Σε καθεστώς αυξημένου συναγερμού βρίσκεται πλέον η διεθνής ναυτιλιακή κοινότητα, καθώς οι φόβοι για στρατιωτική κλιμάκωση μεταξύ Ιράν – Ισραήλ αναζωπυρώνονται, πυροδοτώντας έντονες ανησυχίες για τη σταθερότητα στην περιοχή του Περσικού Κόλπου και ιδιαίτερα στα Στενά του Ορμούζ.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», το υπουργείο Ναυτιλίας έχει ήδη ζητήσει από τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες να αποστέλλουν τα στοιχεία των πλοίων που διέρχονται από τα Στενά του Ορμούζ αλλά και να βρίσκονται σε διαρκή επαγρύπνηση. Συγκεκριμένα, το υπουργείο καλεί «η ναυσιπλοΐα να διενεργείται κατά το δυνατόν εκτός υδάτων δικαιοδοσίας του Ιράν, αλλά και τα πλοία να βρίσκονται σε επαγρύπνηση, τηρώντας τα πρωτόκολλα ασφαλείας».
Σημειώνεται ότι η εν λόγω θαλάσσια δίοδος, από την οποία διέρχεται σχεδόν το 30% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, θεωρείται κρίσιμη για την ενεργειακή ασφάλεια παγκοσμίως, καθώς οποιαδήποτε διακοπή στη λειτουργία της θα έχει άμεσες και εκτεταμένες συνέπειες στις διεθνείς αγορές ενέργειας και στη ναυτιλιακή δραστηριότητα.
Ο Jakob Larsen, επικεφαλής ασφάλειας του ναυτιλιακού οργανισμού BIMCO, προειδοποιεί ότι οποιοδήποτε ένοπλο επεισόδιο μεταξύ Ιράν και Ισραήλ θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εμπορική ναυτιλία, ακόμα και να οδηγήσει σε προσωρινό κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ. «Αν και δεν αναμένεται άμεσο πλήγμα στη ναυσιπλοΐα, ενδεχόμενη στρατιωτική κλιμάκωση θα μπορούσε να εμπλέξει και άλλες δυνάμεις της περιοχής, όπως οι ΗΠΑ, προκαλώντας σημαντική διαταραχή στη ροή εμπορικών πλοίων», τόνισε χαρακτηριστικά.
Ταυτόχρονα, εταιρείες και οργανισμοί ναυτικής ασφάλειας, όπως ο ελληνικών συμφερόντων Όμιλος Diaplous, προχωρούν σε συστάσεις αυξημένης επαγρύπνησης. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, ο κίνδυνος κατάσχεσης πλοίων με αμερικανική ή ισραηλινή σημαία ή ιδιοκτησία αυξάνεται κατά τη διέλευση από τα ύδατα κοντά στο Ιράν.
Ενδεχόμενο για αυξημένα κόστη και καθυστερήσεις
Σύμφωνα με τον ανεξάρτητο πάροχο πληροφοριών Argus, τα πλοία που δραστηριοποιούνται ή διέρχονται από την περιοχή των Στενών του Ορμούζ ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξημένα κόστη και καθυστερήσεις. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ναυλομεσίτης, «oι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος των πρόσθετων ασφαλίστρων πολεμικού κινδύνου (AWRP), εάν η σύγκρουση συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Η αβεβαιότητα έχει ήδη προκαλέσει τάσεις αποφυγής της περιοχής από αρκετούς πλοιοκτήτες, με αποτέλεσμα και την πιθανότητα ραγδαίας αύξησης των ναύλων. «Οι τιμές στον Μεσανατολικό Κόλπο μπορεί να εκτοξευθούν, καθώς οι πλοιοκτήτες θα επιλέξουν πιο ασφαλείς διαδρομές», σημείωσε έμπειρος διαχειριστής στόλου, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η κατάσταση θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει λειτουργικές διαταραχές, ιδίως για τα φορτία που δεν έχουν ακόμη φορτώσει.
«Υπάρχει πιθανότητα η τελευταία διαμάχη να εμπίπτει στη ρήτρα ανωτέρας βίας, η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει την ακύρωση των ναυλώσεων», δήλωσε άλλος ναυλομεσίτης και πρόσθεσε: «Οι ρήτρες ανωτέρας βίας στα ναυλοσύμφωνα απαλλάσσουν και τα δύο μέρη από την ευθύνη, όταν έκτακτα γεγονότα, όπως ο πόλεμος, εμποδίζουν την εκπλήρωση της σύμβασης. Αλλά παραμένει ασαφές εάν το συγκεκριμένο περιστατικό πληροί αυτό το όριο».
