Αποτελώντας μία αστείρευτη πηγή υλικού για όποιον επιθυμεί να ανασυστήσει ένα πανοραμικό πορτραίτο της Κωνσταντινούπολης του 18ου αιώνα, με αυθεντικά δείγματα του τοπίου, της αρχιτεκτονικής, των κατοίκων και της καθημερινότητας, έργα του σχεδιαστή Thomes Hope (1769 – 1831) παρουσιάζονται σε έκθεση του Μουσείου Μπενάκη.
Με τίτλο «Thomas Hope: Σχέδια της Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης» η έκθεση, που πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Γραφείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκικής Πρεσβείας στην Αθήνα, παρουσιάζεται στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, έως τις 25 Σεπτεμβρίου.
Με μια εξαιρετική σχεδιαστική ποιότητα
Στην έκθεση, παρουσιάζονται 60 έργα, με θέμα την Κωνσταντινούπολη. Η θεματική ποικιλία και η λεπτομέρεια των σχεδίων είναι αξιοθαύμαστες και αποκαλύπτουν τη γοητεία, που άσκησε στον Thomes Hope η πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα θέματα απεικονίζουν τοπογραφικά σχεδιαγράμματα και διπλωτά πανοράματα της Κωνσταντινούπολης και των περιχώρων, οθωμανικά παλάτια, αίθουσες του σεραγιού, πύλες, τζαμιά, ταφικά μνημεία, υπαίθριες κρήνες, γιαλιά πάνω στον Βόσπορο, λέμβους διασκεδάσεων του σουλτάνου, απόψεις από γειτονιές και προάστια, σκηνές στα μαγαζιά και στα καφενεία της αγοράς, παραστάσεις με ενδυμασίες.
Όλα αυτά με μια εξαιρετική σχεδιαστική ποιότητα, καθώς η απαράμιλλη δεξιοτεχνία του Thomas Hope στη γραμμική διατύπωση αγγίζει την ικανότητα μικρογράφου, ενώ η ευαίσθητη χρωματική κλίμακα τού επιτρέπει να αναδείξει λεπτομέρειες των κτηρίων και των ενδυμασιών.
Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσση έκδοση, (ελληνικά / αγγλικά), η οποία περιλαμβάνει φωτογραφίες των έργων και συνοδευτικά κείμενα σχετικά με τον καλλιτέχνη και την εποχή του, από τις επιμελήτριες της έκθεσης, Δρ. Φανή – Μαρία Τσιγκάκου, ιστορικό της τέχνης, και Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.
Πολυμαθής και φιλότεχνος
Ο Thomas Hope ήταν γόνος οικογένειας μεγιστάνων τραπεζιτών. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα, πραγματοποίησε το Grand Tour, την – καθιερωμένη για τους νέους της τάξης του – περιοδεία στην Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή. Πολυμαθής, φιλότεχνος, με μοναδικές συλλογές αρχαιοτήτων, γλυπτικής και ευρωπαϊκής ζωγραφικής, γενναιόδωρος χορηγός και ειδήμων σε θέματα αρχιτεκτονικής και διακόσμησης, ανέτρεψε τα καλλιτεχνικά δεδομένα της εποχής του, αφήνοντας το στίγμα του στην καλλιτεχνική περίοδο Regency (αρχές 19ου αιώνα).
Δημιούργησε το «στυλ Hope», το οποίο εμπνέεται από αρχαίους πολιτισμούς της Μεσογείου, και το διέδωσε, εκδίδοντας μια σειρά εικονογραφημένων εγχειριδίων με ενδυματολογικό ρεπερτόριο, καθώς και προτάσεις για χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα.
Θησαυροί που θεωρούνταν χαμένοι
Υπήρξε ένας εξαιρετικά ταλαντούχος σχεδιαστής και σχεδίασε επιμελώς ποικίλα θέματα από τις περιοχές, που επισκέφθηκε στη διάρκεια του Grand Tour. Τα έργα αυτά (σύνολο 350), ταξινομημένα από τον ίδιο, φυλάγονταν στην προσωπική του βιβλιοθήκη, δεμένα σε πέντε τόμους, οι οποίοι, μετά τον θάνατό του, εξαφανίστηκαν.
Ενώ η διεθνής επιστημονική κοινότητα τους θεωρούσε χαμένους, στην πραγματικότητα, είχαν αγοραστεί το 1930, από τον Αντώνη Μπενάκη, και φυλάσσονταν στη βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη. Η ανακάλυψή τους, το 1984, αποτέλεσε ένα γεγονός με διεθνή επιστημονική απήχηση, δεδομένου ότι τα έργα συγκροτούν έναν θησαυρό οπτικών μαρτυριών για αρχαιολογικές τοποθεσίες και μνημεία, που έχουν αλλοιωθεί έκτοτε, από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Τουρκία, όπου πρωταγωνιστεί θεματικά η Κωνσταντινούπολη.
Σημείο αναφοράς για μελετητές πολλαπλών ειδικοτήτων
Η σημασία της συλλογής Thomas Hope δεν εξαντλείται στην αισθητική χαρά, που προσφέρει στους φιλότεχνους. Για τους μελετητές του οθωμανικού πολιτισμού, τα έργα αποτελούν έναν μοναδικό θησαυρό, κυρίως γιατί η χρονολογία σχεδίασής τους, δηλαδή ο 18ος αιώνας, τα καθιστά ένα σπάνιο εικαστικό εύρημα, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη χρονική περίοδος είναι σχετικά φτωχή σε οπτικές μαρτυρίες για την Τουρκία. Ένα δεύτερο και εξίσου σημαντικό στοιχείο, το οποίο διαφοροποιεί τα έργα του Thomas Hope από άλλα εικονογραφικά σύνολα παρόμοιας θεματικής, είναι η αυθεντικότητα των παραστάσεων.
Όπως γνωρίζουν οι μελετητές, πολλοί ζωγράφοι – περιηγητές, μολονότι σχεδίαζαν επιτόπου, συχνά παραμόρφωναν τα τοπικά χαρακτηριστικά, προκειμένου να εξωραΐσουν τις παραστάσεις. Αυτό είναι ένα φαινόμενο, που υποβαθμίζει την τεκμηριωτική τους αξία. Αντίθετα, ο Thomas Hope σχεδίαζε με ευσυνειδησία, καταγράφοντας τα θέματα με απόλυτη πιστότητα.
Επιπλέον, η αξεπέραστη θεματική ποικιλία της συλλογής την καθιστά σημείο αναφοράς για μελετητές πολλαπλών ειδικοτήτων, όπως ιστορικούς, αρχιτέκτονες, λαογράφους, ενδυματολόγους κ.λπ. Το σημαντικότερο είναι ότι πρόκειται για ένα αρχείο αδημοσίευτο στο σύνολό του, η έκδοση του οποίου αναμένεται να εκτιμηθεί ιδιαίτερα από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Πληροφορίες
Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης: Ασωμάτων 22 & Διπύλου 12 – Αθήνα, τηλ.: 210 3251311. Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη – Κυριακή: 9.00 – 17.00, Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη: κλειστά. Τιμή εισιτηρίου: κανονικό: 7 ευρώ, μειωμένο: 5 ευρώ.
naftemporiki.gr
