Η Ελλάδα φέρνει στο τραπέζι μια σειρά από πρωτοβουλίες και προτάσεις για τη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής «ασπίδας» αεράμυνας, δίνοντας έμφαση όχι μόνο στην προστασία των ανατολικών αλλά και των νότιων συνόρων της ΕΕ.
Οι ιδέες αυτές περιλαμβάνονται στον νέο οδικό χάρτη για την Αμυντική Ετοιμότητα της Ένωσης έως το 2030, που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το κείμενο, το οποίο θα εξεταστεί από τους ηγέτες των 27 στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής, λειτουργεί ως αφετηρία για τον σχεδιασμό στρατηγικών επενδύσεων στην κοινή άμυνα.
Επιπλέον, έρχεται σε μια περίοδο όπου ο ρωσικός αναθεωρητισμός και η μετατόπιση των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων των ΗΠΑ ωθούν την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ίδια της την ασφάλεια.
Η κοινή πρόταση Μητσοτάκη – Τουσκ
Η Κομισιόν συμπεριλαμβάνει την ανάπτυξη μίας ευρωπαϊκής αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής «ασπίδας» (European Air Shield) στη λίστα των τεσσάρων εμβληματικών έργων για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης (European Readiness Flagships), περίπου 17 μήνες αφότου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πολωνός ομόλογός του Ντόναλντ Τουσκ κατέθεσαν ανάλογη πρόταση στις Βρυξέλλες, με κοινή επιστολή τους προς την Πρόεδρο της Κομισιόν.
Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, η Αθήνα επέμενε στην πρότασή της όλο αυτό το διάστημα, υπογραμμίζοντας τη σημασία κοινής ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα.
Η «Ασπίδα»
Με βάση τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η «ασπίδα» θα πρέπει να είναι ικανή να αντιμετωπίσει «όλο το εύρος απειλών από αέρος» και να περιλαμβάνει τους απαραίτητους αισθητήρες για τον εντοπισμό κινδύνων.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα που προτείνει η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να υιοθετήσει την πρόταση για την ευρωπαϊκή αεράμυνα έως το τέλος του τρέχοντος έτος, και το έργο να αρχίσει το δεύτερο τρίμηνο του 2026.
Ένα άλλο εμβληματικό έργο αφορά στην αντιμετώπιση μη επανδρωμένων συστημάτων (drones), θέμα που έχει έρθει στο προσκήνιο τον τελευταίο μήνα, όπου η Κομισιόν φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με το αίτημα για οριζόντια κάλυψη που έχει διατυπώσει επανειλημμένα ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τελευταία φορά στις αρχές Οκτωβρίου στην Κοπεγχάγη, κατά την άτυπη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας.
Αυτό σημαίνει ότι το έργο δεν θα καλύπτει μόνο κράτη μέλη που γειτνιάζουν με τη Ρωσία, όπως σχεδιαζόταν αρχικά, αλλά ολόκληρη την ΕΕ.
Η Επιτροπή σημειώνει στον οδικό χάρτη πως μολονότι «τα κράτη μέλη στα ανατολικά σύνορα αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη άμεση απειλή από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, τέτοια απειλή μπορεί να φτάσει σε κάθε κράτος μέλος, όπως αποδεικνύεται από πρόσφατα περιστατικά». «Εάν υπάρξει ευρωπαϊκό πρόγραμμα, είναι βέβαιο ότι θα καλύπτεται κοινά», είχε δηλώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Κοπεγχάγη.
Παράλληλα, στις πρόσφατες εργασίες στην πρωτεύουσα της Δανίας, ο πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι η ενίσχυση των ανατολικών συνόρων της ΕΕ δεν μπορεί να είναι σε βάρος των νοτίων συνόρων, τα οποία επίσης δέχονται απειλές, αποσαφηνίζοντας ότι οποιοδήποτε σχέδιο ενίσχυσης συλλογικών αμυντικών ικανοτήτων πρέπει να καλύπτει και τον Νότο.
«Οι απειλές δεν περιορίζονται στα ανατολικά»
Ο κ. Μητσοτάκης είχε θέσει το ζήτημα της ισότιμης αντιμετώπισης των νότιων συνόρων και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου, τονίζοντας την ανάγκη να υπάρξει συνολική στρατηγική ασφάλειας για την Ευρώπη, καθώς οι απειλές δεν περιορίζονται στα ανατολικά σύνορα, αλλά εκτείνονται στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή. Με την εισήγηση της Ελλάδας είχαν μάλιστα συνταχθεί ηγέτες κι άλλων χωρών του Νότου.
Η Κομισιόν προσθέτει πως η πρωτοβουλία για την άμυνα κατά των μη επανδρωμένων συστημάτων (European Drone Defence Initiative) θα σχεδιαστεί με μία «προσέγγιση 360 μοιρών» και θα αποβλέπει στην ανάπτυξη ενός πολυεπίπεδου, τεχνολογικά προηγμένου συστήματος, που θα μπορεί να εντοπίσει drones, να παρακολουθήσει την πτήση τους και να τα εξουδετερώσει.
Το έγγραφο κινείται, επίσης, στην ίδια κατεύθυνση με σταθερές ελληνικές θέσεις υπέρ του καλύτερου και βαθύτερου συντονισμού μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ για κοινές προμήθειες στρατιωτικού υλικού, που θα επιτρέψουν τη μείωση του κόστους αγορών και την καλύτερη διαλειτουργικότητα μεταξύ των εθνικών στρατευμάτων.
Όπως τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης, λιγότερο από το 20% των αμυντικών επενδύσεων των 27 γίνεται μέσω κοινών παραγγελιών, παρά το γεγονός ότι το 2007 είχε τεθεί στόχος να ανέλθει στο 35%. Νέος στόχος, σύμφωνα με την Επιτροπή, είναι οι κοινές προμήθειες εξοπλισμού να φτάσουν τουλάχιστον στο 40% του συνόλου έως το τέλος του 2027.
