Η αίθουσα μυρίζει μελάνι και λιωμένο μέταλλο. Στο ξύλινο τραπέζι, τα πρώτα φύλλα ενός βιβλίου απλώνονται με δέος.
Οι σελίδες λάμπουν κάτω από το φως των κεριών – 42 γραμμές κειμένου, τέλεια στοιχισμένες. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο Λόγος δεν αντιγράφεται πια με το χέρι. Τυπώνεται.
Ο Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ (ελληνιστί Γουτεμβέργιος), ένας άνδρας στα πενήντα του, σκύβει πάνω από το δημιούργημά του. Το ονομάζει Das Werk der Bücher – «το έργο των βιβλίων». Δίπλα του, εργάτες κατεβάζουν με δύναμη τις ξύλινες πρέσες.
Κάθε φύλλο χαρτιού βγαίνει υγρό από το μελάνι και μεταμορφώνεται σε ένα κομμάτι επανάστασης. Το ημερολόγιο γράφει 30 Σεπτεμβρίου 1452 και βρισκόμαστε στο Μάιντς (Μαγεντία) της Γερμανίας.
Η Βίβλος, μεταφρασμένη στα λατινικά από τον Ιερώνυμο, παίρνει τώρα σάρκα και οστά σε δεκάδες αντίτυπα. Δεν είναι ένα μοναδικό χειρόγραφο, που φυλάσσεται σε μοναστήρια και παλάτια. Είναι κάτι που πολλαπλασιάζεται.
Ο αγώνας και η προδοσία
Η πορεία όμως δεν είναι ανώδυνη. Ο βασικός χρηματοδότης του Γουτεμβέργιου, ο τραπεζίτης Γιόχαν Φουστ, στρέφεται εναντίον του.
Τον σέρνει στα δικαστήρια, ζητώντας πίσω τα χρήματα ή τον έλεγχο του πολύτιμου πιεστηρίου. Το 1455 ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από την πιο σημαντική εφεύρεση της δεύτερης χιλιετίας, ο Γουτεμβέργιος, χάνει την υπόθεση.
Ο ίδιος ο Φουστ αποκτά την πρέσα και το δικαίωμα να συνεχίσει τις εκτυπώσεις.
Ο Γουτεμβέργιος μένει σχεδόν χρεοκοπημένος. Όμως το έργο του έχει ήδη ξεκινήσει. Τα πρώτα αντίτυπα έχουν δει το φως. Στην Φρανκφούρτη, ο μελλοντικός Πάπας Πίος Β΄ θα γράψει ότι αντίκρισε σελίδες της νέας Βίβλου και έμεινε άφωνος.
Η γέννηση μιας επανάστασης
Το 1456 τα πρώτα ολοκληρωμένα αντίτυπα ολοκληρώνονται. Η Γουτεμβέργια Βίβλος – η πρώτη έντυπη, η πρώτη μαζικά παραγόμενη.
Κάθε αντίτυπο απαιτεί εκατοντάδες φύλλα, ειδικό χαρτί, μελάνι που δεν κυλά αλλά «κάθεται» πάνω στο μέταλλο, 290 διαφορετικά γράμματα για να συνθέσουν λέξεις, προτάσεις, κόσμους.
Οι μοναχοί που για αιώνες αντιγράφουν με το χέρι χειρόγραφα σε σκοτεινά σκριπτόρια, βλέπουν τώρα μπροστά τους κάτι αδιανόητο: ένα βιβλίο που δεν χρειάζεται χρόνια για να ολοκληρωθεί, αλλά βγαίνει σε δεκάδες, σε εκατοντάδες αντίτυπα.
Από το Μάιντς στον κόσμο
Μοναστήρια, πανεπιστήμια, πλούσιοι έμποροι σπεύδουν να αποκτήσουν ένα αντίτυπο. Κοστίζει όσο τρία χρόνια μισθός ενός υπαλλήλου, μα είναι φθηνότερο από οποιοδήποτε χειρόγραφο.
Κάποια φτάνουν ως την Αγγλία, τη Σουηδία, την Ουγγαρία.
Η Ευρώπη δεν είναι πια ίδια. Η Γουτεμβέργια Βίβλος δεν είναι μόνο η απαρχή της τυπογραφίας. Είναι η απαρχή της μαζικής διάδοσης της γνώσης.
Σπέρνει την Αναγέννηση, την Επιστημονική Επανάσταση, τη Μεταρρύθμιση.
Η κληρονομιά
Σήμερα, λιγότερα από 50 αντίτυπα σώζονται. Κάποια πλήρη, άλλα αποσπασματικά. Φυλάσσονται σε βιβλιοθήκες από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Οξφόρδη, πίσω από γυαλί, με ειδικές συνθήκες φωτισμού και θερμοκρασίας.
Κανένα πλήρες αντίτυπο δεν έχει πουληθεί από το 1978· αν κυκλοφορούσε, θα άξιζε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.
Μα η αληθινή αξία της δεν είναι χρηματική. Είναι η στιγμή που η ανθρωπότητα έμαθε ότι η γνώση μπορεί να πολλαπλασιάζεται. Ότι οι ιδέες δεν είναι πια προνόμιο λίγων, αλλά μπορούν να ταξιδεύουν.
Κι όλα ξεκινούν ένα φθινοπωρινό πρωινό της 30ης Σεπτεμβρίου, όταν ο ήχος της πρώτης τυπογραφικής πρέσας αντηχεί σαν προανάκρουσμα ενός νέου κόσμου.
Διαβάστε ακόμη: Πιστώθηκε την πιο σημαντική εφεύρεση της δεύτερης χιλιετίας. Πώς έχασε τα πάντα
Δείτε περισσότερα stories από το Naftemporiki.gr
