Οι αναμνήσεις μετατοπίζονται στον εγκέφαλο καθώς μεταφέρονται από διαφορετικά σύνολα νευρώνων με την πάροδο του χρόνου σύμφωνα με νέα μελέτη που έγινε σε ποντίκια.
Οι νευροεπιστήμονες πίστευαν ότι οι αναμνήσεις για τοποθεσίες και χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός μας αποθηκεύονται από συγκεκριμένα «κύτταρα θέσης» (place cells). Αυτά τα κύτταρα, που βρίσκονται στον ιππόκαμπο (μια κρίσιμη περιοχή του εγκεφάλου για τη μνήμη), ενεργοποιούνται όταν ένα θηλαστικό εισέρχεται σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον όπως η πόρτα του σπιτιού του ή ένας καταρράκτης σε ένα μονοπάτι πεζοπορίας.
Αυτή ήταν η κρατούσα θεωρία από τη δεκαετία του 1960 όμως όπως λέει ο καθηγητής Ντάνιελ Ντόμπεκ από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Northwestern άρχισε να αμφισβητείται τη δεκαετία του 2010. Το 2013 μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Neuroscience» έδειξε ότι η απεικόνιση του χώρου στον εγκέφαλο δεν είναι τόσο σταθερή όσο πίστευαν οι επιστήμονες. Αν και ορισμένα κύτταρα ενεργοποιούνταν σταθερά όταν τα ποντίκια έμπαιναν ξανά σε έναν λαβύρινθο, το σύνολο των ενεργών νευρώνων μεταβαλλόταν με την πάροδο του χρόνου. Αυτό το φαινόμενο ονομάστηκε «αντιπροσωπευτική μετατόπιση του ιππόκαμπου».
Πολλοί επιστήμονες θεώρησαν τότε ότι οι διαφορές οφείλονταν σε εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. διαφορετικές μυρωδιές, ήχοι, ή διαφορετική ταχύτητα των ποντικιών στον λαβύρινθο). Για να το εξετάσουν αυτό με μεγαλύτερη ακρίβεια ο Ντόμπεκ και η ομάδα του σχεδίασαν ένα πείραμα σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες μέρες στην επιθεώρηση «Nature».
Το πείραμα
* Τα ποντίκια περπατούσαν σε έναν διάδρομο (μύλο) που λειτουργούσε σαν χειριστήριο βιντεοπαιχνιδιού.
* Γύρω τους υπήρχαν οθόνες που προσομοίωναν έναν σταθερό εικονικό λαβύρινθο.
Για να εξαλείψουν τις εξωτερικές μεταβλητές:
* Χρησιμοποίησαν κώνο για σταθερή μυρωδιά σε κάθε γύρο
* Έπαιζαν λευκό θόρυβο για να εξισορροπήσουν τον ακουστικό χώρο
* Παρακολουθούσαν τη δραστηριότητα των κυττάρων του ιππόκαμπου σε πραγματικό χρόνο με τεχνικές που κάνουν τα νευρικά κύτταρα να φωσφορίζουν όταν ενεργοποιούνται.
Τι βρήκαν
Παρά τον απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλοντα χώρο, οι περισσότερες νευρικές αναπαραστάσεις συνέχιζαν να αλλάζουν με τον χρόνο. Μόνο το 5–10% των καταγεγραμμένων κυττάρων συμπεριφέρονταν σαν «παραδοσιακά» κύτταρα θέσης — δηλαδή, ενεργοποιούνταν σταθερά κάθε φορά.
Αυτά τα σταθερά κύτταρα ήταν επίσης τα πιο διεγέρσιμα γεγονός που υποδεικνύει ότι η διεγερσιμότητα ίσως προβλέπει ποια κύτταρα διατηρούν τις αναμνήσεις σταθερές. Οι ερευνητές προτείνουν ότι αυτή η «μετατόπιση» βοηθά τον εγκέφαλο να διαχωρίζει παρόμοιες εμπειρίες μεταξύ τους, ώστε να μπορούμε να τις ανακαλούμε ξεχωριστά. Δηλαδή, ακόμα κι αν επισκεφθείς το ίδιο μέρος πολλές φορές (δουλειά, σχολείο, πάρκο), μπορείς να ξεχωρίσεις τις διαφορετικές επισκέψεις στη μνήμη σου. Με άλλα λόγια, η μετατόπιση αυτή ίσως είναι ένας τρόπος για να παρακολουθεί ο εγκέφαλος τη ροή του χρόνου.
Συμπεράσματα
* Οι πιο σταθερές αναμνήσεις μπορεί να σχετίζονται με κύτταρα που διατηρούν υψηλή διεγερσιμότητα
* Καθώς ο εγκέφαλος γερνά, τα κύτταρα του ιππόκαμπου γίνονται λιγότερο διεγέρσιμα — ίσως αυτό εξηγεί εν μέρει τη φθορά της μνήμης με την ηλικία.
* Οι ερευνητές υποθέτουν ότι αν μπορούσαμε να ενισχύσουμε ή να διατηρήσουμε αυτή τη διεγερσιμότητα, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να διατηρήσουμε τη μνήμη σε καλύτερη κατάσταση, αλλά αυτό απαιτεί περαιτέρω έρευνα.
Naftemporiki.gr
