Των Αλέξανδρου Κολιαβρά, προέδρου και ιδρυτή του Συνδέσμου Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων – αντιπροέδρου του European Association of Corporate Treasurers – Director, Head of Treasury Finance & Finance Transformation, ING Americas / Δημήτρη Μπίθα, ΗΑΤ Head of Research Group, Financial Analyst, Eurobank / Δήμητρας Καβαλιεράκη-Φωκά, PhDc, επιστημονικής συνεργάτιδος, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
ΤΟ ΙΣΟΖYΓΙΟ Τρεχουσών Συναλλαγών της Ελλάδας εμφανίζει διαχρονικά ελλείμματα, τα οποία αντικατοπτρίζουν τις δομικές αδυναμίες της παραγωγικής βάσης της χώρας.
Από τη δεκαετία του 1990 και κυρίως μετά την ένταξη στην Ευρωζώνη, η Ελλάδα παρουσίασε μια σημαντική απόκλιση μεταξύ κατανάλωσης και παραγωγής, οδηγώντας σε αυξημένες εισαγωγές και εξωτερική εξάρτηση.
ΜΕΤΑΞΥ 2000-2009, το ΙΤΣ παρουσίαζε ελλείμματα που έφταναν το 15% του ΑΕΠ, χρηματοδοτούμενα κυρίως από δανεισμό, γεγονός που συνέβαλε στην κρίση χρέους του 2010.
Παρά την προσαρμογή που επιτεύχθηκε τα επόμενα χρόνια μέσω δημοσιονομικής λιτότητας και αύξησης των εξαγωγών υπηρεσιών (τουρισμός, ναυτιλία), τα ελλείμματα επέστρεψαν μετά την πανδημία, λόγω της ενεργειακής κρίσης και της αναζωπύρωσης των εισαγωγών.
ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ότι το ΙΤΣ επιδεινώνεται ακόμη και σε περιόδους ανάκαμψης, αποκαλύπτει ένα χρόνιο πρόβλημα χαμηλής παραγωγικότητας, περιορισμένης βιομηχανικής βάσης και υψηλής εξάρτησης από εισαγόμενα προϊόντα.
Η αντιμετώπισή του δεν απαιτεί μόνο οικονομικά μέτρα αλλά και μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.
ΣΕ ΕΝΑ διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωοικονομικό περιβάλλον, όπου οι μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Κίνα, Ε.Ε., Ινδία, Ρωσία) διαμορφώνουν ένα νέο «πολυπολικό σύμπαν» οικονομικών συμμαχιών και ανταγωνισμών, το Ισοζύγιο Πληρωμών και ειδικά το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών αποκτούν αυξανόμενη σημασία.
Οι πρόσφατες πολιτικές εμπορικού προστατευτισμού -όπως οι δασμοί που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση Trump σε ευρωπαϊκές και ασιατικές εξαγωγέςκατέδειξαν με εμφατικό τρόπο πόσο ευάλωτες είναι οι μικρότερες οικονομίες στις αποφάσεις των παγκόσμιων παικτών.
ΣΕ ΑΥΤΟ το νέο πλαίσιο, το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών λειτουργεί όχι μόνο ως δείκτης οικονομικής υγείας αλλά και ως εργαλείο στρατηγικής ανθεκτικότητας απέναντι σε εξωτερικά σοκ και απρόβλεπτες διεθνείς εξελίξεις.
Για χώρες όπως η Ελλάδα, με υψηλή εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες και τουρισμό, η παρακολούθηση και ενίσχυση του Ισοζυγίου Πληρωμών αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, τη διαχείριση των εξωτερικών κινδύνων και την προώθηση ενός ανθεκτικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Σημασία για τον Σύνδεσμο Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων/Hellenic Association of Treasurers (ΗΑΤ).
Σύμφωνα με τον κ. Αλέξανδρο Κολιαβρά, πρόεδρο του Συνδέσμου Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων, ο Σύνδεσμος προωθεί την αναβάθμιση της οικονομικής γνώσης και των θεσμικών εργαλείων που σχετίζονται με την ενίσχυση της μακροοικονομικής ισορροπίας και της χρηματοοικονομικής διακυβέρνησης.
Το Ισοζύγιο Πληρωμών αναδεικνύεται ως κρίσιμο εργαλείο πολιτικής, αλλά και πεδίο παρεμβάσεων για:
● Ανάπτυξη της εξωστρέφειας: Μέσω στοχευμένων κινήτρων σε εξαγωγικές επιχειρήσεις και περιφέρειες υψηλής βιομηχανικής δραστηριότητας (π.χ. Κεντρική Μακεδονία, Πελοπόννησος).
● Αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού: Σύνδεση ακαδημαϊκής έρευνας με την επιχειρηματική πρακτική για αύξηση της ανταγωνιστικότητας στις υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας (finance, data services, treasury).
