Κάποιες ημερομηνίες δεν μοιάζουν με τίποτα το ξεχωριστό — ώσπου ο χρόνος αποφασίζει να τις σημαδέψει. Η 25η Οκτωβρίου είναι μια τέτοια μέρα.
Σε διαφορετικούς αιώνες και τόπους, τη διαλέγει η Ιστορία για να δείξει πώς το θάρρος, η τέχνη και η ύβρις μπορούν να αλλάξουν τα πάντα μέσα σε λίγες ώρες.
Η έφοδος
Κριμαία, 1854
Στην κοιλάδα του Μπαλακλάβα, το φως πέφτει στα ατσάλινα κράνη των Βρετανών ιππέων.
Ένα σήμα παρερμηνεύεται· η διαταγή που φτάνει είναι λάθος — «επιτεθείτε κατά μέτωπο».
Κι όμως, κανείς δεν διστάζει.
Οκτακόσιοι άνδρες ορμούν προς τα ρωσικά κανόνια. Οι κανονιές σχίζουν τον αέρα, τα άλογα θερίζονται, ο καπνός σκεπάζει τα πάντα. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι μισοί πέφτουν.
Ο Τέννυσον θα το γράψει ως ποίημα: “Theirs not to reason why, theirs but to do and die”.
Η φονική έφοδος της Ελαφράς Ταξιαρχίας γίνεται σύμβολο — μιας γενιάς που υπακούει χωρίς να ρωτά, που προχωρά στον θάνατο γιατί κάποιος σήκωσε λάθος σημαία.
Η γέννηση
Μάλαγα, 1881
Σε ένα μικρό δωμάτιο με γαλάζιους τοίχους, ένα βρέφος έρχεται στον κόσμο· τον ονομάζουν Πάμπλο Ρουίθ Πικάσο.
Το παιδί μεγαλώνει ανάμεσα σε καμβάδες και χρώματα. Στα εφηβικά του σχέδια, τα πρόσωπα μοιάζουν να ανασαίνουν.
Θα φύγει για τη Βαρκελώνη, ύστερα για το Παρίσι· θα βυθιστεί στη φτώχεια, στη μοναξιά, στα μπλε χρόνια του. Κι ύστερα θα ξαναγεννηθεί με το ροζ, με τις Αβινιόν, με τις γυναίκες που γίνονται γεωμετρίες και σώματα μαζί.
Ο Πικάσο δεν ζωγραφίζει· διαλύει τον κόσμο για να τον ξαναφτιάξει από την αρχή.
Στην τέχνη του, η πραγματικότητα σπάει όπως τα κανόνια της Κριμαίας σκόρπισαν το μέταλλο και τον φόβο.
Το πάρτι
Νέα Υόρκη, 1929
Στην Park Avenue σερβίρουν σαμπάνιες, οι χρηματιστές γελούν δυνατά, οι δείκτες αναπνέουν αισιοδοξία.
Η πόλη είναι μια τεράστια σκηνή αυτοπεποίθησης. Κανείς δεν το ξέρει, αλλά εκείνη η Παρασκευή είναι η τελευταία ήσυχη συνεδρίαση πριν την κατάρρευση.
Τη Δευτέρα θα ξεκινήσει το κραχ της Wall Street. Οι τιμές θα γκρεμιστούν, οι αυτοκρατορίες θα σωριαστούν και ο κόσμος θα βυθιστεί στη Μεγάλη Ύφεση.
Η 25η Οκτωβρίου είναι το τελευταίο φιλί μιας εποχής που νόμιζε πως η ευημερία είναι δεδομένη.
Κάθε γέλιο εκείνο το βράδυ ακούγεται σήμερα σαν προοίμιο πένθους.
Όταν ο χρόνος κάνει κύκλους
Μια μέρα, τρεις αιώνες, τρεις διαφορετικοί κόσμοι. Κι όμως, η ίδια επανάληψη: υπερβολή, δημιουργία, καταστροφή.
Η Ιστορία ποτέ δεν αλλάζει σιγά. Αλλάζει ξαφνικά, μέσα σε ένα απόγευμα, σε μια κοιλάδα, σ’ ένα ατελιέ, σ’ ένα γραφείο στη Wall Street.
Η 25η Οκτωβρίου το θυμίζει κάθε φορά: όσο λάθος κι αν μοιάζει ένα σήμα, μια απόφαση, μια πινελιά ή μια τιμή, μπορεί να γίνει η αρχή ενός άλλου κόσμου.
