Ισως η πιο φρικτή υπόμνηση του πυρηνικού ολέθρου της Χιροσίμα είναι οι σκιές.
Οι σκιές των ανθρώπων που εξαϋλώθηκαν εν ριπή οφθαλμού το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945 στη Χιροσίμα.
Παράδειγμα 1: Στην χρηματοοικονομική συνοικία της πόλης, οι υπάλληλοι είχαν ήδη πάρει θέση στα γκισέ τους και οι πελάτες σχημάτιζαν ουρές για να καταθέσουν χρήματα ή να ζητήσουν δάνειο.
Στις 8:15 π.μ., ένας από αυτούς τους ανθρώπους στεκόταν (ή ήταν καθισμένος) στα σκαλοπάτια της Τράπεζας Sumitomo. Ήταν η στιγμή που το αμερικανικό στρατιωτικό αεροσκάφος Enola Gay, έριξε την ατομική βόμβα. Προκάλεσε μία έκρηξη με τεράστια ένταση θερμότητας, φωτός και ακτινοβολίας που κάλυψε την πόλη μέσα σε κλάσμα του δευτερολέπτου.
Ο άνθρωπος που στεκόταν εκεί
Οποιος κι αν έστεκε εκεί, πέθανε ακαριαία. Η θερμότητα στο επίκεντρο της έκρηξης ξεπερνούσε τους 3.800 βαθμούς Κελσίου, άφθονη για να τον εξαχνώσει.
Όμως, το σκοτεινό αποτύπωμα του σώματός του παραμένει ακόμη «χαραγμένο» πάνω στα πέτρινα σκαλοπάτια.
Και δεν είναι το μόνο: Η ένταση της έκρηξης δημιούργησε πάμπολλες «πυρηνικές σκιές» σε ολόκληρη την περιοχή.
Πώς σχηματίστηκαν οι σκιές
Η ατομική βόμβα των 4.500 κιλών που εξερράγη πάνω από τη Χιροσίμα απελευθέρωσε τεράστια ενέργεια, ισοδύναμη με περίπου 15.000 τόνους TNT, μέσα σε ένα κλάσμα δευτερολέπτου. Αυτή η ενέργεια πήρε τη μορφή φωτός, θερμότητας, ακτινοβολίας και πίεσης.
Η θερμότητα της έκρηξης διέτρεξε τη Χιροσίμα με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Προκάλεσε εγκαύματα από την ακτινοβολία της σε ό,τι βρισκόταν εντός ακτίνας 2,9 χιλιομέτρων, λευκαίνοντας εν ριπή οφθαλμού ακόμη και επιφάνειες από πέτρα και τσιμέντο.
Σαν αρνητικά φωτογραφίας
Ήταν αυτή η διαδικασία που δημιούργησε τις πυρηνικές σκιές: Δεν είναι υπολείμματα ανθρώπων ή αντικειμένων που κατεστράφησαν, αλλά αποτυπώματα. Σαν αρνητικά φωτογραφίας.
Η Τράπεζα Sumitomo, μόλις 260 μέτρα από το επίκεντρο της έκρηξης, ήταν ένα από τα περίπου 70.000 κτίρια που επλήγησαν. Οι εξωτερικοί τοίχοι του κτιρίου, από ενισχυμένο σκυρόδεμα, παρέμειναν όρθιοι, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού του κάηκε ολοσχερώς».
Tα γρανιτένια σκαλοπάτια της τράπεζας διατήρησαν το σχήμα τους, αλλά οι σαρωτικές ακτίνες θερμότητας τα έκαναν να ασπρίσουν και να αποχρωματιστούν.
Αποτέλεσμα; Το άτομο που βρισκόταν στα σκαλοπάτια τη στιγμή της έκρηξης κάλυψε ένα τμήμα τους από την εκλυόμενη θερμότητα, δημιουργώντας έτσι τη σκιά.
Η ίδια διαδικασία δημιούργησε σκιές από καρφιά, σκάλες και άλλα αντικείμενα στους δρόμους και τα κτίρια της πόλης.
Παράδειγμα 2: Αν και οι περισσότερες σκιές προέκυψαν από άψυχα αντικείμενα, κάποιες πιστεύεται ότι δείχνουν ανθρώπους που σκοτώθηκαν. Για παράδειγμα, στη Γέφυρα Yorozuyo, 910 μέτρα από το επίκεντρο της έκρηξης, υπήρξαν σκιές ανθρώπων που ίσως πήγαιναν στη δουλειά ή στο σχολείο τη στιγμή που σκοτώθηκαν. Οι σκιές αυτές δεν είναι πλέον ορατές, καθώς η γέφυρα ξαναχτίστηκε.
Η σκιά από μια λαβή σε δεξαμενή φυσικού αερίου που βρισκόταν δύο χιλιόμετρα από το επίκεντρο παρέμεινε όμως αποτυπωμένη.
Η έκρηξη σκότωσε πάνω από 80.000 ανθρώπους ακαριαία, και χιλιάδες ακόμη πέθαναν τις επόμενες ημέρες και μήνες. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και υπάλληλοι της Τράπεζας Sumitomo.
Φθαρτότητα
Αν και ποτέ δεν θα μάθουμε τις ιστορίες αυτών που σκοτώθηκαν, η σκιά τους παραμένει. Το 1971, η Τράπεζα Sumitomo δώρισε τα σκαλοπάτια στο Μουσείο Ειρήνης της Χιροσίμα. Η σιλουέτα εξακολουθεί να στοιχειώνει κάθε συνείδηση για το τι συνέβη πριν από 80 χρόνια. Πιστεύεται ότι είναι μία από τις ελάχιστες διασωθείσες πυρηνικές σκιές ανθρώπου.
Πολλές από τις σκιές πλέον δεν υπάρχουν, λόγω της ανοικοδόμησης της πόλης.
Ωστόσο, όσες παραμένουν εξακολουθούν να υπενθυμίζουν «τη φθαρτότητα του ανθρώπου και του πολιτισμού».
«Αν ένας άνθρωπος μπορεί να μετατραπεί σε σκιά από ένα όπλο, αυτό είναι ένα βαθιά υπαρξιακό μήνυμα: εσύ και ο κόσμος σου μπορεί να εξαφανιστεί σε μια στιγμή», έχει πει ο φωτογράφος Γιοσίτο Ματσουσίγκε.
Ο ίδιος, καθώς περπατούσε στην κατεστραμμένη πόλη, λίγα λεπτά μετά τη βόμβα, συνάντησε παιδιά που είχαν εγκαταλείψει άρον-άρον το σχολείο.
Οι σκηνές ήταν τόσο τρομακτικές που ο Ματσουσίγκε δεν άντεχε να σηκώσει τον φακό.
Όταν τελικά βρήκε το κουράγιο να τραβήξει μια φωτογραφία, κι ύστερα άλλη μία, συνειδητοποίησε: «ο φακός μου ήταν θολός από τα δάκρυά μου».
