Ένας φοιτητής πρέπει να ολοκληρώσει τις σπουδές του στα τετραετούς φοίτησης τμήματα σε 6 χρόνια, ενώ στα πενταετούς σε 8 χρόνια και στις Ιατρικές σε 9 έτη. Έτσι λέει ο νόμος. Μετά την παρέλευση αυτών των ετών ο φοιτητής διαγράφεται. Λογικό ακούγεται. Συμβαδίζει, όμως με την πραγματικότητα των ελληνικών ΑΕΙ;
Αν δούμε τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από το υπουργείο Παιδείας που αφορούν στο ακαδημαϊκό έτος 2022 – 2023 θα δούμε μια άλλη εικόνα. Από τα Τμήματα που λειτουργούσαν το 2022 – 2023 περισσότερο από 6 χρόνια πτυχίο πήραν 47.100 φοιτητές. Από αυτούς οι 11.316, ποσοστό 24,02%, πήραν το πτυχίο τους μετά τα ν+2 χρόνια. Ένας στους τέσσερις δηλαδή καθυστερεί περισσότερο από 2 χρόνια από την ολοκλήρωση του κανονικού χρόνου σπουδών. Στα στατιστικά του υπουργείου Παιδείας δεν γίνεται διαχωρισμός για ν+3 χρόνια για τα Τμήματα με σπουδές διάρκειας μεγαλύτερης των 4 ετών.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ένας στους τέσσερις φοιτητές υπερβαίνει το ν+2. Αυτό, βέβαια, συνέβαινε τα χρόνια που δεν υπήρχε πίεση για γρήγορη ολοκλήρωση των σπουδών. Προφανώς θα υπάρξουν προσαρμογές από τους φοιτητές στο νέο τοπίο των υποχρεώσεων των σπουδών τους. Θα επισπεύσουν, δηλαδή, όσο μπορούν τη λήψη του πτυχίου.
Η εικόνα δεν είναι ίδια σε όλα τα Τμήματα, όπως είναι το αναμενόμενο. Υπάρχουν Τμήματα με σπουδές δυσκολότερες από άλλα και Τμήματα με υψηλότερο επίπεδο φοιτητών, με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερη η ολοκλήρωση των σπουδών. Στον πίνακα βλέπουμε τον αριθμό των Τμημάτων που οι πτυχιούχοι τους καθυστερούν να πάρουν το πτυχίο.
Σε 25 Τμήματα ποσοστό φοιτητών μεγαλύτερο του 60% παίρνουν το πτυχίο τους μετά τα ν+2 έτη. Τμήματα όπως το Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών στην Αθήνα, τα Τμήματα Πληροφορικής στην Κέρκυρα και την Τρίπολη ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, όπως και τα Τμήματα Φυσικής Αθήνας, Γεωλογίας Αθήνας και Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο. Υπάρχουν εδώ και Τμήματα που έγιναν από ΤΕΙ Πανεπιστημιακά και πρόσφεραν προγράμματα αναβάθμισης πτυχίου στους ήδη φοιτητές των ΤΕΙ. Ίσως η παρουσία τους στην κατηγορία έχει να κάνει με αυτό το γεγονός.
Στην κατηγορία των Τμημάτων που το ποσοστό των φοιτητών που παίρνουν πτυχίο μετά τα ν+2 έτη κυμαίνεται μεταξύ του 50% και 60% είναι 28. Στη λίστα βρίσκουμε Τμήματα όπως το Τμήμα Γραφιστικής, τα Τμήματα Φυσικής σε Ηράκλειο και Πάτρα, τα Τμήματα Μαθηματικών σε Αθήνα, Πάτρα και Σάμο, το Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Πειραιά, δύο Τμήματα του Παντείου και άλλα.
Στη λίστα των Τμημάτων με ποσοστό φοιτητών που παίρνουν το πτυχίο τους μετά τα ν+2 έτη να είναι μεταξύ 40% και 50% βρίσκουμε 40 Τμήματα, όπως το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, το Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ, το Βιολογίας Αθήνας, το Μουσικών Σπουδών, Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης και ΤΕΦΑΑ του ΕΚΠΑ. Πρόκειται για παλιά, παραδοσιακά καλά Τμήματα του ΕΚΠΑ, που όμως οι σπουδές δεν συμβαδίζουν με τους φοιτητές τους.
