Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Ως εχθρός του Προμηθέα, ο οποίος αμφισβητεί την εξουσία του Δία, χαρίζοντας τη φωτιά στους ανθρώπους, και τιμωρείται αμείλικτα για αυτό, ο ηθοποιός Δημήτρης Κουρούμπαλης γίνεται το εκτελεστικό όργανο αυτής της τιμωρίας, και μας μιλά για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης».
Τραγωδία με φιλοσοφικό και πολιτικό υπόβαθρο, το ποιητικό αριστούργημα του Αισχύλου, που μιλά για την ελεύθερη βούληση και την αμφισβήτηση της εξουσίας, παρουσιάζεται από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ιωαννίνων, σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου, στη νέα μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, την Παρασκευή 21 και το Σάββατο 22 Αυγούστου, στις 9 το βράδυ, ενώ η περιοδεία θα ολοκληρωθεί στις 19 Σεπτεμβρίου.
Τι διαδραματίζεται σε αυτήν την τραγωδία του Αισχύλου;
Η παραδειγματική τιμωρία του αποστάτη: ο Προμηθέας καρφώνεται σε ένα βουνό, στην άκρη του κόσμου, να τον λιώνει ο ήλιος, να τον καίει το χιόνι, με ένα σιδερένιο παλούκι στο στήθος και αλυσίδες χειροπόδαρα και, από πάνω, ένας αητός τού κατατρώει το συκώτι κάθε μέρα. Κι όλα αυτά, επειδή εναντιώθηκε στη θέληση της εξουσίας, επειδή θέλησε να είναι δίκαιος, επειδή πήρε το μέρος των αδύνατων. Στην έρημη φυλακή του, τον επισκέπτονται τρία πρόσωπα: ο τιτάνας Ωκεανός, η θνητή Ιώ και ο θεός Ερμής. Η σχέση του δεσμώτη με τα πρόσωπα αποκαλύπτει το μεγαλείο της απόφασής του, τη σιγουριά που τη στηρίζει και την τραγικότητα της μοίρας του, όπως επίσης και την αναλγησία της εξουσίας, τη σκληρότητά της και την αμετάκλητη θέση της. Το τέλος δεν είναι καλό.
Ποια θέματα διερευνώνται μέσα από την ιστορία του Προμηθέα;
Ο μύθος αποτέλεσε τροφή για το ανθρώπινο πνεύμα, από την αρχή της ιστορίας. Η μορφή του Προμηθέα έχει φωτιστεί με ποικίλους τρόπους. Πιο κοινοί του συμβολισμοί είναι του επαναστάτη και του δολιοφθορέα. Είναι χιλιοειπωμένο ότι τα αρχαία κείμενα χωρούν πολλαπλές αναγνώσεις και, γι’ αυτό, δεν αποσύρονται ποτέ από την παραστασιογραφία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στην παράσταση που ανεβάζουμε εμείς, θα πω ότι ο Προμηθέας φωτίζεται ως η απεικόνιση του Ανθρώπου. Ο Άνθρωπος βρίσκει την ιδεατή του μορφή, την ολοκλήρωση της ουσίας του, στον τιτάνα που χρησιμοποιεί το μυαλό του, τη λογική, βοηθάει τους αδύνατους χωρίς προσωπικό όφελος, αντιτίθεται στην αδικία με όλο του το είναι και, επειδή μένει ακλόνητος μπροστά στα βασανιστήρια, ανάγει την επανάστασή του σε ιδέα, σε όραμα, σε δόγμα πίστης: «Προμηθέας και Άνθρωπος αντάξιος του Ανθρώπου είναι το ίδιο».
