Ο Τζορτζ Φίσερ Μπέικερ δεν μιλάει πολύ. Δεν χρειάζεται. Μιλάει η δουλειά του. Είναι ο «πρύτανης των Αμερικανικών τραπεζών», ο πιο ισχυρός και πιο σιωπηλός άνθρωπος του αμερικανικού καπιταλισμού.
Ούτε η δημόσια σφαίρα, ούτε ο ίδιος ο Τύπος μπορούν να τον προσεγγίσουν. Μέχρι τα 82 του, δεν έχει δώσει ούτε μία συνέντευξη. Και όταν τελικά μιλάει, το κάνει λιτά, σαν να παραχωρεί χάρη — όχι πληροφορία.
Από την τράπεζα στο στρατό
Γεννιέται το 1840 στο Τρόι της Νέας Υόρκης. Γιος παπουτσή και πολιτευτή των Whigs, μαθαίνει από νωρίς την τάξη, τη σκληρή δουλειά και τη σημασία του να κρατάς το στόμα σου κλειστό.
Σε ηλικία μόλις 16 ετών, πιάνει δουλειά ως βοηθός στο Τραπεζικό Τμήμα της Πολιτείας της Νέας Υόρκης. Δεν θα σπουδάσει. Δεν θα χρειαστεί. Όταν ξεσπά ο Εμφύλιος Πόλεμος, φορά τη στολή του 18ου Συντάγματος της Μασαχουσέτης και φτάνει μέχρι τον βαθμό του υπασπιστή.
Από ταμίας, διοικητής της Citibank
Το 1863, την ίδια χρονιά που η Ουάσινγκτον θεσπίζει τον εθνικό τραπεζικό νόμο, ο Μπέικερ, μαζί με τον μέντορά του Τζον Τόμπσον και τους γιους του, ιδρύουν την First National Bank of New York City — το πρώτο εθνικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της πόλης, προάγγελο της σημερινής Citibank.
Ξεκινά ως απλός ταμίας. Μέχρι τα 25 του, διοικεί το μαγαζί. Μέχρι τα 37, γίνεται πρόεδρος. Και μέχρι να παραδώσει τα ηνία, το 1909, έχει μετατρέψει την τράπεζα σε πυλώνα του αμερικανικού τραπεζικού συστήματος.
Το alter ego της δυναστείας του Τζέι Πι Μόργκαν
Ο Μπέικερ δεν είναι απλώς τραπεζίτης. Είναι η σκιά πίσω από τον καπιταλιστικό γίγαντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Κατέχει 20.000 μετοχές της τράπεζας, αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων — ποσό αδιανόητο για την εποχή. Γίνεται ο μεγαλύτερος μεμονωμένος μέτοχος της U.S. Steel.
Ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Central Railroad of New Jersey. Συμμετέχει σε 22 διοικητικά συμβούλια, επιβλέπει αυτοκρατορίες που αγγίζουν τα 7,27 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία.
Οι εφημερίδες τον αποκαλούν «πλουσιότερο και ισχυρότερο από τον Μόργκαν». Ο Τύπος της εποχής βλέπει σε αυτόν έναν άνθρωπο που, χωρίς να σηκώνει ποτέ τη φωνή, κινεί σιδηροδρόμους, βιομηχανίες και χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.
Στην πραγματικότητα, είναι το αθόρυβο alter ego της δυναστείας Μόργκαν. Συμμετέχει στις μεγάλες συγχωνεύσεις του τέλους του 19ου αιώνα. Στην αμερικανική υπερδομή των trust. Στα θεμέλια της General Electric, της AT&T, της U.S. Steel, της International Harvester. Δεν βγαίνει ποτέ μπροστά. Δεν φωτογραφίζεται. Δεν χαμογελάει. Αλλά είναι εκεί.
Η φιλανθρωπία του αφανούς μεγιστάνα
Κι όμως, πίσω από τη σιωπή κρύβεται ένας απρόσμενος φιλάνθρωπος. Χαρίζει 5 εκατομμύρια δολάρια στο Χάρβαρντ για να ιδρυθεί η Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων.
Χτίζει τη Βιβλιοθήκη Μπέικερ στο Ντάρτμουθ. Χρηματοδοτεί το Χημικό Εργαστήριο στο Κορνέλ, το Baker Field στο Κολούμπια. Ενισχύει το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και τον Ερυθρό Σταυρό. Όχι για να μνημονευτεί — αλλά γιατί έτσι πρέπει.
Το τέλος
Μένει στη Madison Avenue, καλοκαιριάζει στο Τάξιντο Παρκ και στο Jekyll Island. Δεν παρίσταται σε γκαλά. Δεν φιγουράρει σε κοσμικές στήλες.
Πεθαίνει σαν σήμερα, 2 Μαΐου, το 1931, σε ηλικία 91 ετών. Η περιουσία του φτάνει τα 100 εκατομμύρια δολάρια — από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά χαρτοφυλάκια στην Αμερική. Τον ξεπερνούν μόνο δύο: ο Ροκφέλερ και ο Φορντ. Κι όμως. Το δικό του όνομα ο μέσος Αμερικανός εξακολουθεί να μην το ξέρει.
Αλλά ο Μπέικερ δεν διεκδικεί κορώνες. Η βασιλεία του είναι υπόγεια. Η δύναμή του, σιωπηλή. Και το όνομά του, παράδοξα, διακριτικό — όπως και η ίδια η πορεία του.
