θα είναι περισσότερες από έξι (οκτώ ή δέκα). Σημειώνεται πάντως πως ο προϋπολογισμός του 2015 προβλέπει την είσπραξη 3,5 δισ. από τον ΕΝΦΙΑ το 2015, αλλά ένα μέρος της πρόβλεψης αφορά τις δύο δόσεις του ΕΝΦΙΑ που θα εισπραχθούν Ιανουάριο – Φεβρουάριο του 2015, αλλά θα «πιστωθούν» στις εισπράξεις του 2014.
6. Την αύξηση της φορολογίας στα ποτά και στα τσιγάρα, που η κυβέρνηση πρότεινε να εφαρμοστεί από τον Ιούλιο, εάν υπάρξουν αστοχίες, ενώ η τρόικα προτείνει να εφαρμοστεί άμεσα, από τον Ιανουάριο.
7. Την επιβολή φόρου πολυτελείας.
8. Την επιβολή τελών – τιμολογίου για την υγειονομική περίθαλψη ξένων πολιτών.
9. Την καθιέρωση των απογευματινών χειρουργείων στα δημόσια νοσοκομεία, έναντι αμοιβής, μέτρο που θα αυξήσει τα έσοδα των νοσοκομείων και θα μειώσει τις ανάγκες τους για κρατικές επιχορηγήσεις.
Αλλάζει και το Μεσοπρόθεσμο
Οι δανειστές ζητούν μόνιμα μέτρα όχι μόνο για τη διασφάλιση των στόχων του 2015 αλλά και επόμενων ετών, τουλάχιστον έως το 2017, καθώς ανεβαίνει επικίνδυνα ο πήχης των πρωτογενών πλεονασμάτων και στο πλαίσιο αυτό θα αλλάξει και το Μεσοπρόθεσμο ως προς τα μέτρα και τις πολιτικές που ενσωματώνει για την επίτευξη των στόχων του.
Το νέο Μεσοπρόθεσμο θα καταρτιστεί σε επόμενη φάση, το αργότερο μέχρι τον Απρίλιο, και θα ενσωματώνει εκτός των άλλων και την όποια συμφωνία για την απομείωση του δημόσιου χρέους, η οποία επίσης έχει καθυστερήσει.
Οι κεντρικοί στόχοι του νυν και του επόμενου Μεσοπρόθεσμου είναι τα πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία η τρόικα τα θεωρεί ως αδιαπραγμάτευτα, στο πλαίσιο της βιωσιμότητας του χρέους. Στην περίπτωση που αποδειχτούν χαμηλότερα, επιμηκύνεται ο χρόνος επαναφοράς του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα ή εναλλακτικά θα πρέπει να βρεθούν πόροι από άλλες πηγές.
Υπενθυμίζεται πως τα πλεονάσματα που προβλέπονται για τα επόμενα χρόνια είναι:
- Για το 2015 το μνημόνιο προβλέπει πλεόνασμα της τάξης του 3% του ΑΕΠ ή 5.648 εκατ. ευρώ. Το ισχύον ΜΠΔΣ προβλέπει πλεόνασμα ύψους 2,5% του ΑΕΠ ή 4.737 εκατ. ευρώ, κατά 911 εκατ. ευρώ λιγότερα.
- Για το 2016 ο στόχος του μνημονίου είναι η επίτευξη πλεονάσματος ύψους 4,5% του ΑΕΠ ή 8.882 εκατ. ευρώ, αλλά το ισχύον ΜΠΔΣ κατεβάζει το στόχο στο 3,5% του ΑΕΠ ή σε 6.955 εκατ. ευρώ, κατά 1.927 εκατ. ευρώ λιγότερα.
- Για το 2017 ο στόχος του μνημονίου είναι το πλεόνασμα να ανέλθει σε 4,5% του ΑΕΠ ή σε 9.312 εκατ. ευρώ, ενώ το ισχύον Μεσοπρόθεσμο ανεβάζει το στόχο σε 4,6% του ΑΕΠ ή σε 9.423 εκατ. ευρώ, που είναι υψηλότερο του στόχου του μνημονίου κατά 111 εκατ. ευρώ.
- Για το 2018, ενώ ο στόχος του μνημονίου είναι το πλεόνασμα να διαμορφωθεί στο 4,2% του ΑΕΠ ή σε 9.108 εκατ. ευρώ, το ισχύον Μεσοπρόθεσμο θέτει στόχο για πλεόνασμα 5,3% του ΑΕΠ ή 11.585 εκατ. ευρώ, υψηλότερο κατά 2.477 εκατ. ευρώ.
Αύξηση ΦΠΑ και στα φάρμακα;
Ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν αυξήσεις στον ΦΠΑ στα φάρμακα άφησε ο υπουργός Υγείας Μάκης Βορίδης, με δηλώσεις του στο ΣΚΑΪ, που σημαίνει ότι τα μέτρα που έχει προτείνει η κυβέρνηση δεν είναι τα οριστικά, αλλά θα «ζυμωθούν» στο νέο κύκλο διαπραγμάτευσης που ξεκινά.
«Δεν δεσμεύομαι ότι δεν θα υπάρξουν αυξήσεις στον ΦΠΑ στα φάρμακα, δεν μετέχω στις διαπραγματεύσεις, δεν είμαι εκείνος που διεξάγει τη διαπραγμάτευση» ανέφερε χαρακτηριστικά. «Ζητήματα που άπτονται της φορολογικής πολιτικής είναι ζητήματα του ΥΠΟΙΚ.
