Βουλευτικές και δημοτικές εκλογές διεξάγονται την Κυριακή στη Σερβία. Τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού θέτει ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, αλλά πολλά στελέχη της αντιπολίτευσης αρνούνται να τους ακολουθήσουν.
Ο Βούτσιτς είναι ο πρωταγωνιστής και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση, αν και ο ίδιος ασφαλώς δεν διεκδικεί έδρα στο Κοινοβούλιο της Σερβίας. «Αλεξάνταρ Βούτσιτς- για τα παιδιά μας» είναι το κεντρικό προεκλογικό σύνθημα του κυβερνώντος Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος (SNS), του οποίου ο ίδιος ηγείται. Για το κόμμα του ο πρόεδρος Βούτσιτς, που ούτως ή άλλως κυριαρχεί στην ειδησεογραφία λόγω του αξιώματός του, παραμένει η αιχμή του δόρατος. Σε αυτόν εστιάζει άλλωστε η κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης, όταν επιχειρούν να κινητοποιήσουν τους όλο και λιγότερους φιλελεύθερους ψηφοφόρους στη Σερβία.
Ωστόσο, πολλοί από τους πολιτικούς αντιπάλους του προέδρου δεν συμμετέχουν καν στις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής. Δεν είναι λίγα τα κόμματα της αντιπολίτευσης που προτιμούν να μποϊκοτάρουν την αναμέτρηση, κατηγορώντας το κυβερνών κόμμα SNS ότι παραποιεί τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού προς όφελος του Βούτσιτς και της παράταξής του.
Ψωμί, δουλειές, ψήφοι…
Ο Μπόρκο Στεφάνοβιτς, ηγέτης του κόμματος Levica Srbije (Σερβική Αριστερά) είναι ένας από τους πιο γνωστούς πολιτικούς της αντιπολίτευσης που επέλεξαν να απέχουν από τις κάλπες. Το 2018 «άγνωστοι» του είχαν επιτεθεί με σιδηρολοστό στην πόλη Κρούσεβατς, τραυματίζοντάς τον στο κεφάλι. Η επίθεση πυροδότησε σειρά αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στους επόμενους μήνες. Τελικά οι δράστες συνελήφθησαν, η δίκη τους άρχισε προ μηνών και προσεχώς αναμένεται η απόφαση του δικαστηρίου. Μιλώντας στην Deutsche Welle ο Στεφάνοβιτς υποστηρίζει ότι ο πρόεδρος Βούτσιτς ουσιαστικά χειραγωγεί τα ΜΜΕ για να καταπνίξει κάθε φωνή κριτικής. «Μόνο εκείνος εμφανίζεται σε όλα τα μέσα ενημέρωσης», λέει ο Στεφάνοβιτς. «Ειδικά σε τηλεοπτικά δίκτυα εθνικής εμβέλειας δεν υπάρχει χώρος για καμία διαφορετική άποψη».
Παράλληλα, το κυβερνών κόμμα SNS κατηγορείται ότι έχει επιστρατεύσει άπειρα τρολ στο Ίντερνετ, για να περάσει τα μηνύματά του. Τον Απρίλιο το Twitter διέγραψε περισσότερους από 8.500 λογαριασμούς λόγω «συντονισμένων δραστηριοτήτων», που αποσκοπούσαν στην προβολή «του κυβερνώντος κόμματος της Σερβίας και του επικεφαλής του». Την περασμένη εβδομάδα το δίκτυο ερευνητικής δημοσιογραφίας BIRN αποκάλυψε ολόκληρο δίκτυο διαχείρισης που, με καθημερινές εντολές, κατευθύνει αλλά και αξιολογεί τη δραστηριότητα φιλοκυβερνητικών τρολ. Δεν λείπουν και οι κατηγορίες για εκβιασμούς σε δημόσιους οργανισμούς ή επιχειρήσεις που συχνά διευθύνονται από έμπιστους του SNS. Ο Στεφάνοβιτς υποστηρίζει ότι το κυβερνών κόμμα «έχει διαβρώσει όλους τους θεσμούς και απειλεί τους εργαζόμενους ότι θα χάσουν τη δουλειά τους αν δεν υπερψηφίσουν το κόμμα. Σε δημόσιες, αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις καταρτίζονται λίστες με εργαζόμενους, οι οποίοι καλούνται να διασφαλίσουν τουλάχιστον πέντε ψήφους υπέρ του κόμματος».
