Με τους «γίγαντες» των liners να βρίσκονται στο προσκήνιο, η αγορά των containerships αντιμετωπίζει μια περίοδο υπερπροσφοράς, που οδηγεί σε συμπίεση των ναύλων, σκληρότερο ανταγωνισμό και έντονη πίεση στη βιωσιμότητα των δρομολογίων.
Ο παγκόσμιος στόλος των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων καταγράφει ένα σημαντικό ορόσημο, καθώς -σύμφωνα με στοιχεία της Alphaliner- ξεπέρασε το «φράγμα» των 6.600 πλοίων, με αθροιστική μεταφορική ικανότητα άνω των 32,7 εκατ. TEUs. Μάλιστα, η Alphaliner εκτιμά ότι η ανοδική πορεία θα συνεχιστεί, καθώς το orderbook βρίσκεται στα ύψη.
Σε αυτό το περιβάλλον, νέα ανάλυση της δανέζικης συμβουλευτικής εταιρείας Sea-Intelligence προειδοποιεί ότι ακόμη και αν ληφθούν υπόψη η συνεχιζόμενη επιβράδυνση ταχυτήτων (slow steaming) και η ανάκαμψη των διαλύσεων γηραιότερων πλοίων, η παγκόσμια ισορροπία θα κατευθυνθεί προς μια κυκλική υπερπροσφορά, με κορύφωση που αναμένεται το 2027.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, δεν μιλάμε για παροδική αναταραχή, αλλά για αποτέλεσμα μιας δεκαετίας συσσωρευμένων παραγγελιών, καθυστερημένων παραδόσεων και υποτονικής ζήτησης. Οι εταιρείες liner καλούνται να διαχειριστούν χαμηλότερους ναύλους, υψηλότερο κόστος συμμόρφωσης και έντονο ανταγωνισμό.
Πρώτος καταλύτης της πίεσης είναι το διογκωμένο orderbook. Οι παραγγελίες που υπεγράφησαν στη φάση των «χρυσών» ναύλων δημιουργούν ουρά παραδόσεων για τα έτη 2025 έως 2028. Ακόμη και με αυξημένο scrapping, ο αριθμός και το μέγεθος των νεότευκτων υπερκαλύπτουν τις αποσύρσεις, οδηγώντας σε καθαρή αύξηση της διαθέσιμης χωρητικότητας. Παράλληλα, οι ανακατευθύνσεις μέσω Ακρωτηρίου Καλής Ελπίδας, που προσωρινά πρόσθεσαν τονομίλια, δεν μπορούν να αποκρύψουν το θεμελιώδες πλεόνασμα. Έτσι, όταν ο δίαυλος της Ερυθράς Θάλασσας ομαλοποιηθεί, μεγάλο μέρος της «δεσμευμένης» χωρητικότητας θα επιστρέψει στο δίκτυο, οξύνοντας τα προβλήματα.
Δεύτερος βασικός παράγοντας είναι η ζήτηση. Οι όγκοι αυξάνονται άνισα και συχνά υπολείπονται της προσφοράς. Η κατανάλωση έχει στραφεί περισσότερο σε υπηρεσίες, τα αποθέματα λιανεμπορίου έχουν εξομαλυνθεί, ενώ οι αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες συμπιέζουν νέες παραγγελίες. Το αποτέλεσμα είναι μισοάδεια πλοία ή κενά δρομολόγια (blank sailings), με τις εταιρείες να επιχειρούν εκπτώσεις και προωθητικές ενέργειες. Ταυτόχρονα, σε αρκετά trades οι spot ναύλοι είναι κοντά ή κάτω από τη βιωσιμότητα (breakeven point), ανοίγοντας τον δρόμο για κλιμάκωση του ανταγωνισμού.
Βάσει της ανάλυσης, η επιβράδυνση της ταχύτητας παραμένει χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης της προσφοράς. Με το «πρόσω ημιταχώς» περιορίζεται η εβδομαδιαία χωρητικότητα, ενώ μειώνονται η κατανάλωση καυσίμου και οι εκπομπές. Ωστόσο, όπως τονίζει η Sea-Intelligence, ακόμη και μία συνεχιζόμενη πολιτική slow steaming δεν αρκεί να ανατρέψει την υπερπροσφορά όταν η ροή παραδόσεων παραμένει ισχυρή. Το ίδιο ισχύει για τις διαλύσεις: οι αυξημένες αποσύρσεις βοηθούν, αλλά δεν ακυρώνουν την αριθμητική επίδραση μεγάλων μονάδων που εισέρχονται στον στόλο.
Στο α’ εξάμηνο του 2025 καταγράφηκαν 77 νέες παραγγελίες πλοίων άνω των 14.000 TEUs, υποδηλώνοντας συνεχιζόμενο ενδιαφέρον στα mega carriers. Για τα πλοία μεταφορικής ικανότητας έως 4.000 TEUs (feeders και regional boxships) καταγράφηκαν 74 παραγγελίες στο α’ εξάμηνο, σχεδόν ισοδύναμες με τις 80 παραγγελίες του συνόλου του 2024.