Είναι ανοιχτή η συζήτηση» ξεκαθάρισε ο υπουργός Υγείας. Επίσης, ο κ. Βορίδης εξήγησε ότι «η στρατηγική της κυβέρνησης (με την τρόικα) είναι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, το τέλος του μνημονίου και η συζήτηση, από κει και πέρα, για τον τρόπο που θα δανείζεται η χώρα».
Ποιες είναι οι δρομολογημένες παρεμβάσεις
Το υπουργείο Οικονομικών υπενθυμίζει στην τρόικα πως υπάρχουν ήδη δρομολογημένα μέτρα που θα αυξήσουν τη ροή των εσόδων στα κρατικά ταμεία από τον Ιανουάριο, όπως είναι:
- Η αύξηση της παρακράτησης φόρου στις συντάξεις. Το νέο σύστημα ενιαίου υπολογισμού των μηνιαίων φορολογικών κρατήσεων στο σύνολο των συντάξεων από έναν εκκαθαριστή θα ισχύσει καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015, ενώ φέτος τέθηκε σε ισχύ από το δεύτερο εξάμηνο. Με το νέο αυτό σύστημα, η μηνιαία παρακράτηση φόρου εισοδήματος υπολογίζεται και διενεργείται από έναν φορέα εκκαθάρισης, την εταιρεία «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης» (ΗΔΙΚΑ).
- Η παρακράτηση του φόρου υπολογίζεται πλέον από την ΗΔΙΚΑ επί του αθροίσματος κύριας σύνταξης, επικουρικής σύνταξης και λοιπών ασφαλιστικών παροχών που λαμβάνει τακτικά ανά μήνα κάθε συνταξιούχος και όχι αυτοτελώς σε κάθε ένα από τα ποσά αυτά. Ετσι, παρακρατείται στην πηγή σημαντικά αυξημένος φόρος εισοδήματος, ο οποίος αντιστοιχεί στη συνολική επιβάρυνση των μηνιαίων αποδοχών του συνταξιούχου.
- Η αύξηση εσόδων από την παρακράτηση φόρου εισοδήματος στους μισθούς, επειδή το εισόδημα θα αυξηθεί λόγω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων κατά 1%, που ήδη νομοθετήθηκε και ισχύει από την 1η-7-2014. Δεν αποκλείεται όμως η εισφορά αλληλεγγύης να εισπραχθεί αυξημένη, στα επίπεδα του 2014, από τον Ιανουάριο, αντί από τον Ιούλιο, όπως πρότεινε στην τρόικα η κυβέρνηση. Οι ελεγκτές επιμένουν σε νέα έσοδα και η εφαρμογή της ειδικής εισφοράς στα φετινά επίπεδα είναι ένα σοβαρό ενδεχόμενο.
- Η αύξηση των εσόδων από κατασχέσεις καταθέσεων φοροφυγάδων δεν πείθει τους δανειστές για την αποτελεσματικότητά της.
Περικοπές δαπανών στα Ταμεία
Στο σκέλος των δαπανών, το κύριο βάρος των περικοπών πέφτει στα δαπάνες των ασφαλιστικών ταμείων, καθώς η κυβέρνηση υποχρεώνεται να λάβει μέτρα για το ασφαλιστικό που τα απέκλειε μέχρι πρότινος.
Αιτία είναι οι δραματικές υπερβάσεις που καταγράφηκαν στα οικονομικά «ανοίγματα» των ασφαλιστικών ταμείων το 2014, καθώς τα βασικά ταμεία, ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΑΕ, χρειάστηκαν πρόσθετες ενισχύσεις ύψους 1,45 δισ. ευρώ για να καλύψουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς τους ασφαλισμένους τους.
- Η τρόικα προφανώς φοβάται τα χειρότερα το 2015 και τα επόμενα χρόνια και ζήτησε την επιβολή μέτρων, τα οποία θα συρρικνώνουν ακόμη περισσότερο τη συνταξιοδοτική δαπάνη.
Σε διαβουλεύσεις με τους δανειστές βρίσκονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις, οι οποίες μπορεί να τροποποιηθούν στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων:
- Πάγωμα των συντάξεων στο επίπεδο του 2015 για τα επόμενα δύο χρόνια με στόχο την εξοικονόμηση 190 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται πως αυξήσεις στις συντάξεις κατά 2,9% ετησίως από το 2016 προβλέπονται από τη νομοθεσία.
- Περικοπές στις συντάξεις που μεταφέρονται στα μέλη μιας οικογένειας 3 χρόνια μετά το θάνατο του συνταξιούχου. Από αυτό το μέτρο εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθούν από 82 ώς 123 εκατ. ευρώ.
- Πιστοποίηση μέσω διασταυρώσεων των οικογενειακών παροχών ύψους 462,5 εκατ. ευρώ που καταβάλλονται σε 664.862 συνταξιούχους, εκτιμώντας ότι θα περικοπούν επιδόματα ύψους 23,1 έως 37 εκατ. ευρώ.
- Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και αύξηση των ελάχιστων ενσήμων για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, από 4.500 σε 6.000, ενώ για τους νεοεισερχόμενους στο ασφαλιστικό σύστημα που γεννήθηκαν μετά την 1-1-1975 αυξάνονται σταδιακά.
- Περικοπές στους δικαιούχους του ΕΚΑΣ και μείωση στο ύψος του επιδόματος, ώστε να μειωθεί η δαπάνη.
Π. ΚΑΚΟΥΡΗΣ – [email protected]
