Η απόφαση του ABC να αποσύρει επ’ αόριστον την εκπομπή του Τζίμι Κίμελ, μετά τα σχόλιά του για τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, έρχεται να υπενθυμίσει πόσο επικίνδυνα έχει γιγαντωθεί η λογοκρισία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεν πρόκειται για μεμονωμένο επεισόδιο. Είναι το πιο πρόσφατο επεισόδιο σε μια μακρά αλυσίδα περιστατικών όπου η λεγόμενη «κουλτούρα της ακύρωσης» (cancel culture) μετατρέπεται σε εργαλείο δημόσιας τιμωρίας, πολιτικής εκκαθάρισης και κοινωνικού στιγματισμού.
Όταν ο Κίμελ συνέδεσε τον δολοφόνο του Κερκ με τους MAGA, το τηλεοπτικό δίκτυο απειλήθηκε από την αρμόδια κρατική αρχή με πρόβλημα στην άδειά του, οι χορηγοί της εκπομπής θορυβήθηκαν και η απόφαση για «απόσυρση επ’αόριστο» δεν άργησε να έρθει.
Ας μην γελιόμαστε όμως. Δεν είναι καθόλου νέο φαινόμενο. Δεν το «γέννησε» ο Τραμπ και η κυβέρνησή του. Για χρόνια, με τους Δημοκρατικούς στην εξουσία και το woke κίνημα πανίσχυρο, η ακύρωση παρουσιαζόταν σχεδόν ως «αυτονόητο» δικαίωμα. Καριέρες καταστράφηκαν, σειρές κόπηκαν, προσωπικότητες εξαφανίστηκαν επειδή κάποια δήλωση ξέφευγε από τα όρια του «πολιτικά ορθού» ή του «προοδευτικού». Τότε αυτό ήταν «φυσιολογικό», «θεμιτό», «αναγκαίο».
Όταν το «cancel» ήταν «καλό και αναγκαίο»
Η Telegraph θυμίζει εύστοχα πως μόλις το 2023 το Rolling Stone δημοσίευε άρθρο με τον τίτλο «Γιατί η cancel culture είναι καλή για τη Δημοκρατία». Το επιχείρημα; Ότι δεν πρόκειται για φίμωση, αλλά για «μηχανισμό λογοδοσίας» που πολεμά «ρατσιστές» και «φανατικούς».
Τότε συντηρητικοί influencers, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα και ο ίδιος Τραμπ δικαίως κατήγγειλαν μία ιδιότυπη «τυραννία» της Αριστεράς και του woke κινήματος. Έκαναν λόγο για παρανοϊκή επίθεση στην ελευθερία του λόγου. Τόνιζαν πως δεν είναι ούτε λογικό, ούτε θεμιτό, ούτε δημοκρατικό, να τιμωρείται και να εξαφανίζεται, όποιος τολμήσει να εκφράσει σκέψη που δεν συνάδει με τη νέα «ορθότητα».
Σήμερα οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί. Οι ίδιοι που διαμαρτύρονταν για τη φίμωση, εφαρμόζουν πανομοιότυπες, αν όχι χειρότερες πρακτικές. Η υποκρισία είναι κραυγαλέα και αποκαλύπτει πως το πρόβλημα δεν είναι ιδεολογικό, αλλά βαθύτερο: η ελευθερία του λόγου είναι στο στόχαστρο. Μάθαμε να μην τη σεβόμαστε, συνηθίσαμε και «κανονικοποιήσαμε» τα πάσης φύσεως εργαλεία εκδίκησης.
Το Rolling Stone, δύο χρόνια μετά το αποθεωτικό του άρθρο, παραδέχεται εμμέσως ότι η cancel culture έχει κόστος. Κι όμως, αντί να δει την ουσία – ότι η λογοκρισία, απ’ όπου κι αν προέρχεται, είναι δηλητήριο για τη Δημοκρατία – περιορίζεται να μιλά για «ειρωνεία» και «υποκρισία» των συντηρητικών. Αποφεύγει όμως να αναγνωρίσει το δικό του παρελθόν, όταν χειροκροτούσε τις ίδιες πρακτικές επειδή στόχευαν τους «άλλους».
Επιλεκτική προστασία
Εδώ βρίσκεται η ουσία: η ελευθερία του λόγου δεν μπορεί να είναι επιλεκτική. Δεν μπορεί να προστατεύεται μόνο όταν αφορά τους «δικούς μας».
Η απάντηση στον κυνισμό και το μίσος δεν είναι η φίμωση. Είναι περισσότερη συζήτηση, περισσότερη αντιπαράθεση ιδεών, περισσότερη Δημοκρατία. Όσο η Δύση συνεχίζει να βυθίζεται σε αυτόν τον φαύλο κύκλο ακυρώσεων και «εκκαθαρίσεων», τόσο η ίδια της η αξιοπιστία θα φθίνει. Μια κοινωνία που φοβάται να μιλήσει ελεύθερα δεν είναι πραγματικά ελεύθερη. Και η Δημοκρατία που ανέχεται τη λογοκρισία – είτε προέρχεται από τα δεξιά είτε από τα αριστερά – παύει να είναι Δημοκρατία.
Υποπτευόμαστε πως αν ο Κερκ – ένας ένθερμος υποστηρικτής της ελευθερίας του λόγου – έβλεπε τα όσα συμβαίνουν σήμερα, καθόλου δεν θα ήθελε να γίνονται στο όνομά του.
