Σημαντικές επιστημονικές ανακοινώσεις για ανασκαφικά ευρήματα και ερευνητικά προγράμματα στην Κρήτη, φέρνει στο φως ο νέος Κύκλος Αρχαιολογικών Διαλέξεων που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τον Δεκέμβριο του 2019 έως και τον Δεκέμβριο του 2020 [Νεοφύτου Δούκα 4, Αθήνα].
Με αφορμή την επιτυχημένη αρχαιολογική έκθεση «Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Άπτερα –Ελεύθερνα–Κνωσός» -που διοργανώθηκε στο Μουσείο το 2018, περιλαμβάνοντας 500 περίπου αρχαιότητες από παλαιές και νέες ανασκαφές στην Κρήτη, οι περισσότερες εκ των οποίων ήρθαν για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας-, ο νέος κύκλος διαλέξεων αφορά στις πολυσχιδείς ανασκαφικές και ερευνητικές δραστηριότητες του ΥΠΠΟΑ στο νησί των Εφορειών Αρχαιοτήτων, καθώς και των Ξένων Αρχαιολογικών Σχολών και του Πανεπιστημίου Κρήτης που δραστηριοποιούνται στη μεγαλόνησο.
Στον κύκλο διαλέξεων θα συμμετέχουν οι:
Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου
Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου
Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων
Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών
Βελγική Σχολή Αθηνών
Βρετανική Σχολή Αθηνών
Γαλλική Σχολή Αθηνών
Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών
Institute for Aegean Prehistory (INSTAP)
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Οι νέες διαλέξεις εντάσσονται στους Κύκλους Αρχαιολογικών Διαλέξεων με θέμα την έρευνα που πραγματοποιούν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων της χώρας και τα ελληνικά και ξένα Ιδρύματα, τους οποίους διοργανώνει το Μουσείο τα τελευταία χρόνια, με ελεύθερη είσοδο για το επιστημονικό αλλά και το ευρύ κοινό. Από το 2013, έχουν φιλοξενηθεί αρχαιολόγοι των Εφορειών Αρχαιοτήτων της Αττικής, της Βοιωτίας, της Εύβοιας και της Φωκίδος, οι οποίοι παρουσίασαν μία σειρά ανακοινώσεων για τα πρόσφατα ανασκαφικά ευρήματα κάθε Εφορείας, καθώς και για το πολύπλευρο έργο συντήρησης, αποκατάστασης αλλά και προστασίας-προβολής των αρχαιολογικών θησαυρών της περιοχής τους.
Όλες οι επιστημονικές ανακοινώσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των διαλέξεων δημοσιεύονται κατόπιν στη σειρά «Αρχαιολογικές Συμβολές», που εκδίδεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Οι ανακοινώσεις του Κύκλου Διαλέξεων 2019-2020 θα δημοσιευθούν στην εν λόγω σειρά υπό τον γενικό τίτλο «ΚΡΗΤΗ».
Ο νέος κύκλος διαλέξεων πραγματοποιείται στο πλαίσιο της αποστολής του Μουσείου να προβάλλει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Με τον τρόπο αυτό, το Μουσείο συμβάλλει στη διάδοση στο επιστημονικό αλλά και το ευρύτερο κοινό, δεδομένων και πληροφοριών για νέες αρχαιολογικές θέσεις και ευρήματα, δίνοντας, παράλληλα, το βήμα για γόνιμη συζήτηση και διάλογο σχετικά με αυτά.
Πρόγραμμα Δεκεμβρίου 2019
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2019, Ώρα έναρξης 19:00
Χρύσα Σοφιανού
«Ένας ασύλητος θαλαμοειδής τάφος Υστερομινωικής ΙΙΙΑ-Β περιόδου στο Κεντρί Ιεράπετρας»
O ασύλητος θαλαμοειδής τάφος Υστερομινωικής ΙΙΙΑ-Β περιόδου που βρέθηκε το 2018 στο Κεντρί Ιεράπετρας είναι το θέμα της διάλεξης της Χρύσας Σοφιανού, Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου.
Τον Αύγουστο του 2018, σε ελαιώνα κοντά στο χωριό Κεντρί Ιεράπετρας, ανασκάφτηκε ένας λαξευτός θαλαμοειδής τάφος με τρεις εσωτερικές κόγχες. Ο τάφος ήταν ασύλητος και όλα τα κτερίσματά του ήταν αμετακίνητα στα σημεία που τα είχαν εναποθέσει οι συγγενείς των νεκρών.
Στη νοτιοδυτική κόγχη ήταν τοποθετημένη μια κιβωτιόσχημη λάρνακα με πώμα, καθώς και δεκατρείς ψευδόστομοι αμφορείς. Στη βόρεια κόγχη βρισκόταν μία λουτηροειδής λάρνακα, έξι ψευδόστομοι αμφορείς, δύο μικύλλα αγγεία και μια πρόχους. Η λάρνακα φέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση με ανθρώπινες μορφές και άλογο σε άρμα.
Στη νοτιοανατολική κόγχη βρέθηκε ένας ψευδόστομος αμφορέας, ένα άωτο κύπελλο και ένας αμφοροειδής κρατήρας διακοσμημένος με σχηματικό χταπόδι και πτηνό.
