Η ματωμένη Κυριακή στον ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Ηλία κοντά στη Δαμασκό δεν είναι απλώς μια τρομοκρατική επίθεση — είναι το πιο ηχηρό σήμα ότι το Ισλαμικό Κράτος επιστρέφει.
Έξι χρόνια μετά την πτώση του «χαλιφάτου», το ISIS αναδύεται ξανά μέσα από τα κενά ασφαλείας, μεταμορφωμένο σε παγκόσμιο δίκτυο που χτυπά με ύπουλους τρόπους. Στρατολογεί ακόμη νέους «μαχητές» και «μάρτυρες», έτοιμους να σκορπίσουν τον θάνατο, αλλά και να πεθάνουν για να κατακτήσουν τον «παράδεισο». Από τη Συρία μέχρι τη Μόσχα και τη Νέα Ορλεάνη, ο τρόμος δεν έχει σύνορα — και οι εκκλησίες είναι ξανά στο στόχαστρο.
Τουλάχιστον 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 52 τραυματίστηκαν στην επίθεση αυτοκτονίας στον ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Ηλία, στην περιοχή Ντουέιλα, κοντά στη Δαμασκό. Ο δράστης άνοιξε πυρ μέσα στην εκκλησία κατά τη διάρκεια λειτουργίας και στη συνέχεια ανατινάχθηκε. Οι εικόνες από το εσωτερικό του ναού σοκάρουν: σπασμένα στασίδια, σπασμένα τζάμια, αίματα στο πάτωμα.
Είναι η πρώτη τέτοια επίθεση στη Δαμασκό από την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ από σουνιτικές δυνάμεις ανταρτών τον περασμένο Δεκέμβριο. Ο μεταβατικός πρόεδρος Αχμέντ αλ-Σαράα –ηγέτης της ισλαμιστικής οργάνωσης HTS (που είναι πρώην παρακλάδι της Αλ Κάιντα ) είχε δεσμευτεί για την προστασία θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων. Όμως, η πραγματικότητα τον διαψεύδει.
Η επανεμφάνιση ενός φαντάσματος
Το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο μετά το 2019 είχε χάσει σχεδόν όλο το «χαλιφάτο» του στη Συρία και στο Ιράκ, αναδύεται ξανά μέσα από τα ερείπια. Οι επιθέσεις του στη Συρία τριπλασιάστηκαν το 2024 σε σχέση με το προηγούμενο έτος – φτάνοντας τις 700 – και γίνονται πιο φονικές, πιο διασκορπισμένες και πιο οργανωμένες, σύμφωνα με το Soufan Center.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ έχει αφήσει ένα τεράστιο κενό ασφαλείας. Οι Κούρδοι –κύριοι φύλακες των φυλακών με χιλιάδες κρατούμενους του ISIS– βρέθηκαν υπό την πίεση των φιλοτουρκικών δυνάμεων στον βορρά. Οι ΗΠΑ βομβάρδισα περισσότερους από 75 στόχους του ISIS την ημέρα που έφυγε ο Άσαντ, αλλά ο φόβος παραμένει: το ISIS ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Συρία.
Η δύναμη των παρακλαδιών και των «μοναχικών λύκων»
Το ISIS δεν είναι πλέον ένα συγκεντρωτικό «χαλιφάτο», αλλά ένα παγκόσμιο δίκτυο. Η πιο επικίνδυνη πτέρυγα του σήμερα είναι το Ισλαμικό Κράτος Χορασάν (ISIS-K), με έδρα το Αφγανιστάν, και το IS Turkey Province. Είναι υπεύθυνα για την πολύνεκρη επίθεση στο Κρόκους Σίτι Χολ της Μόσχας με τουλάχιστον 145 νεκρούς, για τον βομβιστή αυτοκτονίας στο Πακιστάν (63 νεκροί), για επιθέσεις στο Ιράν, ακόμη και για απόπειρες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Το ISIS-K επιστρατεύει και εμπνέει υποστηρικτές μέσω διαδικτύου. Ο Αμερικανός στρατηγός Ερίκ Κουρίγια σε παλαιότερη συνέντευξή του στο CNN είχε προειδοποιήσει πως η οργάνωση μπορεί να χτυπήσει δυτικούς στόχους χρησιμοποιώντας μοναχικούς λύκους. Ήδη, μεμονωμένα άτομα «ενεργοποιήθηκαν» σε διάφορες χώρες. Η επίθεση την Πρωτοχρονιά στη Νέα Ορλεάνη και η σφαγή στη Σόλινγκεν της Γερμανίας είναι ενδεικτικές.
Η τζιχάντ δεν τελείωσε
Από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και την επέμβαση στη Γάζα, το ISIS έχει αναβαθμίσει τη ρητορική της. Καλεί σε επιθέσεις κατά «των Εβραίων, των Χριστιανών και των συμμάχων τους», με έμφαση σε θρησκευτικούς στόχους.
Έφηβοι στην Ευρώπη, ακόμη και 15 ετών, δηλώνουν πίστη στο ISIS προτού επιτεθούν με μαχαίρι. Δεν φοβούνται να πέσουν νεκροί στο όνομα της τζιχάντ. Κάποιοι εξ αυτών δεν έχουν διαβάσει ποτέ τους το Κοράνι. Η «διδαχή» τους γίνεται με βίντεο Youtube και αναρτήσεις στα social media.
Το Ισλαμικό Κράτος ελέγχει σήμερα μέσω θυγατρικών του τμήματα του Σαχέλ, της Μοζαμβίκης, της Κεντρικής Αφρικής και της Σομαλίας. Εκμεταλλεύεται την αδυναμία των κρατών, τις εθνοτικές συγκρούσεις και τη φτώχεια. Μέσω της Αναδιοργανωμένης Διεύθυνσης Επαρχιών (General Directorate of Provinces), χρηματοδοτεί και κατευθύνει παγκόσμιες επιχειρήσεις.
Ένα τρομοκρατικό brand που αντέχει
Η Ρίτα Κατζ, διευθύντρια του SITE Intelligence, λέει πως το Ισλαμικό Κράτος διατηρεί τη διεθνή του απήχηση λόγω της «εικόνας αποτελεσματικότητας» που εκπέμπει, ακόμη κι αν δεν ελέγχει πια εδάφη. «Η σφαγή στη Μόσχα ήταν ένα διαφημιστικό σοκ», λέει χαρακτηριστικά.
Το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι παρελθόν. Είναι παρόν και μέλλον για έναν κόσμο που αποσυντίθεται. Και η αιματηρή επίθεση στον ναό του Αγίου Ηλία μάς θυμίζει ότι, όσο υπάρχουν κενά εξουσίας και θρησκευτικό μίσος, η μαύρη σημαία του ISIS μπορεί να ξανακυματίσει.
