Τη μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, του Νέου Ιερομάρτυρα τιμά σήμερα, Κυριακή 24 Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία. Πρόκειται για σημαντική γιορτή αφού αφορά μια από τις κορυφαίες μορφές του Νεότερου Ελληνισμού.
Η δράση του υπήρξε καθοριστική για τη διατήρηση της γλώσσας, της ορθόδοξης πίστης και της εθνικής συνείδησης των υπόδουλων Ελλήνων. Aνακηρύχθηκε Άγιος το 1961 και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Ηπείρου.
Γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779) ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας Εσωχωρίτης.
Μαθήτευσε στα διδασκαλεία της Παρνασσίδας και της Ναυπακτίας πλάι σε ονομαστούς ιεροδιδασκάλους. Σε ηλικία 20 ετών έλαβε τα γραμματικά, δηλαδή την εγκύκλιο παιδεία από τον ιεροδιάκονο Ανανία, ενώ δίδασκε συγχρόνως και ως υποδιδάσκαλο.
Η προσφορά του στην Παιδεία
Το 1749 πήγε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους, όπου πραγματοποίησε σπουδές ανωτέρου επιπέδου στη θεολογία και τη φιλοσοφία. Έμεινε ως μοναχός για δύο περίπου χρόνια στη Μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους.
Το 1759 εγκατέλειψε το μοναστήρι και με εντολή του Πατριάρχη Σεραφείμ ξεκίνησε τις περιοδείες του στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα και την Ήπειρο, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο τότε εξισλαμισμό.
Παρακινούσε με θέρμη τους Ορθοδόξους Χριστιανούς να ιδρύσουν σχολεία που θα διδάσκουν την ορθοδοξία. Το σχολείο αντιμετωπίστηκε από τον Κοσμά ως απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της ορθοδοξίας.
Εκτός από τη σημασία της Ελληνικής γλώσσας ο Κοσμάς ο Αιτωλός αναφέρεται συχνά και στο «ποθούμενο», που ήταν η απελευθέρωση του γένους.
Αναφέρεται ότι μέσα σε 16 χρόνια ίδρυσε περίπου 200 σχολεία. Στις Διδαχές του παρότρυνε τους γονείς να σπουδάζουν τα παιδιά τους ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».
Ποιοι άλλοι Άγιοι τιμώνται σήμερα
Πέρα από τον Κοσμά τον Αιτωλό σύμφωνα με το εορτολόγιο τιμώνται επίσης:
- Ο Άγιος Ευτυχής ο Ιερομάρτυρας και μαθητής του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου
- Η Ανακομιδή και Μετάθεσις των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Διονυσίου του Ζακυνθινού
- Ο Όσιος Αριστοκλής ο Αθωνίτης
- Ο Όσιος Γεώργιος ο Λιμνιώτης ο Ομολογητής
Σε ποιους λέμε «χρόνια πολλά»
Την ονομαστική τους εορτή σήμερα έχουν:
- Αιτωλία
- Ευτυχία, Ευτύχιος
- Τίτος
