Είναι αρχές του 18ου αιώνα στη Φρανκφούρτη. Στα στενά, γεμάτα λάσπη δρομάκια του εβραϊκού γκέτο, ένα μικρό σπίτι με την επιγραφή “Zum Rot(h)en Schild” – «στο κόκκινο σήμα» – δίνει το όνομά του σε μια οικογένεια.
Αυτή η οικογένεια θα αλλάξει για πάντα τον κόσμο του χρήματος. Εκεί γεννιέται το 1743 ο Mayer Amschel Rothschild, γιος εμπόρου μικροαντικειμένων.
Η παιδική του ηλικία είναι δύσκολη. Ο χώρος στενός, η φτώχεια διάχυτη, αλλά η δίψα για μάθηση τον ξεχωρίζει. Από νωρίς δείχνει κλίση στα νομίσματα – μικρά μεταλλικά αντικείμενα που για τους περισσότερους είναι απλά χρήμα, αλλά για εκείνον είναι πηγή γνώσης και ισχύος.
Η πρώτη ευκαιρία
Έφηβος ακόμη, σπουδάζει για λίγο ραβίνος, μα γρήγορα στρέφεται στο εμπόριο. Μαθητεύει σε τράπεζα στο Αννόβερο και εκεί αποκτά την πρώτη του επαφή με τον κόσμο των χρηματοοικονομικών. Μαθαίνει για τις ισοτιμίες, τα συναλλάγματα, τα κέρδη που κρύβονται πίσω από την κίνηση κεφαλαίων από χώρα σε χώρα.
Όταν επιστρέφει στη Φρανκφούρτη, ανοίγει μικρό κατάστημα με νομίσματα και μεταλλικά αντικείμενα. Δεν αργεί να τραβήξει την προσοχή ισχυρών συλλεκτών. Η φήμη του σαν ειδήμονα στα νομίσματα φτάνει μέχρι το παλάτι του πρίγκιπα Γουλιέλμου της Έσσης.
Σχέση με την εξουσία
Η γνωριμία αυτή είναι καθοριστική. Ο Rothschild κερδίζει την εμπιστοσύνη του πρίγκιπα, αναλαμβάνει διαχειριστής μέρους της περιουσίας του και σταδιακά χτίζει στενές σχέσεις με τις αυλές της Γερμανίας.
Μαζί με την εμπιστοσύνη, αποκτά και το σπουδαιότερο κεφάλαιο: την πρόσβαση σε μεγάλα χρηματικά ποσά. Τα χρήματα του πρίγκιπα μετατρέπονται στο αρχικό «καύσιμο» για να στηθεί ένα τραπεζικό δίκτυο που δεν θα έχει όμοιό του.
Το δίκτυο
Ο Mayer Amschel έχει πέντε γιους. Σύντομα τους στέλνει σε πέντε διαφορετικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες:
- Τον Amschel στη Φρανκφούρτη.
- Τον Salomon στη Βιέννη.
- Τον Nathan στο Λονδίνο.
- Τον Carl στη Νάπολη.
- Τον James στο Παρίσι.
Με αυτήν την κίνηση, δημιουργεί ένα οικογενειακό δίκτυο τραπεζών που μπορεί να κινεί κεφάλαια από χώρα σε χώρα με ταχύτητα και ασφάλεια. Στην εποχή που τα εμβάσματα χρειάζονται εβδομάδες για να διασχίσουν τα σύνορα, οι Rothschild καταφέρνουν να «τηλεμεταφέρουν» χρήματα μέσω γραμμάτων πίστης και μυστικών ταχυδρόμων.
Η καινοτομία αυτή δίνει στους Rothschild τεράστιο πλεονέκτημα: μπορούν να χρηματοδοτούν κυβερνήσεις, να στηρίζουν πολέμους, να διασφαλίζουν ότι το χρήμα ρέει όταν οι άλλοι δεν μπορούν.
Ο Ναπολεόντειος πόλεμος και η άνοδος
Στις αρχές του 19ου αιώνα η Ευρώπη φλέγεται από τους πολέμους του Ναπολέοντα. Οι βασιλιάδες χρειάζονται κεφάλαια για να εξοπλίσουν στρατούς, να στηρίξουν οικονομίες που καταρρέουν.
Ο Nathan Rothschild στο Λονδίνο αναλαμβάνει κρίσιμο ρόλο στη χρηματοδότηση της βρετανικής εκστρατείας εναντίον του Γάλλου αυτοκράτορα. Μέσω του οικογενειακού δικτύου, τα κεφάλαια κινούνται με ασφάλεια από χώρα σε χώρα. Τα χρήματα φτάνουν εκεί που οι στρατοί τα έχουν ανάγκη – και η οικογένεια πλουτίζει.
Μετά τη μάχη του Βατερλώ, οι Rothschild βρίσκονται ήδη στην κορυφή του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού κόσμου.
Μία πανίσχυρη οικογένεια
19 Σεπτεμβρίου 1812: Στη Φρανκφούρτη, ο Mayer Amschel κλείνει τα μάτια του. Είναι 69 ετών. Ο θάνατός του περνά σχεδόν απαρατήρητος έξω από την πόλη, αλλά οι γιοι του είναι ήδη σε θέση να συνεχίσουν το έργο του.
Η κληρονομιά του δεν είναι μόνο χρήματα, αλλά μια μέθοδος, ένα δίκτυο, μια φιλοσοφία: η δύναμη βρίσκεται στη διασύνδεση και στην εμπιστοσύνη.
Οι Rothschild εξελίσσονται στη μεγαλύτερη τραπεζική δυναστεία του 19ου αιώνα. Χρηματοδοτούν σιδηροδρόμους, βιομηχανίες, κυβερνήσεις.
Συμμετέχουν σε δάνεια κρατών, στηρίζουν την Αγγλία, την Αυστρία, τη Γαλλία.
Καθορίζουν τις ισοτιμίες, επηρεάζουν την πολιτική, χτίζουν μια αυτοκρατορία πάνω στο κεφάλαιο.
Η επιρροή τους προκαλεί θαυμασμό αλλά και καχυποψία. Για κάποιους είναι ευεργέτες που φέρνουν ανάπτυξη. Για άλλους είναι το «σκοτεινό χέρι» πίσω από την πολιτική και τους πολέμους. Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν λείπουν ποτέ γύρω από το όνομά τους.
Ο «πατέρας της διεθνούς χρηματοδότησης»
Σήμερα, ο Mayer Amschel Rothschild θεωρείται από πολλούς ο «πατέρας της διεθνούς χρηματοδότησης». Το 2005, το περιοδικό Forbes τον κατέταξε έβδομο στη λίστα με τους «20 πιο επιδραστικούς επιχειρηματίες όλων των εποχών».
Κι όμως, ξεκίνησε από ένα μικρό σπίτι σε γκέτο, που πήρε το όνομά του από ένα κόκκινο σήμα στην πόρτα. Από εκεί έφτασε να θεμελιώσει μια δυναστεία που άλλαξε την ίδια τη ροή του χρήματος στον κόσμο. Φέρεται να είχε πει: «Δώστε μου τον έλεγχο του χρήματος ενός έθνους και δεν με νοιάζει ποιος φτιάχνει τους νόμους του».
