Οι δακτύλιοι του Κρόνου συγκαταλέγονται στα θαύματα του ηλιακού μας συστήματος, με διάμετρο περίπου 280,000 χιλιόμετρα καθώς περιβάλλουν το γιγάντιο πλανήτη. Ωστόσο και μικρότερα ουράνια σώματα διαθέτουν εντυπωσιακά συστήματα δακτυλίων. Ερευνητική ομάδα ανακοίνωσε ότι παρατήρησε για πρώτη φορά ένα σύστημα δακτυλίων που βρίσκεται στη διαδικασία σχηματισμού και εξέλιξης το οποίο αποτελείται από τέσσερις δακτυλίους και διάχυτο υλικό γύρω από ένα μικρό παγωμένο σώμα που ονομάζεται Χείρων το οποίο κινείται γύρω από τον Ήλιο στην περιοχή ανάμεσα στον Κρόνο και τον Ουρανό.
Ο Χείρων ανήκει σε μια κατηγορία αντικειμένων που ονομάζονται Κένταυροι τα οποία βρίσκονται σε μια περιοχή μεταξύ του Δία και του Ποσειδώνα. Τα αντικείμενα αυτά παρουσιάζουν χαρακτηριστικά τόσο αστεροειδών όσο και κομητών. Το σώμα επίσημα γνωστό ως (2060) Chiron έχει διάμετρο περίπου 200 χιλιομέτρων και χρειάζεται περίπου 50 χρόνια για να ολοκληρώσει μια πλήρη τροχιά γύρω από τον Ήλιο.
Οι Κένταυροι αποτελούνται κυρίως από βράχο, πάγο νερού και πολύπλοκες οργανικές ενώσεις. Από την ανακάλυψή του το 1977 οι αστρονόμοι παρακολουθούν τον Χείρωνα κατά διαστήματα και γνώριζαν ήδη ότι περιβάλλεται από κάποιο είδος υλικού. Στη νέα έρευνα οι επιστήμονες συγκέντρωσαν τα καλύτερα δεδομένα για τον Χείρωνα το 2023 χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο στο Αστεροσκοπείο Pico dos Dias στη Βραζιλία σε συνδυασμό με παρατηρήσεις από τα έτη 2011, 2018 και 2022.
Οι παρατηρήσεις αποκάλυψαν ξεκάθαρα ότι ο Χείρων περιβάλλεται από σαφώς καθορισμένους δακτυλίους. Τρεις πυκνούς σε αποστάσεις 273 χλμ., 325 χλμ. και 438 χλμ. από το κέντρο του, και έναν τέταρτο, περίπου 1,400 χλμ. από το κέντρο του. Αυτός ο εξωτερικός δακτύλιος που ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά βρίσκεται σε ασυνήθιστα μεγάλη απόσταση και απαιτεί περαιτέρω παρατηρήσεις για να επιβεβαιωθεί η σταθερότητά του. Οι τρεις εσωτερικοί δακτύλιοι είναι ενσωματωμένοι σε έναν δίσκο σκόνης που περιστρέφεται γύρω του.
Τα ευρήματα
Συγκρίνοντας τα δεδομένα από τις διάφορες παρατηρήσεις, οι ερευνητές εντόπισαν σημαντικές αλλαγές στο σύστημα των δακτυλίων σαφείς αποδείξεις ότι οι δακτύλιοι εξελίσσονται σε πραγματικό χρόνο, σύμφωνα με τον Κρίστιαν Λουτσιάνο Περέιρα μεταδιδακτορικό ερευνητή στο Εθνικό Αστεροσκοπείο της Βραζιλίας και κύριο συγγραφέα της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».
«Αυτό μας προσφέρει μια σπάνια ματιά στο πώς τέτοιες δομές σχηματίζονται και αλλάζουν» δήλωσε ο Περέιρα. Οι δακτύλιοι του Χείρωνα πρόσθεσε πιθανότατα αποτελούνται κυρίως από πάγο νερού αναμεμειγμένο με μικρές ποσότητες βραχώδους υλικού όπως και οι δακτύλιοι του Κρόνου. Ο πάγος νερού μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στη σταθερότητα τέτοιων συστημάτων, καθώς οι φυσικές του ιδιότητες εμποδίζουν τα σωματίδια να συγχωνευθούν σε φεγγάρια.
Ο Χείρων εμφανίζει περιστασιακά κομητοειδή δραστηριότητα, εκτοξεύοντας αέρια και σκόνη στο Διάστημα ενώ το 1993 παρουσίασε μικρή ουρά όπως ένας κομήτης. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι δακτύλιοί του ίσως προέρχονται από υλικό που απέμεινε από μια σύγκρουση που κατέστρεψε ένα μικρό φεγγάρι του Χείρωνα ή από συντρίμμια άλλων συγκρούσεων ή ακόμη και από εκτοξεύσεις υλικού του ίδιου του Χείρωνα ή συνδυασμό αυτών των παραγόντων.
«Πρόκειται για ένα εξελισσόμενο σύστημα που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς δημιουργίας δακτυλίων και δορυφόρων γύρω από μικρά σώματα, με πιθανές επιπτώσεις για τη δυναμική των δίσκων σε ολόκληρο το σύμπαν» δήλωσε ο αστρονόμος Μπράγκα Ρίμπας συν–συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας της Παρανά και στο Διαϊδρυματικό Εργαστήριο e–Αστρονομίας στη Βραζιλία.
Ο Χείρων γίνεται έτσι το τέταρτο γνωστό σώμα, εκτός από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, με δακτυλίους. «Αυτή η ποικιλία μάς θυμίζει ότι ο σχηματισμός δακτυλίων δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό των μεγάλων πλανητών. Είναι μια παγκόσμια διαδικασία, που μπορεί να συμβεί οπουδήποτε υπάρχουν οι κατάλληλες φυσικές συνθήκες» λέει ο Περέιρα. Για την παρατήρηση των δακτυλίων χρησιμοποιήθηκε μια μέθοδος που ονομάζεται αστρική απόκρυψη (stellar occultation), από ομάδα Βραζιλιάνων, Γάλλων και Ισπανών ερευνητών.
Παρακολούθησαν τον Χείρωνα καθώς περνούσε μπροστά από ένα μακρινό άστρο αποκρύπτοντας προσωρινά το φως του.
Μετρώντας το πώς εξασθενούσε το αστρικό φως από διαφορετικές τοποθεσίες στη Γη, μπόρεσαν να ανασυνθέσουν με ακρίβεια το περιβάλλον γύρω από το σώμα. «Μπορούμε να ανακατασκευάσουμε το σχήμα και το περιβάλλον γύρω από το αντικείμενο με ακρίβεια μερικών χιλιομέτρων» εξήγησε ο Περέιρα.
Naftemporiki.gr
