Λονδίνο, 1965. Ο Ray Dolby κατεβαίνει από το αεροπλάνο με ένα πράγμα στο μυαλό του: τον θόρυβο. Όχι κάποιον θόρυβο τυχαίο, αλλά εκείνον τον λεπτό, μόνιμο, ακούραστο ψίθυρο που στοιχειώνει κάθε κασέτα, κάθε μαγνητοταινία.
Ο συριγμός. Το «hiss». Το άχρηστο παράσιτο ανάμεσα στη σιωπή και στον ήχο. Αυτό το παράσιτο που τόσα αυτιά συνήθισαν να αγνοούν, αλλά εκείνος δεν το αντέχει. Γιατί μόλις γύρισε από την Ινδία, όπου δούλευε ως σύμβουλος του ΟΗΕ, και είδε τη μαγεία του σιτάρ να πνίγεται από το βουητό της ταινίας.
Η μεγάλη ιδέα και το γραφείο στο Λονδίνο
Ο Ray είναι ήδη ένας προικισμένος εφευρέτης. Ως έφηβος δούλευε στη θρυλική Ampex, βοήθησε να γεννηθεί το πρώτο βιντεομαγνητόφωνο, πήρε πτυχίο ηλεκτρολόγου μηχανικού από το Στάνφορντ, και διδακτορικό στη φυσική από το Κέιμπριτζ. Αλλά τίποτα από αυτά δεν τον ικανοποιεί τόσο, όσο η ιδέα να καθαρίσει τον ήχο. Να του δώσει ξανά καθαρό οξυγόνο.
Είναι σαν σήμερα, στις 18 Μαΐου, όταν ιδρύει τη Dolby Laboratories, μέσα σε ένα μικρό γραφείο στο Λονδίνο, με τέσσερις μόνο συνεργάτες.
Η επανάσταση της σιωπής
Εκεί ξεκινάει η επανάσταση — όχι με θόρυβο, αλλά με σιωπή. Αναπτύσσει το Dolby A, ένα σύστημα μείωσης θορύβου για επαγγελματικά στούντιο, το οποίο αποδεικνύεται θαυματουργό: οι εγγραφές ακούγονται πιο ζωντανές, πιο καθαρές, σαν να ανασαίνουν για πρώτη φορά. Οι ηχολήπτες ξεροκαταπίνουν. Τα στούντιο αγοράζουν. Και ξαφνικά, ο Ray Dolby γίνεται το νέο ιερό όνομα στον ήχο.
Ακολουθεί το Dolby B, σχεδιασμένο για τους απλούς ανθρώπους — για τους κατόχους κασετοφώνων, για το αμάξι, για το σπίτι. Είναι η εποχή της Sony, του Walkman, των car stereos, της Philips. Και το όνομα «Dolby» αρχίζει να εμφανίζεται παντού, με μικρά γράμματα αλλά τεράστιο βάρος. Το “Dolby noise reduction” γίνεται κάτι σαν στάμπα ποιότητας. Σαν υπογραφή.
Η είσοδος στις κινηματογραφικές αίθουσες
Ο Dolby όμως δεν μένει εκεί. Βάζει στο μάτι το σινεμά. Βλέπει το πρόβλημα στις αίθουσες: για να μειώσουν το θόρυβο, κόβουν τις υψηλές συχνότητες. Για να ακουστεί ο διάλογος, οι ηχολήπτες σπρώχνουν την ένταση στα κόκκινα και προκαλούν παραμόρφωση.
Ο Ray ξέρει τι φταίει — και έχει τη λύση. Το 1971, το Κουρδιστό Πορτοκάλι γίνεται η πρώτη ταινία που χρησιμοποιεί Dolby για τις μίξεις της. Ακολουθεί το Callan (1974), η πρώτη με οπτικό Dolby soundtrack. Και το A Star Is Born (1976), το πρώτο φιλμ με πλήρες Dolby Stereo — αριστερά, κέντρο, δεξιά, πίσω. Σε λιγότερο από μια δεκαετία, 6.000 κινηματογράφοι σε όλο τον κόσμο εξοπλίζονται με το σύστημά του.
Από το Star Wars στον Batman
Ο ίδιος ο George Lucas θα πει αργότερα: «Το Dolby έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να γίνει το Star Wars η εμπειρία που πάντα ονειρευόμουν». Ο ήχος γίνεται πια καλλιτεχνικό εργαλείο, όχι απλώς συνοδευτικό στοιχείο. Η αφήγηση αποκτά τρίτη διάσταση — ηχητική.
Ο Ray δεν σταματά. Αναπτύσσει το Dolby SR, έπειτα το Dolby Digital, που κάνει ντεμπούτο στο Batman Returns το 1992. Το σύστημά του γίνεται στάνταρ στην τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας, στα DVD, στην καλωδιακή, στους δορυφορικούς δέκτες. Σε κάθε γωνιά του κόσμου, η σφραγίδα του είναι εκεί: «Dolby».
Η κληρονομιά του
Περισσότερα από 50 διπλώματα ευρεσιτεχνίας φέρουν το όνομά του. Όταν πεθαίνει το 2013 από λευχαιμία, στα 80 του, δεν αφήνει μόνο μία τεχνολογική αυτοκρατορία. Αφήνει και μια πολιτιστική παρακαταθήκη. Δωρίζει δεκάδες εκατομμύρια λίρες στο Κέιμπριτζ και στο Cavendish Laboratory. Χρηματοδοτεί φυσικούς, ερευνητές, νέες ιδέες. Και δείχνει ότι η τεχνολογία δεν είναι εχθρός της τέχνης — είναι το έδαφος πάνω στο οποίο μπορεί να ανθίσει.
Ο Ray Dolby δεν γίνεται διάσημος με μια μόνο εφεύρεση. Γίνεται αθάνατος επειδή πίστεψε σε κάτι που κανείς άλλος δεν τόλμησε. Και το μετέτρεψε σε «χώρο». Σε σιωπή. Σε τέχνη.