Η συνολική υπό παραγγελία χωρητικότητα έχει εκτιναχθεί σε περισσότερα από 10 εκατ. TEUs – αντιστοιχώντας σε ένα ποσοστό αρκετά πάνω από το 30% του συνολικού ενεργού στόλου. Με 3,3 εκατ. TEUs να προγραμματίζονται για παράδοση το 2028 και μέση καθαρή ετήσια αύξηση στόλου στο 7,3%, η επιδείνωση του ισοζυγίου προσφοράς-ζήτησης είναι ολοένα και πιο ορατή. Ειδικοί κάνουν λόγο ότι η υπερπροσφορά στον στόλο θα φτάσει κατά μέσο όρο το 27% ετησίως την περίοδο 2025-2028. Το 2025 εκτιμάται στο 18% και το 2026 στο 19%. Άλλες εκτιμήσεις μιλούν για υπερπροσφορά 18%-19% ετησίως μέχρι τα τέλη της δεκαετίας.
Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω λόγω της δραματικής μείωσης στις διαλύσεις πλοίων. Σύμφωνα με την Alphaliner, μόνο 10 containerships (5.454 TEUs) οδηγήθηκαν για διάλυση στο α’ εξάμηνο του 2025, έναντι 34 πλοίων (48.600 TEUs) την ίδια περίοδο του 2024.
Τρία μέτωπα
Καθώς πλησιάζουμε στο 2027, τρία μέτωπα θα κρίνουν την έκβαση. Πρώτον, πειθαρχία στις παραδόσεις και στα δρομολόγια: όσο περισσότερα πλοία μπαίνουν έγκαιρα, τόσο εντείνεται η ανάγκη για συστηματικά blank sailings, περικοπές συχνοτήτων και, όπου απαιτείται, προσωρινή αδρανοποίηση χωρητικότητας. Δεύτερον, τιμολόγηση: με τους spot ναύλους υπό πίεση, ελλοχεύει «τιμολογιακός πόλεμος», και τρίτον το κόστος: με το πλεονέκτημα να πηγαίνει σε όσους συνδυάζουν χαμηλή κατανάλωση, αξιοπιστία και ευελιξία στο capacity.
Στο πλαίσιο αυτό, οι στρατηγικές αντίδρασης πρέπει να είναι πολυεπίπεδες. Οι συμμαχίες των liners θα πρέπει να εφαρμόζουν χειρουργικά blank sailings, ενώ η σύναψη μακροχρόνιων συμφωνιών με βασικούς φορτωτές μπορεί να κλειδώσει έσοδα και να περιορίσει την έκθεση στη μεταβλητότητα της αγοράς spot. Παράλληλα, ψηφιακή βελτιστοποίηση, καλύτεροι χρόνοι εντός των λιμένων και καλύτερη συνεργασία με τους τερματικούς σταθμούς μειώνουν το κόστος και ενισχύουν την αξιοπιστία.
Σε επίπεδο κεφαλαίου, απαιτείται θωράκιση ισολογισμών, καθώς οι περίοδοι υπερπροσφοράς οδηγούν σε αναδιανομή μεριδίων, εξαγορές και αποχωρήσεις. Κρίσιμα στοιχεία είναι η ρευστότητα, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση με λογικό κόστος και η ευελιξία στις επενδυτικές δεσμεύσεις.
Προειδοποίηση
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η BIMCO προειδοποιεί ότι η διαφορά προσφοράς – ζήτησης θα οξυνθεί, τονίζοντας ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι εμπορικοί φραγμοί και η σταδιακή επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου εντείνουν την ανισορροπία. Άλλες εκτιμήσεις μιλούν για υπερπροσφορά 18%-19% ετησίως μέχρι τα τέλη της δεκαετίας.
Επιπρόσθετα, πολυπλοκότητα προσθέτουν και οι κανονιστικές πιέσεις. Ενδεικτικά, τα πρότυπα EEXI και CII επηρεάζουν τη διαθέσιμη ταχύτητα και τον σχεδιασμό δρομολογίων, με τα παλαιότερα πλοία να χρειάζονται τεχνικές επεμβάσεις για να συμμορφωθούν. Αυτό, από τη μία μειώνει πρακτικά την προσφορά, όμως από την άλλη απαιτεί κεφάλαιο και χρόνο.
Με βάση τη Sea-Intelligence, η τροχιά μπορεί να αλλάξει μόνο με ένα απρόσμενο ράλι ζήτησης, τροφοδοτούμενο από νομισματική χαλάρωση και αναθέρμανση επενδύσεων, συμβάλλοντας στην απορρόφηση χωρητικότητας. Εξίσου, παρατεταμένη γεωπολιτική διαταραχή που αυξάνει αποστάσεις μπορεί να δεσμεύσει περισσότερα πλοία σε μεγαλύτερα ταξίδια. Όμως αυτά είναι σενάρια υπό όρους. Η βασική γραμμή, όπως τη σκιαγραφεί η Sea-Intelligence, παραμένει: ο κλάδος βαδίζει σε δομικό υπερκορεσμό, με κορύφωση σε μόλις δύο χρόνια.