Σε τι εμμένει ο Προμηθέας, όσο αμείλικτα κι αν τον τιμωρεί ο Δίας;
Ο Προμηθέας δρα με κίνητρο τη δικαιοσύνη. Η ισοτιμία, η επικράτηση της λογικής και όχι της δύναμης, η οικοδόμηση τού κόσμου πάνω στον λόγο και όχι στη βία είναι οι αρχές, που διέπουν τη δεοντολογία του. Το σύμπαν, που δημιουργεί για τον άνθρωπο, είναι τόσο όμορφο: τον μαθαίνει να ναυπηγεί καράβια, να ιππεύει και να συζητά, του μαθαίνει τις πορείες των αστεριών και τη χρήση της Γης και των εποχών. Είναι ο ανιδιοτελής παιδαγωγός, που ευαγγελίστηκε ο Ρουσσώ, που διδάσκει τους ανίδεους, χωρίς να ζητεί τίποτα σε αντάλλαγμα. Και παρόλο που η προσφορά του είναι ανιδιοτελής και ασύμφορη για τον ίδιο, δεν παραιτείται από την πράξη του, δεν μετανιώνει, δεν δυσανασχετεί, και, πολύ περισσότερο, ενδυναμώνει την αντίστασή του στην εξουσία και αδιαφορεί για τα βασανιστήρια, που του επιφυλάσσει. Ο Προμηθέας εμμένει στην απόφασή του να θέλει το αδύνατο και να αψηφά τον δυνατό.
Ποιος είναι ο δικό σας ρόλος και πώς συμβάλλει στην εξέλιξη του έργου;
Οι ρόλοι μου είναι οι βασικοί εχθροί του Προμηθέα. Ενσαρκώνω το Κράτος, που διατάζει τον Ήφαιστο να τον καρφώσει στον βράχο, και τραμπουκίζει και τον ίδιο τον θεό, όταν ο Ήφαιστος δηλώνει τη συμπόνια του προς τον Προμηθέα. Και ενσαρκώνω και τον Ερμή, που φτάνει, ως εντολοδόχος του Δία, να αναγκάσει τον φυλακισμένο να συμμορφωθεί με τις προσταγές της εξουσίας. Ο Ερμής είναι αμείλικτος, επηρμένος, θρασύδειλος και φανφαρόνος. Είναι, όμως, το εργαλείο της εξουσίας και, γι’ αυτό, ανίκητος. Η σύγκρουσή του με τον Προμηθέα είναι μια από τις καλύτερες σκηνές της αρχαίας τραγωδίας, γιατί, εκεί, διακυβεύονται όσα χάνει κανείς με το πείσμα και την αποφασιστικότητα κι όσα κερδίζονται με τον συμβιβασμό και τη δουλοπρέπεια. Τέλος, ως performer, διασχίζω το έργο με την ανθρώπινη μορφή μου, θαυμάζοντας το μεγαλείο αυτού, που μου χάρισε την ανθρώπινη ιδιότητα, και τα αιθέρια πλάσματα, τις Ωκεανίδες, που έχουν φτάσει να τον παρηγορήσουν.
Ο Προμηθέας, ως σύμβολο αντίστασης, τι χρήσιμο – ιδιαίτερα για τη δύσκολη εποχή που διανύουμε – έχει να μας πει;
Πριν λίγο καιρό, κυκλοφόρησε μια γελοιογραφία, που θέλει τον Έλληνα ψηφοφόρο δεμένο στον Καύκασο, γυμνό και με ένα πουλί να κομματιάζει τη σάρκα του, ενώ, στον Όλυμπο, οι θεοί έχουν τα πρόσωπα των ευρωπαίων ηγετών, με αρχηγό τους τη Μέρκελ – Δία, και φαίνονται πολύ δυσαρεστημένοι με αυτήν την επιμονή του θύματος στην επιβίωση. Ας διαλέξουμε ως σύμβολο τη δυνατότητα να επιθυμούμε το ανέφικτο μέχρι θανάτου.
Τι θεωρείτε αδιανόητο στο παρόν μας;
Τη χρηματοπιστωτική βαλχάλα.
