Έρχεται στη ζωή σαν σήμερα, 22 Ιουλίου 1913, σε μια φτωχική γωνιά του Τέξας. Ο πατέρας του, που σβήνει φωτιές σε πετρελαιοπηγές, δεν τον βλέπει σαν δώρο, αλλά σαν βάρος. Και φεύγει.
Αυτή η εγκατάλειψη, όμως, είναι που σφυρηλατεί τον ατσαλένιο χαρακτήρα του Τσαρλς «Τεξ» Θόρντον. Ο μικρός Τεξ μεγαλώνει με μια μητέρα που δεν χαρίζεται στη ζωή ούτε στον γιο της. Του μαθαίνει το πιο σκληρό μάθημα νωρίς: κανείς δεν θα σου δώσει τίποτα, αν δεν το κερδίσεις. Τίποτα δεν χαρίζεται.
Από τα 10 του κουβαλάει σακιά, καθαρίζει στάβλους, κάνει μικροδουλειές όπου βρει. Κάθε δεκάρα την αποταμιεύει. Στα 12 με αυτά τα λεφτά, αγοράζει την πρώτη του γη με την προτροπή – σχεδόν εντολή της μητέρας του. Στα 14, έχει ήδη 40 στρέμματα. Οι επιταγές του γίνονται δεκτές σε όλα τα μαγαζιά της πόλης. Στα 19, στήνει με έναν φίλο βενζινάδικο και μάντρα αυτοκινήτων. Είναι η πρώτη του επιχείρηση. Αλλά αυτό δεν του αρκεί. Θέλει να βγει από το Τέξας, να σπουδάσει, να μάθει τον κόσμο.
Φεύγει για την Ουάσιγκτον. Το 1934, προσλαμβάνεται ως κλητήρας στο Υπουργείο Εσωτερικών με μισθό 1.440 δολάρια τον χρόνο. Τα βράδια σπουδάζει λογιστική και εμπορικές επιστήμες σε νυχτερινά τμήματα. Τελειώνει το πτυχίο του το 1937 και λίγο αργότερα έρχεται το βήμα εκείνο που θα του αλλάξει τη ζωή.
Αλλάζει τον αμερικανικό στρατό
Γράφει μια ανάλυση για τη χρηματοδότηση φθηνής στέγασης και ο τρόπος που οργανώνει τα δεδομένα τραβά την προσοχή του υφυπουργού Πολέμου για την Αεροπορία, Ρόμπερτ Λάβετ.
Ο Λάβετ ψάχνει ανθρώπους που θα φέρουν το επιχειρηματικό πνεύμα στον στρατό. Ο Τεξ, μόλις 28 χρονών, μπαίνει στην Πολεμική Αεροπορία με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού.
Μέσα σε πέντε χρόνια γίνεται συνταγματάρχης. Διοικεί 2.800 αξιωματικούς. Στήνει την πρώτη στατιστική υπηρεσία στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ. Το αποκαλούν «statistical control», αλλά ο ίδιος γελάει: «Ήταν απλώς ένας τρόπος να μάθουμε τι έχουμε, πού είναι, και πότε θα το χρειαστούμε». Δεν υπάρχουν θεωρίες – υπάρχουν μόνο αριθμοί, έλεγχος και logistics. Εν καιρώ πολέμου, αλλάζει την οργάνωση του αμερικανικού στρατού.
Τα Whiz Kids
Μετά τον πόλεμο, συγκροτεί μια ομάδα δέκα αξιωματικών. Ανάμεσά τους, ο Ρόμπερτ Μακναμάρα και ο Άρτζεϊ Μίλερ. Ο Τεξ γράφει επιστολή στον Χένρι Φορντ Β’: προσφέρει τις υπηρεσίες τους για να σώσουν τη Ford Motor Company, που αιμορραγεί. Ο Φορντ τους προσλαμβάνει όλους.
Τους αποκαλούν “Whiz Kids” – τα παιδιά-θαύματα της διοίκησης. Αναδιοργανώνουν τη Ford με μεθόδους επιχειρησιακής έρευνας και στρατιωτικού προγραμματισμού. Το εργοστάσιο του Ντιτρόιτ γίνεται κέντρο νεωτερισμού.
