Εντυπωσιακές νέες δυνατότητες θα «ξεκλειδώσει» για τους αστροφυσικούς η διαστημική αποστολή Proba-3 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ), επιτρέποντάς τους να παρακολουθούν ηλιακές εκλείψεις που διαρκούν ώρες αντί για μερικά λεπτά.
Το Proba-3, το οποίο προορίζεται να εκτοξευτεί στα τέλη του 2020, είναι μια αποστολή που αποτελείται από δύο μικρούς δορυφόρους για μετρήσεις κλίμακας μέτρου, οι οποίοι θα δημιουργούν σκιά στο διάστημα για να αποκλείουν τον ηλιακό δίσκο για έξι ώρες κάθε φορά, με σκοπό να παρέχουν στους ερευνητές συνεχή εικόνα της «γειτονιάς» του Ήλιου.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΕΟΔ, οι ολικές εκλείψεις λαμβάνουν χώρα χάρη σε μια αξιοσημείωτη κοσμική σύμπτωση: η Σελήνη είναι περίπου 400 φορές μικρότερη από το άστρο μας, το οποίο είναι περίπου 400 φορές πιο μακριά. Όταν Σελήνη και Ήλιος αλληλοεπικαλύπτονται, το φεγγάρι μας μπορεί να καλύψει πλήρως τον Ήλιο. Αυτή η σύντομη περίοδος αποκαλύπτει χαρακτηριστικά του Ήλιου που συνήθως δεν είναι ορατά λόγω της έντονης λάμψης του, όπως κυρίως η αμυδρή του ατμόσφαιρα, γνωστή και ως κορώνα ή στέμμα. Η κορώνα παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, επειδή είναι η πηγή του ηλιακού ανέμου και του διαστημικού καιρού που μπορεί να επηρεάσει τους δορυφόρους και την ίδια τη Γη. Με θερμοκρασίες που ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο βαθμούς Κελσίου, η κορώνα είναι επίσης πολύ θερμότερη από την επιφάνεια των 5500ºC του Ήλιου.
Οι επιστήμονες αναζητούν τρόπους να αυξήσουν την ορατότητα της κορώνας, κυρίως μέσω «κορωνογράφων» (‘coronagraphs’) – τηλεσκοπίων που φέρουν δίσκους για να αποκλείουν το άμεσο φως του Ήλιου.
«Η εσωτερική έκταση της εικόνας που παρέχεται από τυπικούς κορωνογράφους περιορίζεται από το διάσπαρτο φως», εξηγεί ο Αντρέι Ζούκοφ από το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Βελγίου, κύριος ερευνητής για τον κορωνογράφο του Proba-3. «Το διάσπαρτο φως είναι ένα είδος φωτορύπανσης μέσα σε ένα όργανο. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την επέκταση του μήκους του κορωνογράφου, της απόστασης δηλαδή μεταξύ της κάμερας και του δίσκου, όσο είναι δυνατόν – αλλά υπάρχουν πρακτικά όρια στο μέγεθος του κορωνογράφου».
«Για την επίλυση του προβλήματος αυτού, ο κορωνογράφος του Proba-3 χρησιμοποιεί δύο σκάφη: μια δορυφορική κάμερα και έναν δορυφορικό δίσκο. Πετούν μαζί με τέτοια ακρίβεια ώστε να λειτουργούν σαν ένας ενιαίος κορωνογράφος μήκους 150 μέτρων» προσθέτει. Κάθε τεχνητή έκλειψη έξι ωρών, ανά 19,6 ώρες της περιστροφής του Proba-3 γύρω από τη Γη, θεωρείται πως θα παρέχει εικόνα από την περιοχή κοντά στην ορατή επιφάνεια του Ήλιου.
Η πρόκληση είναι να μπορούν να διατηρηθούν οι δορυφόροι με ασφάλεια σε σωστή θέση μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και αισθητήρες, καθώς και «έξυπνο» λογισμικό για αυτόνομη κίνηση στο διάστημα.
