Στην πλαγιά του Έβερεστ, στα 6.300 μέτρα, το στρατόπεδο της Ιαπωνικής Γυναικείας Αποστολής σείεται. Μια χιονοστιβάδα συνθλίβει τις σκηνές, θάβει ζωντανές έξι γυναίκες.
Ανάμεσά τους και η μικροκαμωμένη, αλύγιστη Τζουνκό Ταμπέι. Χάνει τις αισθήσεις της, εγκλωβισμένη κάτω από τον πάγο και τα συντρίμμια. Χρειάζονται τέσσερις Σέρπα για να τη βγάλουν από εκεί.
Το σώμα της είναι μελανιασμένο, οι γιατροί επιμένουν να κατέβει. Εκείνη αρνείται. «Δεν πρόκειται να εγκαταλείψω το βουνό», λέει. Κι έτσι ξεκινά ο πιο σκληρός αγώνας μιας γυναίκας που δεν έχει μάθει να σκύβει. Το ημερολόγιο γράφει 4 Μαΐου 1974.
Έχει περάσει ήδη μια πενταετία από τότε που η Ταμπέι και 14 ακόμη γυναίκες από την Ιαπωνία συγκροτούν την πρώτη καθαρά γυναικεία αποστολή στο Έβερεστ. Ανάμεσά τους δασκάλες, γραμματείς, μητέρες. Στην Ιαπωνία των ’70s, θεωρείται σχεδόν προκλητικό: γυναίκες που αφήνουν το σπίτι τους για να διεκδικήσουν μια κορυφή που για δεκαετίες ανήκει στους άντρες.
Η Ταμπέι μαζεύει χορηγίες με το σταγονόμετρο, δανείζεται, ράβει μόνη της τον εξοπλισμό της από παλιές κουρτίνες και πλαστικά αυτοκινήτου. Οι περισσότεροι χλευάζουν την προσπάθεια. «Μείνε σπίτι στα παιδιά σου», της λένε πολλοί.
Κι όμως, είναι σαν σήμερα, 16 Μαΐου, μόλις δώδεκα μέρες μετά τη χιονοστιβάδα, που η Ταμπέι στέκεται στην κορυφή του κόσμου. Δίπλα της ο Σέρπα οδηγός, Άνγκ Τσερίνγκ. Η ανάσα της ακούγεται βαριά πίσω από τη μάσκα οξυγόνου.
Έχει προηγηθεί ένα στενό, επικίνδυνο πέρασμα πάγου που κανείς δεν την είχε προειδοποιήσει πως υπάρχει. Σέρνεται κυριολεκτικά, πάνω στην κόψη του θανάτου. Κι όταν φτάνει στην κορυφή, δεν πανηγυρίζει. Στέκεται σιωπηλή και λέει μόνο: «Εδώ είναι η κορυφή. Δεν χρειάζεται να ανέβω άλλο».
«Δεν ήθελα να είμαι η πρώτη γυναίκα…»
Η Ιαπωνία πανηγυρίζει. Η Ταμπέι γίνεται σύμβολο γυναικείας χειραφέτησης και αντοχής. Όμως η ίδια δεν ζητά τίτλους. «Δεν ήθελα να είμαι η πρώτη γυναίκα», λέει. «Ήθελα να είμαι ο 36ος άνθρωπος που πάτησε στο Έβερεστ».
Είναι μητέρα δύο παιδιών. Το ένα μόλις τριών ετών. Και νιώθει πάντα διχασμένη: ανάμεσα στη μητρότητα και το βουνό, ανάμεσα στην κοινωνική προσδοκία και την προσωπική της αποστολή.
Στην άλλη πλευρά του Έβερεστ, μια τεράστια κινεζική αποστολή πασχίζει να προλάβει. Ο Μάο θέλει να είναι η Κίνα που θα στείλει πρώτη γυναίκα στην κορυφή. Οι Κινέζες ορειβάτισσες είναι κρατικές υπάλληλοι, εκπαιδευμένες για να γίνουν σύμβολα. Μα έρχονται δεύτερες. Η Ιαπωνία των γυναικών, όχι του κράτους, τους προλαβαίνει.
Η Ταμπέι συνεχίζει. Ανέβαινει την Ανναπούρνα, το Κιλιμάντζαρο, το Ντεναλί. Το 1992 γίνεται η πρώτη γυναίκα που κατακτά τις Επτά Κορυφές, το υψηλότερο σημείο κάθε ηπείρου. Δεν δέχεται ποτέ ξανά χορηγίες. Χρηματοδοτεί τις αποστολές της δίνοντας μαθήματα πιάνου, κάνοντας μεταφράσεις, οργανώνοντας παιδικές ορειβατικές εκδρομές στο Φούτζι μετά τον σεισμό του 2011.
«Επιτυχία είναι…»
Πολεμά και για το περιβάλλον. Στήνει αποστολές στο Έβερεστ, ιδρύει ταμείο προστασίας του οικοσυστήματος των Ιμαλαΐων, γράφει εφτά βιβλία. Όλα με τη δική της, λιτή, σχεδόν σπαρτιατική γλώσσα. Χωρίς εξιδανίκευση, χωρίς ωραιοποιήσεις.
Πεθαίνει το 2016, στα 77 της, από καρκίνο. Μέχρι την τελευταία χρονιά της ζωής της ανεβαίνει βουνά. Κι όταν τη ρωτούν τι σημαίνει για εκείνη η επιτυχία, απαντά: «Να μη σταματάς. Να συνεχίζεις την πορεία σου». Αυτό γράφει και η Google στο doodle της, όταν την τιμά στα 80 της.
Μα το όνομά της δεν βρίσκεται συχνά δίπλα σ’ εκείνα ανδρών ορειβατών, όπως οι Χίλαρι, Νόργκεϊ ή Μεσνέρ. Οι λέσχες, οι οδηγοί, τα ντοκιμαντέρ μιλούν για άντρες. Η Ταμπέι, η Παν Ντουό, η Βάντα Ρουτκιέβιτς, η Λάκπα Σέρπα, σπανίως αναφέρονται. Κι όμως, είναι αυτές που ανοίγουν τον δρόμο. Που σπάνε την πέτρα της προκατάληψης με τα ίδια τους τα χέρια.
Η Ταμπέι δεν είναι μόνο η πρώτη γυναίκα στο Έβερεστ. Είναι η πρώτη που ανεβαίνει εκεί χωρίς να ζητήσει άδεια. Χωρίς να απολογηθεί. Χωρίς να λυγίσει. Μια γυναίκα που λέει «όχι» όταν της λένε «κάτσε σπίτι».
Που επιμένει να φτάσει στην κορυφή — όχι γιατί θέλει να νικήσει το βουνό, αλλά γιατί θέλει να γνωρίσει τον εαυτό της. Εκεί πάνω, ανάμεσα στον πάγο και τον ουρανό, γράφει την πιο αθόρυβη, πιο ηρωική σελίδα στην ιστορία της ορειβασίας.