Είναι εντυπωσιακό ότι σε 10 από τα 32 Τμήματα του ΕΚΠΑ (χωρίς τα Τμήματα στα Ψαχνά) οι φοιτητές που φτάνουν στο πτυχίο μετά τα ν+2 έτη είναι πάνω από 40%. Αυτό μας δείχνει ένα μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει στην Εκπαίδευσή μας. Οι φοιτητές που εισάγονται στο ΕΚΠΑ αποτελούν, στην πλειοψηφία τους, την αφρόκρεμα των υποψηφίων των Πανελλαδικών Εξετάσεων, αφού το ΕΚΠΑ έχεις τις υψηλότερες βάσεις σχεδόν σε όλες τις αντίστοιχες σχολές και επιπλέον έχει πολύ καλή φήμη, αφού έρχεται πρώτο μεταξύ των ελληνικών ΑΕΙ σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις. Έχουμε, λοιπόν, το καλύτερο ελληνικό Πανεπιστήμιο και τους καλύτερους φοιτητές. Και όμως δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και χρειάζονται πάνω από 6 χρόνια για να αποφοιτήσουν.
Ποιοι είναι οι λόγοι της καθυστέρησης; Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό. Αρχικά υπάρχει ένα κενό μεταξύ δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επειδή οι δύο χώροι δεν επικοινωνούν, δεν υπάρχει κανείς συντονισμός. Οι υποψήφιοι σκοτώνονται στο διάβασμα για να διαβάσουν πράγματα που δεν θα τους χρειαστούν στις σπουδές τους. Τα εξεταζόμενα μαθήματα και η ύλη δεν συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις των σπουδών. Έτσι οι νεοεισερχόμενοι φοιτητές έχουν ελλείψεις που καθιστούν την παρακολούθηση δυσκολότερη από όσο θα έπρεπε να είναι.
Κάποιοι άλλοι φοιτητές περιμένουν μέχρι το Δεκέμβρη τα αποτελέσματα των μετεγγραφών, χάνοντας στην ουσία το 1ο εξάμηνο, κάνοντας κακή αρχή στις σπουδές τους, που θα πρέπει να καλύψουν στη συνέχεια. Ευτυχώς, φέτος αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας να επιταχύνει τη διαδικασία των μετεγγραφών, ώστε η καθυστέρηση να μην είναι πολύ μεγάλη. Πέρυσι οι αιτήσεις μετεγγραφών ξεκίνησαν στις 16 Νοεμβρίου και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 5 Δεκεμβρίου. Είχε ήδη χαθεί το εξάμηνο. Φέτος οι αιτήσεις ξεκίνησαν στις 24/9, πράγμα που αποτελεί σημαντικό βήμα προς το αυτονόητο: όταν ξεκινούν τα μαθήματα στα ΑΕΙ όλοι οι φοιτητές να γνωρίζουν σε ποια σχολή φοιτούν.
Το επίπεδο των φοιτητών είναι κάθε χρόνο και χειρότερο διότι η Εκπαίδευση δεν αποτελεί πια αξία στην κοινωνία μας, αλλά μέσον για την εύρεση αξιοπρεπούς εργασίας. Γι’ αυτό και μετατρέπεται σταδιακά σε προϊόν. Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα είναι το κινητό και ο χρόνος που αφιερώνουν οι έφηβοι σ’ αυτό, με αποτέλεσμα να μη διαβάζουν ούτε αρκετά, ούτε σωστά.
Ο τρίτος λόγος είναι η οργάνωση των Πανεπιστημίων μας. Αν ένας φοιτητής απουσιάζει από τα μαθήματα συστηματικά, αν κάποιος άλλος διακόψει τη φοίτησή του κανείς δεν θα ενδιαφερθεί· κανείς δεν θα επικοινωνήσει μαζί τους κανείς δεν θα τον ρωτήσει γιατί δεν παρακολουθεί. Φταίει και η έλλειψη προσωπικού, αλλά όχι μόνο. Υπάρχουν και κάποιοι καθηγητές που έχουν μεγάλες απαιτήσεις από τους φοιτητές τους. Δίκιο έχουν και είναι απαιτητικοί, αλλά δεν συμβαδίζουν με την εποχή μας, που προκρίνει το επιφανειακό και το εφήμερο, έναντι της βαθιάς γνώσης.
Τι μπορεί να γίνει από εδώ και πέρα; Αναγκαστικά θα προσαρμοστούν όλοι στα νέα δεδομένα. Οι φοιτητές δεν θα είναι τόσο χαλαροί, να αφήνουν τα εξάμηνα να περνούν, αν έχουν κάποιο πρόβλημα θα επιλέγουν τη διακοπή σπουδών και οι καθηγητές θα αναγκαστούν να βάλουν λίγο νερό στο κρασί τους, διότι όταν πάνω από το 40% των φοιτητών παίρνει το πτυχίο του μετά τα 6 χρόνια σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξει και καλύτερη οργάνωση των σπουδών μέσα στα Πανεπιστήμια, ώστε να παρέχεται βοήθεια και ενθάρρυνση στους φοιτητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα.
*Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι Μαθηματικός – Ερευνητής ([email protected], www.stadiodromia.gr)
Διαβάστε ακόμη:
Διαγραφές φοιτητών: Τι προβλέπει η υπουργική απόφαση για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης στα ΑΕΙ
