Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Την 8η θέση κατέχει η Ελλάδα στην παγκόσμια κατάταξη των οικονομιών με βάση την προέλευση δεμάτων που κατάσχονται και αφορούν παραποιημένα ρολόγια, καθώς και οπτικά, φωτογραφικά και κινηματογραφικά είδη, όργανα ακριβείας και εν γένει ιατρικό και χειρουργικό εξοπλισμό.
Αν ανατρέξει κανείς στην έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) για τη διακίνηση παραποιημένων προϊόντων μέσω μικρών δεμάτων, θα διαπιστώσει ότι η Ελλάδα δεν είναι απλώς στον χάρτη των οικονομιών προέλευσης προϊόντων-«μαϊμού», αλλά διατηρεί και υψηλά μερίδια με βάση την αξία των κατασχεθέντων ανά κατηγορία.
Αν και το μερίδιο της χώρας μας τόσο ως προς την κατασχεθείσα αξία προϊόντων που διακινήθηκαν μέσω δεμάτων όσο και ως προς το ποσοστό των τελωνειακών κατασχέσεων απέχει μακράν αυτών της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ, ωστόσο είναι αρκετό για να την κατατάξει στο top 10 των οικονομιών προέλευσης τέτοιων προϊόντων. Ειδικά στον κλάδο ρολογιών η Ελλάδα εμφανίζεται στην 8η θέση της κατάταξης, με τη Μαλαισία και την Ιαπωνία να την ακολουθούν με μικρότερα μερίδια, ενώ στον κλάδο οπτικών, φωτογραφικών ειδών και ιατρικού εξοπλισμού, όπου επίσης κατέχει την 8η θέση στην κατάταξη και περίπου τις ίδιες «επιδόσεις» με τη Ρωσία, ακολουθείται από την Κορέα και την Ινδία.
Έλεγχοι και διαδρομές
Τα στοιχεία αυτά δεν θα πρέπει να προκαλούν εντύπωση εάν ληφθούν υπόψη οι υποθέσεις που φέρνουν στο φως κάθε μέρα οι ελληνικές αρχές -τα συνεργεία του ΣΔΟΕ και της ΑΑΔΕ, οι τελωνειακές αρχές και η Ελληνική Αστυνομία. Ενδεικτικά είναι τα αποτελέσματα των ελέγχων κατά την τουριστική περίοδο (Μάιος – Αύγουστος 2018) από τη Γενική Διεύθυνση Τελωνείων & ΕΦΚ της ΑΑΔΕ. Σχετική ενημέρωση της ΑΑΔΕ, ανά κατηγορία κατασχεθέντων τη συγκεκριμένη περίοδο, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι για παραποιημένα προϊόντα σε σύνολο 2.157 ελέγχων, το Γ’ Τελωνείο Πειραιά (11.5.2018) κατέσχεσε 25.620 ζεύγη παιδικά υποδήματα και (20.6.2018) 27.945 τεμάχια με γυαλιά ηλίου, τσάντες, πορτοφόλια και υποδήματα, ενώ το Τελωνείο Κακαβιάς (18.7.2018) κατέσχεσε 62.000 τεμάχια με είδη ρουχισμού. Επίσης σε 5.605 ελέγχους κατασχέθηκαν 1.197.796 τεμάχια τσιγάρων, 1.094.486 γραμ. καπνού και 4.420 τεμάχια πούρων, ενώ βεβαιώθηκε το ποσό των 25.883.370,18 ευρώ από παράνομη διακίνηση καπνικών προϊόντων. Για αλκοολούχα ποτά πραγματοποιήθηκαν συνολικά 5.236 έλεγχοι, βεβαιώθηκαν 850.770,17 ευρώ και κατασχέθηκαν αρκετές χιλιάδες λίτρων αλκοολούχων, κρασιού, τσίπουρου, τσικουδιάς και μπίρας.