Χρύσα Σοφιανού: Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου.
Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2019, Ώρα έναρξης 19:00
Professor Jan Driessen
«Στη σκιά του Μινώταυρου – Πρόσφατες ανασκαφές στο Σίσι Λασιθίου Κρήτης»
H διάλεξη του Καθηγητή Jan Driessen παρουσιάζει τα δύο πενταετή προγράμματα ανασκαφής, έρευνας και μελέτης που έχουν πραγματοποιηθεί από το 2007 στο Σίσι Λασιθίου Κρήτης από την ομάδα του Καθολικού Πανεπιστημίου της Louvain, υπό την αιγίδα της Βελγικής Σχολής Αθηνών.
Κύριος στόχος της αποστολής είναι η λεπτομερής έρευνα του οικισμού και του νεκροταφείου στον λόφο Κεφάλι, προκειμένου τα δεδομένα τους να συγκριθούν με τα αντίστοιχα των γειτονικών Μαλίων. Λόγω της ταυτόχρονης χρήσης τους, η θέση αποτελεί μια ιδανική περίπτωση μελέτης για να διερευνηθούν οι διαχρονικές σχέσεις ανάμεσα σε ένα κύριο ανακτορικό κέντρο (Μάλια) − όπου το ανάκτορο θα ανεγέρθηκε στη Μεσομινωική I ή στον 20ό αι. π.Χ. (εάν όχι νωρίτερα )− και σε μια δευτερεύουσα θέση στην άμεση επικράτειά του. Τόσο τα Μάλια όσο και το Σίσι παρέμειναν σε χρήση μέχρι την οριστική εγκατάλειψή τους στα τέλη του 13ου αι. π.Χ. Αυτό προσφέρει μια ενδιαφέρουσα μελέτη περίπτωσης για τη σύγκριση του υλικού πολιτισμού σε επίπεδο περιοχής − τόσο αναφορικά με την παραγωγή όσο και με την κατανάλωση − και δημιουργεί ενδιαφέρουσες ερευνητικές προοπτικές για τη διερεύνηση των διαφόρων μορφών εξάρτησης στη διαχρονία τους, καθώς και της ανάδυσης νέων κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων. Η ανακάλυψη ενός συμπλέγματος διαμορφωμένου γύρω από μια κεντρική αυλή – ίσως ενός «ανακτόρου»− έχει προσθέσει αναπάντεχα στοιχεία για τις ερευνητικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις που γίνονται στο πλαίσιο της συγκριτικής αυτής μελέτης. Η διάλεξη θα επικεντρωθεί στη λεπτομερή παρουσίαση και ανάλυση της ιστορίας του συμπλέγματος με την κεντρική αυλή, εξετάζοντάς το σε σχέση και με τις γνώσεις μας για την ιστορία των μινωικών «ανακτόρων».
Jan Driessen: Καθηγητής Ελληνικής και Μεσογειακής Αρχαιολογίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Louvain (Βέλγιο).
Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2019, Ώρα έναρξης 19:00
Χρύσα Σοφιανού − Thomas Brogan − Melissa Eaby − Γιάννης Παπαδάτος
«Βραχογραφίες και Κυκλικά Κτήρια στην Ανατολική Κρήτη: Το παράδειγμα από τις θέσεις Σώπατα και Μεσόρραχη της Τελικής Νεολιθικής/Πρωτομινωικής Ι περιόδου»
Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μια επισκόπηση της πρόσφατης έρευνας πεδίου που διενεργήθηκε στις θέσεις Σώπατα και Μεσόρραχη κατά το διάστημα 2013-2016. Αυτή η περιοχή της ανατολικής Κρήτης αποτελεί γεωγραφικά ένα φυσικό όριο στη βόρεια ακτή του νησιού, ανάμεσα στους κόλπους του Μιραμπέλου και της Σητείας. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαχρονίας του νησιού υπήρξε μια αραιοκατοικημένη περιοχή. Επιφανειακή έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2012 στο οροπέδιο εντόπισε 11 αρχαιολογικές θέσεις, οκτώ από τις οποίες ανήκαν στην Ύστερη Τελική Νεολιθική και την Πρωτομινωική Ι περίοδο. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και δύο οικισμοί της Ύστερης Τελικής Νεολιθικής στο δυτικό οροπέδιο των Σωπάτων. Οι θέσεις αυτές εγκαταλείφθηκαν στην αρχή της Εποχής του Χαλκού και ιδρύθηκαν νέες στο πιο προστατευμένο διάσελο στα ανατολικά, στη θέση Μεσόρραχη. Οι ανασκαφές σε τέσσερεις από αυτές τις θέσεις έχουν αποδώσει πολύτιμες πληροφορίες για την καλύτερη κατανόηση της περιόδου, με έμφαση στην τέχνη της βραχογραφίας και την αρχιτεκτονική των κυκλικών κτηρίων.
Χρύσα Σοφιανού:Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου.
Γιάννης Παπαδάτος: Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Melissa Eaby: Ερευνήτρια στο Κέντρο Μελέτης για την Ανατολική Κρήτη του INSTAP (Institute for Aegean Prehistory).
Thomas M. Brogan: Διευθυντής του Κέντρου Μελέτης για την Ανατολική Κρήτη του INSTAP (Institute for Aegean Prehistory).