Πολιτική αδυναμία της αντιπολίτευσης;
Τόσο ο Στεφάνοβιτς, όσο και άλλα στελέχη της αντιπολίτευσης, ζητούν να βελτιωθούν οι όροι διεξαγωγής των εκλογών, προκειμένου να λάβουν μέρος. Πάντως οι δημοσκοπήσεις που γίνονταν πριν ακόμη ανακοινώσουν την απόφασή τους για αποχή από τις εκλογές, τους έδιναν μάλλον χαμηλά μονοψήφια ποσοστά. Φαίνεται ότι δύσκολα θα έπιαναν το όριο του 3% που προβλέπει ο εκλογικός νόμος για την είσοδο στη Βουλή. Πρόσφατη δημοσκόπηση του ινστιτούτου Faktor Plus έφερνε το κυβερνών κόμμα SNS στην πρώτη θέση των προτιμήσεων με 58%.
Ο φιλοκυβερνητικός αναλυτής Σάσα Αντάμοβιτς θεωρεί ότι το μποϊκοτάζ των εκλογών δεν είναι τίποτε άλλο παρά «ένα προπέτασμα καπνού». Όπως λέει ο ίδιος στην Deutsche Welle «προσπαθούν να αποκρύψουν την αδυναμία τους από τη σερβική κοινή γνώμη, καθώς αντικειμενικά δεν είχαν καμία ελπίδα επιτυχίας σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση». Παρόμοια σχόλια είχε κάνει στις αρχές του μήνα και ο ίδιος ο πρόεδρος Βούτσιτς. Εκφράστηκε μάλιστα με ειρωνική διάθεση για τους πολιτικούς αντιπάλους που απέχουν από τις εκλογές, λέγοντας ότι αποτελούν την «ιδανική αντιπολίτευση». Τη δική του άποψη εκφράζει ο δημοφιλής ηθοποιός Σεργκέι Τριφούνοβιτς, πρόεδρος του «Κινήματος Ελεύθερων Πολιτών» (PSG) που αποφάσισε να λάβει μέρος στις εκλογές, παρά τα όποια προβλήματα. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνει, «όποιες και αν είναι οι συνθήκες διεξαγωγής των εκλογών – και σίγουρα είναι φοβερές – μπορώ να σας πω από τώρα ότι, όσο κυριαρχεί ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, αποκλείεται να γίνουν καλύτερες…»
Συνομιλίες για το Κόσοβο την «επόμενη μέρα»
Η απαξίωση της δημοκρατίας στη Σερβία έχει προκαλέσει αντιδράσεις και εκτός συνόρων. Πρόσφατη έκθεση του αμερικανικού ινστιτούτου Freedom House επισημαίνει ότι η Σερβία εξελίσσεται σε ένα «υβριδικό μοντέλο μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχικού καθεστώτος», αναδεικνύοντας ευάλωτους δημοκρατικούς θεσμούς και «σημαντικές προκλήσεις» για τις πολιτικές ελευθερίες.
Πάντως, τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ διστάζουν να επικρίνουν ανοιχτά τον Βούτσιτς. Εν μέρει αυτό εξηγείται με την ευμενή στάση του Σέρβου προέδρου απέναντι στους διεθνείς συμμάχους του. Επιπλέον ο Βούτσιτς θεωρείται κύριος συνομιλητής της Δύσης στις διπλωματικές ζυμώσεις για να επιλυθεί το ζήτημα του Κοσόβου. Η πρώην σερβική επαρχία έχει κηρύξει την ανεξαρτησία της, με τη στήριξη των ΗΠΑ, από το 2008. Μέχρι στιγμής οι Σέρβοι έχουν καταφέρει να κρατήσουν το Κόσοβο εκτός του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών με τη βοήθεια της Ρωσίας, που άλλωστε αποτελεί παραδοσιακό εταίρο του Βελιγραδίου στη διεθνή σκηνή. Τώρα οι Αμερικανοί πιέζουν για νέο γύρο διαβουλεύσεων με την Πρίστινα. Μάλιστα ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Γερμανία, Ρίτσαρντ Γκρενέλ, έχει ρίξει στο τραπέζι μία πρωτότυπη πρόταση: να συναντηθούν «οι δύο κυβερνήσεις» στον Λευκό Οίκο την ερχόμενη εβδομάδα, μετά τις εκλογές στη Σερβία. Αν μη τι άλλο, η Ουάσιγκτον θεωρεί σίγουρη τη νίκη της παράταξης Βούτσιτς.
Ντάρκο Γιάνεβιτς
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