Επίσης με βάση τα επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, μόνο το α’ εξάμηνο του 2018 οι υποθέσεις για κυκλοφορία παραχαραγμένων προϊόντων έφθαναν τις 4.327, με 80 απόπειρες και εξιχνιάστηκαν 1.202 (από 4.442, με 7 απόπειρες και 1.200 αντίστοιχα στο α’ εξάμηνο του 2017), ενώ εξιχνιάστηκαν και 1.056 υποθέσεις λαθρεμπορίου (από 891 στο α’ εξάμηνο του 2017). Επιπλέον η Ελληνική Αστυνομία διαχειρίστηκε 73 υποθέσεις σχετικές με παραβίαση του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας και εξιχνίασε 73 (από 74 στο αντίστοιχο διάστημα του 2017, εκ των οποίων εξιχνιάστηκαν οι 68), ενώ σημαντική αύξηση εμφάνισαν οι πλαστογραφίες, που ανήλθαν σε 1.744 (από 901 αντίστοιχα).
Αν και τα ετήσια στοιχεία του 2018 δεν είναι προσβάσιμα, μια ενδεικτική εικόνα για το θέμα δίνουν τα στατιστικά δεδομένα του 2017, όπου τα εγκλήματα (τελ/να) που αφορούν κυκλοφορία παραχαραγμένων ανήλθαν σε 10.212 με 2.572 εξιχνιάσεις (από 7.076 και 1.660 το 2016 αντίστοιχα).
Σύμφωνα με την έκθεση των ΟΟΣΑ και EUIPO, πάνω από 6 στις 10 τελωνειακές κατασχέσεις (63%) εμπορευμάτων-«μαϊμού» είναι σε μικρά δέματα που αποστέλλονται μέσω ταχυδρομικών υπηρεσιών ή υπηρεσιών ταχυμεταφοράς. Οι μικρές αυτές αποστολές τείνουν να είναι σε συσκευασίες των 10 ή λιγότερων αντικειμένων, ενώ σχεδόν όλοι οι βιομηχανικοί τομείς χρησιμοποιούν μικρά φορτία.
Ζώνες ελεύθερου εμπορίου
Σημειώνεται τέλος ότι οι παράνομες αλυσίδες αξίας και οι ζώνες ελεύθερου εμπορίου διευκολύνουν τους παραχαράκτες να εμπορεύονται προϊόντα-«μαϊμού» χωρίς φόβο, αφού σύμφωνα με άλλη έκθεση του ΟΟΣΑ και του EUIPO η ταχεία αύξηση των ζωνών ελεύθερου εμπορίου, εκεί δηλαδή όπου η οικονομική δραστηριότητα καθοδηγείται από μειωμένους φόρους και περιορισμένους τελωνειακούς ελέγχους, λιγότερες ρυθμίσεις και ανεπαρκή εποπτεία, ενισχύει αθέλητα την παράνομη διακίνηση παραποιημένων προϊόντων. Η σύγκριση των στοιχείων για τις κατασχέσεις στα τελωνεία σε όλο τον κόσμο και της αύξησης του μεγέθους των ζωνών αυτών δείχνει ότι η δημιουργία μίας νέας ζώνης ελεύθερου εμπορίου συνδέεται με μία αύξηση 5,9% της αξίας των εξαγωγών προϊόντων-«μαϊμού» από τη χώρα που τη φιλοξενεί. Οι ζώνες αυτές πάντως έχουν βοηθήσει αναδυόμενες οικονομίες να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, αν και από αυτές έχουν ωφεληθεί και πλουσιότερες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ.
