Εισβάλλει στον χώρο των κοιτασμάτων με ορμή. Αλλά δεν αρκείται σε γεωτρήσεις. «Εξορύσσει» αξία, επιτίθεται σε κολοσσούς, ανατρέπει διοικήσεις, στοιχηματίζει στην ενέργεια, προφητεύει… τιμές και, στο τέλος, μοιράζει πίσω ένα δισεκατομμύριο δολάρια.
Ο Τόμας Μπουν Πίκενς δεν είναι απλώς ένας θρύλος της πετρελαϊκής εποχής. Είναι η ίδια η εποχή προσωποποιημένη: άπληστη, επινοητική, γεμάτη ρίσκο, γεμάτη ζωή. Αξίζει να αφηγηθούμε την ιστορία του.
Γεννιέται σαν σήμερα, 22 Μαΐου 1928, στο Χόλντενβιλ της Οκλαχόμα. Και είναι ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία του τοπικού νοσοκομείου που έρχεται στον κόσμο με καισαρική. Η μάνα του διαχειρίζεται τη διανομή βενζίνης για τρεις ολόκληρες κομητείες την εποχή του πολέμου. Ο πατέρας του δουλεύει στην παραγωγή του μαύρου χρυσού.
Το πρώτο επιχειρηματικό μάθημα στα 12
Στα 12 του παραδίδει εφημερίδες. Μέσα σε λίγους μήνες, ο μικρός Μπουν δεν έχει πια μια απλή διανομή. Έχει κάνει… εξαγορά και επέκταση. Από 28 φύλλα, φτάνει να παραδίδει 156. «Από τότε κατάλαβα πως η επέκταση με εξαγορές είναι το μέλλον μου», θα πει αργότερα.
Στο σχολείο δεν ξεχωρίζει. Κόβεται από την ομάδα μπάσκετ του Τέξας Α&Μ και χάνει την υποτροφία του, αλλά δεν χάνει ποτέ τον προσανατολισμό του. Μετακομίζει στην Οκλαχόμα, παίρνει πτυχίο γεωλογίας και πιάνει δουλειά στη Phillips Petroleum.
Ιδρυτής και…θρύλος
Φεύγει από τη συγκεκριμένη εταιρεία στα 26 για να ιδρύσει, με 2.500 δολάρια δανεικά, την εταιρεία που θα γίνει η Mesa Petroleum – μία από τις ισχυρότερες ανεξάρτητες πετρελαϊκές στον κόσμο.
Στη δεκαετία του ’80, γίνεται κάτι παραπάνω από μεγιστάνας. Γίνεται θρύλος.
Ο Πίκενς δεν εξορύσσει μόνο πετρέλαιο — εξορύσσει και αξία από τον εφησυχασμό των διοικήσεων. Ορμάει με επιθετικές εξαγορές σε κολοσσούς όπως η Gulf Oil, η Phillips Petroleum και η Unocal. Δεν τα καταφέρνει πάντα. Αλλά το χτύπημα που τους δίνει αναδιαμορφώνει ολόκληρη τη βιομηχανία. Η Gulf συγχωνεύεται με την Chevron.
Επιδρομές και προβλέψεις
Ο ίδιος βγάζει εκατομμύρια. Και το όνομά του γίνεται συνώνυμο της «εταιρικής επιδρομής». Τον λένε “Corporate Raider”. Εκείνος προτιμά το “ακτιβιστής επενδυτής”. Ιδρύει την United Shareholders Association και μπαίνει μπροστά για τα δικαιώματα των μετόχων. Ολόκληρη η Wall Street ακούει το όνομά του και ζαρώνει.
Ξέρει πότε ανεβαίνει το πετρέλαιο και πότε πέφτει. Το νιώθει στο κόκαλο. Γι’ αυτό και τον φωνάζουν «Προφήτη του Πετρελαίου». Γιατί όταν μιλάει, οι traders σωπαίνουν. Ξεκινά το hedge fund BP Capital Management και στοιχηματίζει πάνω στην αμερικανική ενέργεια. Στα καλά του χρόνια, η περιουσία του ξεπερνά τα $3 δισ. Το Forbes τον κατατάσσει στους πιο επιδραστικούς επιχειρηματίες της εποχής του.
Όμως ο Πίκενς δεν είναι μόνο χρηματιστής. Είναι και σταυροφόρος.
Οι αντιφάσεις
Το 2004 χρηματοδοτεί τους Swift Boat Veterans for Truth, σε μια βίαιη καμπάνια κατά του Τζον Κέρι. Τέσσερα χρόνια μετά, κάνει στροφή: επενδύει $100 εκατομμύρια σε διαφημίσεις υπέρ της αιολικής ενέργειας και της απεξάρτησης από το ξένο πετρέλαιο. Ονειρεύεται μια Αμερική με φυσικό αέριο και ανεμογεννήτριες. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικός — ίσως είναι. Αλλά ποτέ απών από τη δημόσια ζωή.
1 δισ. σε φιλανθρωπίες
Λατρεύει το χρήμα, αλλά του αρέσει να το δίνει κιόλας. «Μου αρέσει να βγάζω λεφτά. Μου αρέσει να τα δίνω. Το να τα δίνεις δεν είναι τόσο διασκεδαστικό όσο να τα βγάζεις, αλλά είναι κοντά», λέει. Χαρίζει πάνω από $1 δισεκατομμύριο σε φιλανθρωπίες. Το μεγαλύτερο κομμάτι πάει στην Οκλαχόμα Στέιτ, το πανεπιστήμιο που τον έκανε γεωλόγο. Χτίζει εγκαταστάσεις, ενισχύει υποτροφίες, επηρεάζει γενιές φοιτητών.
Μιλάει απλά. «Ένας ανόητος με σχέδιο μπορεί να νικήσει έναν ιδιοφυή χωρίς σχέδιο», λέει. Το 2019, σε ηλικία 91 ετών, πεθαίνει ήσυχα, από φυσικά αίτια. Μόλις έναν χρόνο πριν είχε κλείσει το hedge fund του λόγω προβλημάτων υγείας. Τον αποχαιρετούν ως πρωτοπόρο, ως έναν άντρα που έζησε την Αμερική όπως ακριβώς ήθελε: με σχέδιο, με ρίσκο και με θράσος. Ως έναν εκπρόσωπο της παλιάς σχολής που πίστευε πως τίποτα δεν σου χαρίζεται. Και γι’ αυτό έπαιρνε ό,τι ήθελε.
