Σκοτεινές σκιές απλώνονται στο Εκατερίνμπουργκ εκείνη τη νύχτα της 17ης Ιουλίου 1918. Μέσα στην αυλή της οικίας Ιπάτιεφ, μια ιστορική δυναστεία ετοιμάζεται να αφανιστεί.
Ο Νικόλαος Β΄, ο τελευταίος Τσάρος της Ρωσίας, στέκεται πλάι στη σύζυγό του Αλεξάνδρα, στις τέσσερις κόρες του – Όλγα, Τατιάνα, Μαρία και Αναστασία – και στον μικρό Αλεξέι, τον διάδοχο με τη βασανιστική αιμορροφιλία. Δεν υπάρχει δικαστήριο, δεν υπάρχει δίκη. Υπάρχει μόνο η σιωπηλή εντολή των Μπολσεβίκων: οι Ρομανόφ πρέπει να εξαφανιστούν.
Η εκτέλεση δεν είναι απλώς ένα έγκλημα. Είναι ένα μήνυμα. Ένα συμβολικό και αιματηρό τέλος μιας εποχής, που άρχισε το 1613 με την άνοδο του Μιχαήλ Ρομανόφ στον θρόνο. Η Ρωσία των Τσάρων – φεουδαρχική, αυταρχική, μυθική – τελειώνει μέσα σε μια υπόγεια αποθήκη. Η φρίκη κρατά κάποιες ώρες. Η σιωπή που ακολουθεί, κρατά έναν αιώνα.
Μια αυτοκρατορία που δεν προσαρμόστηκε
Ο Νικόλαος Β΄ δεν είναι τύραννος, ούτε δημοκράτης. Είναι ένας άνθρωπος, που πίστεψε ότι το στέμμα του ήταν δώρο του Θεού. Η άνοδός του το 1894 συνοδεύεται από μεγάλες προσδοκίες. Όμως η Ρωσία αλλάζει – και εκείνος όχι. Το 1905, η πρώτη επανάσταση τον αναγκάζει να παραχωρήσει Δούμα. Όμως δεν παραδίδει πραγματική εξουσία. Το αίμα της «Ματωμένης Κυριακής» ποτίζει την αμφισβήτηση.
Το 1917, μέσα στη φωτιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την κατάρρευση του εφοδιασμού, ο λαός εξεγείρεται. Οι στρατιώτες αρνούνται να πολεμήσουν. Το Φεβρουάριο, ο Τσάρος παραιτείται. Η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν προλαβαίνει να στεριώσει. Το φθινόπωρο, οι Μπολσεβίκοι του Λένιν παίρνουν την εξουσία με τα όπλα. Ο Νικόλαος και η οικογένειά του τίθενται υπό κράτηση.
Γιατί έπρεπε να πεθάνουν όλοι
Η δολοφονία των Ρομανόφ δεν ήταν απλώς πράξη εκδίκησης ή πολιτικής σκοπιμότητας. Ήταν μια τελετουργική καταστροφή του παλιού κόσμου. Η παρουσία του Τσάρου αποτελούσε διαρκή κίνδυνο για τη νομιμότητα των Μπολσεβίκων. Ήδη στον εμφύλιο που ξέσπασε μετά την επανάσταση, οι μοναρχικοί και αντιμπολσεβίκοι – προέλαυναν προς τα Ουράλια. Ο Λένιν φοβόταν πως η οικογένεια θα μπορούσε να απελευθερωθεί και να γίνει σύμβολο. Έπρεπε να εξαφανιστεί.
Το φάντασμα των Ρομανόφ επιστρέφει
Το 2000, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αγιοποιεί τον Νικόλαο και την οικογένειά του ως νεομάρτυρες. Το 2007, τα λείψανα των δύο τελευταίων παιδιών ανακαλύπτονται και ταυτοποιούνται. Η οικογένεια επανενώνεται – νεκρή, αλλά πλήρης.
Το τέλος των Ρομανόφ δεν είναι μόνο ένα ιστορικό ορόσημο. Είναι πρόγευση των όσων θα έρθουν. Οι εκκαθαρίσεις του Στάλιν, τα γκουλάγκ, ο φόβος. Και όμως, η εικόνα των τεσσάρων κοριτσιών, του μικρού Αλεξέι και των γονιών τους, στοιχειώνει ακόμη και τους πιο σκληρούς. Όχι για πολιτικούς λόγους. Αλλά γιατί το τέλος τους έμοιαζε περισσότερο με θυσία παρά με εκδίκηση. Η Ρωσία έσβησε ένα όνομα, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να διαγράψει το τραύμα.