Υπενθυμίζεται ότι εδώ και λίγα 24ωρα τέθηκε σε ισχύ ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ε.Ε. και Ιαπωνίας, μια εξέλιξη που χαρακτηρίστηκε ελπιδοφόρα λόγω των προκλήσεων του οικονομικού προστατευτισμού και του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Πρόκληση
Μια έρευνα της MarkMonitor, παγκόσμιου ηγέτη στην προστασία της μάρκας, αποκάλυψε ότι σχεδόν το ήμισυ (47%) των εμπορικών σημάτων χάνει έσοδα από πωλήσεις σε προϊόντα απομίμησης ή πειρατείας, με έναν στους τρεις να αναφέρει απώλειες άνω του 10%. Η έρευνα διαπίστωσε ότι το 58% των ερωτηθέντων συμφωνεί ότι η διατήρηση της αξιοπιστίας της μάρκας θα γίνεται ολοένα πιο δύσκολη τα επόμενα πέντε χρόνια, με προκλήσεις που προέρχονται από τους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και της επαυξημένης πραγματικότητας. Επομένως παρά τα μέτρα που λαμβάνονται διαπιστώνεται ότι η αγορά παραποιημένων αναπτύσσεται ταχύτατα αποτελώντας οικονομική πρόκληση με κοινωνικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις.
Καμπανάκι κινδύνου
Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι το 2,5% του παγκόσμιου εμπορίου (δηλαδή 338 δισ. ευρώ ετησίως ή 5% των εισαγωγών της Ε.Ε.) είναι παραποιημένο. Αν και το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων-«μαϊμού» εισάγεται στην Ε.Ε. κυρίως μέσω εμπορευματοκιβωτίων και άλλων θαλάσσιων μεταφορών, η ραγδαία ανάπτυξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων αναδύει κινδύνους.
Οι προκλήσεις, που άρχισαν να διαφαίνονται προ δεκαετίας, γίνονται ολοένα πιο επείγουσες λόγω των ραγδαίων εξελίξεων στην τεχνολογία. Για παράδειγμα, τον Νοέμβριο του 2013 η Johnson&Johnson σταμάτησε να διακινεί ορισμένα από τα προϊόντα της στο Amazon.com κατηγορώντας την εταιρεία ότι δεν κάνει αρκετά για να εμποδίσει τους εμπόρους τρίτων να πωλούν ληγμένα ή παραποιημένα προϊόντα με το σήμα της. Το ίδιο έκανε τον Ιούλιο του 2016 η γερμανική Birkenstock εξαιτίας μιας πληθώρας πλαστών σανδαλιών που διακινούνταν κάτω από τις τιμές λιανικής, ενώ τον Φεβρουάριο του 2017 η Chanel κατέθεσε αγωγή για διάθεση πλαστών προϊόντων μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου που έφεραν το σήμα της, γεγονός που προκάλεσε σύγχυση μεταξύ των καταναλωτών απειλώντας τη φήμη της γαλλικής εταιρείας.
Οι πλατφόρμες διαδικτυακών αγορών -όπως Amazon, eBay, Alibaba κ.ά.- δείχνουν να αντιμετωπίζουν τις αγωγές εναντίον τους για παραβίαση εμπορικών σημάτων και παραποιημένα εμπορεύματα με τη στάση «ο πελάτης θα κρίνει» απέναντι στα εκατομμύρια των καταναλωτών που τις προτιμούν για τις αγορές τους.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι παγκοσμίως η αγορά προϊόντων-«μαϊμού» εκτιμάται ότι αγγίζει το 1,5 τριςσ δολ. (1,2 τρισ. δολ. το 2017 σύμφωνα με την έκθεση «Global Brand Counterfeiting Reposrt 2018» της ResearchAndMarkets.com) και προβλέπεται να φτάσει το 1,82 τρισ. δολ. μέχρι το 2020. Το 2018 ήταν μια χρονιά που κατά τις εκτιμήσεις οι απώλειες από παραποιημένα προϊόντα που διακινήθηκαν μέσω διαδικτύου αυξήθηκαν από τα 323 δισ. δολ. που ήταν η εκτίμηση για το 2017. Οι απώλειες που υπέστησαν τα είδη πολυτελείας λόγω της πώλησης παραχαραγμένων προϊόντων μέσω διαδικτύου ξεπερνούν τα 30 δισ. δολ. ετησίως.
