Τα ελληνικά δάση υποφέρουν τις τελευταίες δεκαετίες από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. ξηρασία), τις συνεχείς και ολοένα και πιο έντονες πυρκαγιές, τη μόλυνση από διάφορους παράγοντες και άλλες αρνητικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η υγεία των δασών σε όλη την Ελλάδα χαρτογραφείται μέσα από ένα πρόγραμμα που υλοποιεί το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων.
Επιστήμονες συλλέγουν στοιχεία, αξιοποιώντας δορυφορικά δεδομένα, και παράγουν χάρτες που δείχνουν την κατάσταση των δασών, τη βιοποικιλότητα, την καύσιμη ύλη αλλά και την κατάστασή τους μετά από πυρκαγιές.
Το ερευνητικό έργο υλοποιείται από το Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης ΑΠΘ (σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τις εταιρείες Geosystems Hellas, Nerco και MPLegal), αξιοποιώντας τόσο σύγχρονα δορυφορικά συστήματα όσο και δεδομένα πεδίου που υπήρχαν διαθέσιμα στις Δασικές Υπηρεσίες. Το έργο εστιάζει στην ανάπτυξη πρότυπων μεθοδολογιών, που θα συμβάλλουν στην προστασία των οικοσυστημάτων από τις καταστροφικές συνέπειες των δασικών πυρκαγιών.
«Είναι ένα πρόγραμμα, προϋπολογισμού περίπου ενός εκατομμυρίου ευρώ, που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2024 και ολοκληρώνεται τον Ιούλιο του 2026 και έχει 5 θεματικές, που είναι η χαρτογράφηση της δασικής βλάστησης και των τύπων καύσιμης ύλης, η παρακολούθηση της υγείας των δασών, της βιοποικιλότητας και των κινδύνων και απειλών των δασών», εξηγεί, μιλώντας στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Δημήτρης Σταυρακούδης.
«Προχωρούμε στη διαχρονική καταγραφή των ειδών της δασικής βλάστησης στο σύνολο της χώρας, κάτι που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, τη διατήρηση των οικοτόπων και την προστασία του φυσικού τοπίου», προσθέτει.
Επιπλέον, γίνεται χαρτογράφηση της καύσιμης ύλης, με στόχο τον αντιπυρικό σχεδιασμό αλλά και τη διαχείριση των οικοσυστημάτων στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης. Στην παρακολούθηση της υγείας των δασών χρησιμοποιούνται δορυφορικά δεδομένα για την ανίχνευση περιοχών που έχουν μολυνθεί από ασθένειες και για τη βιοποικιλότητα, και στο στόχαστρο μπαίνουν τα δασικά φυτικά είδη. Παράλληλα, ανιχνεύονται τυχόν απειλές σε περιοχές αυξημένου οικολογικού ενδιαφέροντος, όπως οι περιοχές Natura και τα Εθνικά Πάρκα προκειμένου να προστατευθούν από ανθρωπογενείς και φυσικούς κινδύνους.
«Έχουν δημιουργηθεί χάρτες τα τελευταία 10 χρόνια για όλη τη χώρα, που δείχνουν την εικόνα των δασών και τους τύπους της καύσιμης ύλης. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχουν μεγάλες αλλαγές στα δάση από τις πυρκαγιές, και ειδικά σε περιοχές όπως στην Εύβοια ή τη νότια Αττική, όπου έχουν υποβαθμιστεί και είναι πλέον με πολύ χαμηλή βλάστηση», λέει ο κ. Σταυρακούδης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν μειώνονται οι δασικές εκτάσεις καθώς αναγεννιούνται, μόνο όμως αν αφεθούν και δεν ξανακαούν. Ωστόσο, για να γίνει παραγωγικό ένα δάσος, απαιτούνται 15 με 20 χρόνια.
«Είναι σημαντική και η χαρτογράφηση τύπων βλάστησης που κάνουμε καθώς ομαδοποιούμε στην ταξινόμηση περιοχές με καύσιμη ύλη, κάτι που είναι κατάλληλο για μοντέλα διάδοσης πυρκαγιάς. Ουσιαστικά, αυτό το επίπεδο, χρησιμοποιείται για τη διαχείριση στο δασικό χώρο, προκειμένου να δεις ποιες περιοχές έχουν τα πιο εύφλεκτα καύσιμα και να εφαρμοστούν τα κατάλληλα διαχειριστικά μέτρα».
Σύμφωνα με τον καθηγητή δασολογίας, το υπουργείο, μετά το τέλος του έργου θα έχει την ευθύνη να αξιοποιήσει την πλατφόρμα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για ερευνητικό πρόγραμμα που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (μέσω του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος), με τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Naftemporiki.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