Τα Στενά του Ορμούζ ως στρατηγικό «όπλο»
Η πιθανότητα να κλείσει το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ έχει τεθεί επανειλημμένα στο τραπέζι κατά το παρελθόν, είτε ως μέσο πίεσης στις διεθνείς διαπραγματεύσεις είτε ως αντίποινα για κυρώσεις και επιθέσεις. Αν και οι πρώτες δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων μετά τη νέα ισραηλινή επίθεση δεν περιλάμβαναν ρητή αναφορά σε αυτή την κίνηση, η απειλή παραμένει ενεργή και προκαλεί νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), περίπου 20 εκατ. βαρέλια πετρελαίου -ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στο 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου- διακινούνται καθημερινά μέσω των Στενών του Ορμούζ. Από αυτά, το 70% κατευθύνεται προς τις αγορές της Ασίας, υπογραμμίζοντας την καθοριστική σημασία της περιοχής για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχει διαθέσιμη χωρητικότητα 4,2 εκατ. βαρελιών ημερησίως μέσω αγωγών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παράκαμψη του περάσματος, το μέγεθος της εξάρτησης από τα Στενά του Ορμούζ καθιστά οποιαδήποτε διακοπή -ακόμα και βραχύβια- σημαντικό παράγοντα αναστάτωσης για τις αγορές πετρελαίου. Η στρατηγική σημασία της περιοχής δεν περιορίζεται μόνο στο πετρέλαιο. Το πέρασμα αποτελεί μοναδική δίοδο και για τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες αντιστοιχούν στο 20% του παγκόσμιου εμπορίου LNG. Σε αντίθεση με το πετρέλαιο, για το LNG δεν υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές οδοί μεταφοράς, γεγονός που εντείνει την ενεργειακή τρωτότητα σε περίπτωση κρίσης.
Τα Στενά του Ορμούζ είναι μια στενή θαλάσσια δίοδος που χωρίζει το Ομάν από το Ιράν και συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό. Στο πιο στενό του σημείο, το πλάτος του δεν ξεπερνά τα 29 ναυτικά μίλια, καθιστώντας το ιδιαιτέρως ευάλωτο σε πιθανούς αποκλεισμούς ή στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Αναβρασμός στις αγορές πετρελαίου
Σε έντονο αναβρασμό βρίσκονται οι διεθνείς αγορές, καθώς η τιμή του πετρελαίου κατέγραψε χθες τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο εδώ και χρόνια, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για ευρύτερη στρατιωτική σύρραξη στη Μέση Ανατολή, που απειλεί να πλήξει καίρια τον παγκόσμιο ενεργειακό εφοδιασμό. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το αργό πετρέλαιο μπρεντ αυξήθηκαν για λίγο πάνω από τα 78 δολάρια το βαρέλι, πριν διαμορφωθούν γύρω στα 74 δολάρια, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο, εν μέσω φόβων για διαταραχές της προσφοράς, μετά το χτύπημα του Ισραήλ κατά του Ιράν. Το Ισραήλ κήρυξε ειδική κατάσταση, υποδηλώνοντας ότι το Ιράν θα μπορούσε σύντομα να προβεί σε αντίποινα κατά ισραηλινών στόχων, τροφοδοτώντας τις ανησυχίες για κλιμάκωση των εντάσεων. Η προοπτική μιας ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή απειλεί να διαταράξει τα Στενά του Ορμούζ, μια βασική διαδρομή για περίπου το 20% των παγκόσμιων ροών πετρελαίου. Σύμφωνα με τον Ahmad Assiri, στρατηγικό αναλυτή της χρηματοοικονομικής εταιρείας Pepperstone, η άνοδος αντικατοπτρίζει «τόσο τις άμεσες ανησυχίες για τη διακοπή της προσφοράς όσο και την αυξανόμενη εκτίμηση ότι αυτή η κρίση ίσως εξελιχθεί πιο μακροχρόνια από προηγούμενες συγκρούσεις στην περιοχή».