Τι ελπίζετε για το μέλλον μας;
Να αποκτήσουμε νόημα για τη λέξη, που ακούγεται πιο κενή από οποιαδήποτε άλλη στις μέρες μας: αλληλεγγύη.
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου, μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας, κίνηση – καλλιτεχνική συνεργασία: Φρόσω Κορρού, σκηνικά – κοστούμια: Kenny MacLellan, μουσική: Lost Bodies, σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος, βοηθός σκηνοθέτις: Εριφύλη Στεφανίδου, βοηθός σκηνοθέτη: Γιώτα Σερεμέτη, βοηθοί σκηνογράφου: Σοφία Κατσουλιέρ – Άννα Σαπουνάκη, βοηθός ενδυματολόγου: Ανθούλα Μαμαλού, φωτογραφίες: Θωμάς Χρυσοχοΐδης, Κική Παπαδοπούλου, Ζηνοβία Λιάπη, team video: ΠΑΝΚ ΤΑΝΚ, παραγωγή: Μαροσούλης Δ. Θεόδωρος. Διανομή: Προμηθέας: Τάσος Νούσιας, Ήφαιστος, Ωκεανός: Γεράσιμος Γεννατάς, Κράτος, Ερμής: Δημήτρης Κουρούμπαλης Ιώ: Marlene Kaminski, Κορυφαίες χορού: Αικατερίνη Λούρα, Ίριδα Μάρα, χορός: Δέσποινα Λαγουδάκη, Χριστίνα Μπίτου, Βιβή Μπουτάτη, Πηνελόπη Μωρούτ, Νατάσα Σαραντοπούλου. Στον Χορό συμμετέχει όλος ο θίασος.
Πρόγραμμα περιοδείας
Αύγουστος
Παρασκευή 21 και Σάββατο 22: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Δευτέρα 24: Ηλιούπολη – Δημοτικό Θέατρο Άλσους «Δ. Κιντής»
Τετάρτη 26 και Πέμπτη 27: Θέατρο Δάσους – Θεσσαλονίκη
Παρασκευή 28: Αρχαίο Θέατρο Δίου
Σεπτέμβριος
Τετάρτη 2: Γαλάτσι – Άλσος Βεΐκου
Κυριακή 6: Βύρωνας – Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»
Τετάρτη 16: Κορυδαλλός – Δημοτικό Θέατρο «Θανάσης Βέγγος»
Πέμπτη 17: Κηποθέατρο Παπάγου
Σάββατο 19: Βεάκειο Θέατρο Πειραιά
Πληροφορίες
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου: Επίδαυρος – Αργολίδα, τηλ.: 27530 22026, 27530 22096. Τιμές εισιτηρίων: διακεκριμένη ζώνη: 40, 32 (ομαδικό) ευρώ, ζώνη Α: 30, 24 (ομαδικό) ευρώ, ζώνη Β: 20, 16 (ομαδικό) ευρώ, άνω διάζωμα: 15, 12 (ομαδικό) ευρώ, φοιτητικό: 15, 10 ευρώ, άνεργοι – ΑΜΕΑ: 5 ευρώ. Πώληση εισιτηρίων: κεντρικά εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου: Πανεπιστημίου 39 – εντός στοάς Πεσμαζόγλου (Δευτέρα – Παρασκευή: 9:00 – 17:00, Σάββατο: 9:00 – 15:00), καταστήματα: Public, Παπασωτηρίου, Ιανός, Seven Spots, Reload, Media Markt, ηλεκτρονικά: greekfestival.gr, viva.gr, τηλεφωνικά: 210 3272000 (καθημερινά και Κυριακές: 9:00 – 21:00), 11876. Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, τα οποία εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας και ανοίγουν δύο ώρες πριν την έναρξή της. Προπώληση εισιτηρίων για την περιοδεία: καταστήματα: Public, Παπασωτηρίου, Ιανός, Seven Spots, Reload, Media Markt, τηλεφωνικά: 11876, ηλεκτρονικά: viva.gr.