Όμως ο Θόρντον δεν μένει ούτε εκεί. Θέλει μια νέα πρόκληση. Το 1948 μεταπηδά στη Hughes Aircraft του ιδιόρρυθμου Χάουαρντ Χιουζ. Σε πέντε χρόνια, εκτινάσσει τις πωλήσεις από 1,5 σε 200 εκατ. δολάρια. Αλλά όταν ο Χιουζ του αρνείται ελευθερία κινήσεων, ο Τεξ παραιτείται. Δεν ανέχεται κανέναν που του κόβει τα φτερά.
Η ίδρυση της Litton
Απευθύνεται στη Lehman Brothers. Ζητά κεφάλαια για να αγοράσει μια μικρή εταιρεία μικροκυμάτων στην Καλιφόρνια, ιδιοκτησίας ενός τύπου που λέγεται Τσαρλς Λίτον. Τους λέει ότι θέλει να χτίσει έναν βιομηχανικό κολοσσό της επιστήμης και της τεχνολογίας. «Δεν μπορείς να παίξεις μπάλα μόνο με 2 παίχτες», τους λέει. «Για να έχεις δυνατή ομάδα, χρειάζεσαι ισορροπία – μηχανικούς, οικονομικούς αναλυτές, πωλητές». Η Lehman διστάζει. Αλλά τον πιστεύει. Του δίνει 1,5 εκατ. δολάρια.
Το 1953 ιδρύεται η Litton Industries. Τρία χρόνια αργότερα, έχει πωλήσεις πάνω από 100 εκατ. δολάρια. Μέχρι το 1966, σπάει το φράγμα του 1 δισ. Λίγο πριν πεθάνει, η Litton έχει 5 δισ. σε τζίρο, 5.000 διαφορετικά προϊόντα – από συστήματα πλοήγησης και γεωτρύπανα μέχρι στολές για αστροναύτες.
Η εταιρεία του εκπαιδεύει 14.000 νέους στο Job Corps για παιδιά που εγκατέλειψαν το σχολείο. Τα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης της Litton γίνονται πρότυπο.
Αλλάζει τη βιομηχανική Αμερική
Για 28 χρόνια, ο Θόρντον είναι CEO και πρόεδρος της Litton. Είναι αυτός που εφευρίσκει το “conglomerate model” — μια νέα μορφή εταιρικής αρχιτεκτονικής που επηρεάζει όλη τη βιομηχανική Αμερική. Δεν τον νοιάζει το μέγεθος, τον νοιάζει η συνοχή: «Δεν επεκτεινόμαστε για να γίνουμε μεγάλοι. Επεκτεινόμαστε για να βρούμε προϊόν, εργοστάσιο, αγορά, ομάδα – και να τα κάνουμε καλύτερα».
Το 1981, ο Ρόναλντ Ρίγκαν τού απονέμει το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας. «Ο Tεξ Θόρντον», λέει, «είναι υπόδειγμα Αμερικανού που συνδυάζει πατριωτισμό, επιχειρηματικότητα και κοινωνική συνείδηση». Ο Τεξ πεθαίνει αργότερα την ίδια χρονιά, νικημένος από τον καρκίνο, αλλά όχι από τον χρόνο. Έχει προλάβει να αφήσει αποτύπωμα σε δύο κόσμους – στον πόλεμο και στην ειρήνη.
Η γυναίκα του, Φλώρα, και οι δύο γιοι του τον αποχαιρετούν. Η αυτοκρατορία που χτίζει από ένα χωράφι στο Τέξας μένει πίσω.
Ο Θόρντον φεύγει από τη ζωή το 1981, στα 68 του. Πίσω του αφήνει όχι μόνο μια αυτοκρατορία, αλλά και ένα υπόδειγμα ζωής που αποδεικνύει πως το επιχειρείν δεν είναι απλώς αριθμοί — είναι όραμα, πειθαρχία και τόλμη. Και μια αλήθεια που κουβαλά από παιδί: αν θες να φτάσεις ψηλά, πρέπει πρώτα να σταθείς μόνος σου όρθιος.