● Στήριξη της τοπικής παραγωγής: Αντικατάσταση εισαγωγών με τοπικά προϊόντα, μέσω καινοτομίας και χρηματοδότησης.
● Ανάπτυξη περιφερειακής πολιτικής: Ισόρροπη κατανομή επενδύσεων και τουριστικής δραστηριότητας σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, όπως η Ήπειρος, η Θράκη και η Δυτική Μακεδονία.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ και τάσεις του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών της Ελλάδας 2024. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μπίθα, Head of Research Group, του Συνδέσμου Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων (HAT) και Financial Analyst της τράπεζας Eurobank, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Bank of Greece, 2024) εμφανίζουν πως το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών αυξήθηκε στα 17,3 δισ. ευρώ, σημειώνοντας επιδείνωση της τάξης του 11% σε σύγκριση με το 2023.
Η επιδείνωση αυτή προέρχεται κυρίως από:
● Μείωση εξαγωγών αγαθών κατά 4,1%.
● Αύξηση εισαγωγών κατά 2,3%.
● Μικρότερες εισροές από επενδυτικά εισοδήματα και αυξημένες πληρωμές για τόκους και μερίσματα.
● Αντιστάθμιση από ισχυρή τουριστική δραστηριότητα (+7,2% YoY σε εισπράξεις) και υπεραπόδοση στις υπηρεσίες.
Παρότι οι υπηρεσίες (τουρισμός, ναυτιλία, συμβουλευτικές) αντιστάθμισαν περίπου το 50% του εμπορικού ελλείμματος, η συνολική εικόνα φανερώνει χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες στην παραγωγική βάση της χώρας.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Ένα υγιές Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών λειτουργεί ως «εγγυητής αξιοπιστίας», τονίζει η Δήμητρα Καβαλιεράκη-Φωκά, PhDc επιστημονική συνεργάτης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και Advisor του ΗΑΤ Research working group, για:
● Προσέλκυση Ξένων Επενδύσεων (FDI) – Μειώνοντας την ανάγκη για χρηματοδότηση μέσω χρέους.
● Σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον – Καθιστώντας τις οικονομικές προβλέψεις περισσότερο αξιόπιστες.
● Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας – Μέσω ελέγχου των τιμών, κόστους παραγωγής και σταθερότητας συναλλάγματος.
ΤΟ 2024, η Ελλάδα προσέλκυσε 6,1 δισ. ευρώ άμεσες ξένες επενδύσεις και 8,3 δισ. ευρώ επενδύσεις χαρτοφυλακίου, με τα εξωτερικά ελλείμματα να καλύπτονται κυρίως από μη
χρεωστικά κεφάλαια, ένα ελπιδοφόρο σημάδι για το επενδυτικό περιβάλλον.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ πολιτικής (προσέγγιση του HAT). Ο κ. Κολιαβράς τονίζει ότι ο Σύνδεσμος Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων παρακολουθεί στενά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, εστιάζοντας σε προτάσεις προς την περαιτέρω ενίσχυσή του μέσω:
1. Εθνικής στρατηγικής εξαγωγών – Με εστίαση σε βιομηχανικά προϊόντα, τρόφιμα και τεχνολογία.
2. Διεύρυνσης τουριστικού προϊόντος – Με έμφαση στη γεωγραφική διαφοροποίηση, με νέες περιφέρειες και επέκταση της τουριστικής περιόδου.
3. Ψηφιακής και πράσινης μετάβασης – Ως εργαλείο για αύξηση ανταγωνιστικότητας και μείωση ενεργειακού ελλείμματος.
4. Σύνδεσης επενδυτικών κινήτρων με την περιφερειακή πολιτική – Για ισόρροπη ανάπτυξη και ενίσχυση του τοπικού παραγωγικού ιστού.
ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Πληρωμών και το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών αποτελούν θεμελιώδεις δείκτες της εξωτερικής ισορροπίας, της ανταγωνιστικότητας και της μακροοικονομικής ευρωστίας κάθε χώρας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η διαχρονική τους παρακολούθηση και η εφαρμογή πολιτικών που ενισχύουν τη βιωσιμότητά τους είναι απαραίτητες για την οικοδόμηση ενός σταθερού και εξωστρεφούς αναπτυξιακού μοντέλου.
Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Ελλήνων Χρηματοοικονομολόγων (HAT), μέσα από την Ομάδα Εργασίας της Έρευνας συνεχίζει με συνέπεια να αναδεικνύει κρίσιμα ζητήματα της οικονομικής πολιτικής και να προτείνει ρεαλιστικές και τεκμηριωμένες λύσεις, ενισχύοντας τον δημόσιο διάλογο και υποστηρίζοντας την προοπτική μιας παραγωγικής και ανθεκτικής ελληνικής οικονομίας η οποία θα αναβαθμίζει συνεχώς την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας και θα μειώνει δομικά το κόστος χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων.
