Περισσότεροι από 500 παράτυποι μετανάστες αποβιβάστηκαν χθες στη Λαμπεντούζα και στις ακτές της Ιταλίας, προερχόμενοι από τη Λιβύη.
Σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, στην πλειονότητά τους είναι Βορειοαφρικανοί, Πακιστανοί, Αφγανοί και από το Μπαγκλαντές.
Σχεδόν 32.000 μετανάστες έχουν αποβιβαστεί στην Ιταλία από την αρχή του χρόνου –κάπου 3.000 περισσότεροι σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
«Ο αριθμός των ανθρώπων που εγκαταλείπουν το Κέρας της Αφρικής και το Πακιστάν αυξάνεται, αλλά η πλειονότητα όσων φτάνουν δια θαλάσσης από τη Λιβύη στην Ιταλία φέτος είναι από το Μπαγκλαντές», αναφέρουν οι αρχές. Το Μπαγκλαντές είναι μία από τις έξι κορυφαίες χώρες στον κόσμο όσον αφορά τον αριθμό των μεταναστών: σχεδόν 15 εκατομμύρια μετανάστες από το Μπαγκλαντές ζουν και εργάζονται σε 157 χώρες. Από αυτούς, περίπου 500.000 ζουν στην Ευρώπη, με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία να είναι οι προτιμώμενοι προορισμοί.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι παράτυπες διελεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκαν κατά 20% σε 75.900, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Αυτό οφείλεται- σύμφωνα με στοιχεία του Frontex στις σημαντικές μειώσεις στις διαδρομές της Ανατολικής Μεσογείου και της Δυτικής Αφρικής. «Αυτή η μείωση των αφίξεων επιβεβαιώνει ότι αποδίδουν οι πολιτικές που βασίζονται σε συμφωνίες με τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, οι οποίες πλέον αντιμετωπίζονται ευνοϊκά από την Ευρώπη», τονίζει εκπρόσωπος των ιταλικών αρχών.
Σύμφωνα με τον Frontex, οι αφίξεις κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους μέσω της μεταναστευτικής διαδρομής της Ανατολικής Μεσογείου μειώθηκαν κατά σχεδόν το ένα τέταρτο σε σύγκριση με το 2024, φτάνοντας τις 19.600.
Αύξηση αφίξεων από τη Λιβύη
Υπάρχει όμως ένα ανησυχητικό στοιχείο, και αυτό αφορά τις αφίξεις από τη Λιβύη, οι οποίες, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, αυξήθηκαν κατά 80% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2024.
Η διαδρομή αυτή έχει σημειώσει σημαντική αύξηση τους τελευταίους μήνες με την εμφάνιση του διαδρόμου Λιβύης-Κρήτης. Αυτή η διαδρομή αντιπροσωπεύει πλέον τον μεγαλύτερο αριθμό διελεύσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παρά τη συνολική μείωση σε ολόκληρη την ΕΕ, η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου σημείωσε περισσότερες από 29.300 παράτυπες διελεύσεις, 12% περισσότερες από ό,τι την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου του 2024. Η Λιβύη εξακολουθεί να είναι η κύρια χώρα αναχώρησης για αυτά τα επικίνδυνα ταξίδια, με περίπου 20.800 μετανάστες να φτάνουν στην Ιταλία τους πρώτους έξι μήνες του 2025).
Πίεση στις Βρυξέλλες
Και ακριβώς σε αυτό το θέμα η Ιταλία και η Ελλάδα προσπαθούν να πιέσουν τις Βρυξέλλες να δράσουν γρήγορα για να σταματήσουν μια τάση που κινδυνεύει να ξεφύγει από τον έλεγχο.
Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι χαρακτήρισε τη Λιβύη ως «έκτακτη ανάγκη που η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει από κοινού».
«Υπάρχει ανησυχία τόσο για τη συνεχιζόμενη αστάθεια που επικρατεί στην σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμο Λιβύη όσο και για την αυξανόμενη παρέμβαση της Ρωσίας, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την μεταναστευτική κρίση ως εκβιασμό κατά της ΕΕ», υποστηρίζει Ευρωπαίος διπλωμάτης στις Βρυξέλλες, που είναι γνώστης της υπόθεσης. «Ο ρόλος της Ρωσίας στη Λιβύη συνεχίζει να επεκτείνεται, χρησιμοποιώντας τη βορειο-αφρικανική χώρα ως κεντρικό κόμβο της αφρικανικής στρατηγικής της», προσθέτει.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, «ένα δίκτυο διακινητών με πολιτικούς δεσμούς στη Λιβύη υποστηρίζει τις στρατηγικές προσπάθειες της Ρωσίας, βοηθώντας τη Μόσχα να παρακάμψει τις κυρώσεις και να οπλίσει τη μετανάστευση. Η ιταλική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει την Ευρώπη για τον κίνδυνο κλιμάκωσης της κατάστασης στη Λιβύη».
Ιταλοί διπλωμάτες λένε πώς δεν είναι τυχαίο ότι η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έχει κάνει τέσσερις επισκέψεις στη Λιβύη, μια χώρα που δικαίως θεωρείται στρατηγική όχι μόνο για το ζήτημα των μεταναστών, αλλά και για τη στρατηγική της θέση στη Μέση Ανατολή, τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά.
Η ΕΕ χάνει την επιρροή της
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη έχει χάσει προ πολλού την επιρροή της όχι μόνο στη Λιβύη αλλά και σε μεγάλο μέρος στο Κέρας της Αφρικής, λόγω των απερίσκεπτων πολιτικών του Νικολά Σαρκοζί και του Εμανουέλ Μακρόν στην περιοχή, με τις οποίες έχουν ευθυγραμμιστεί οι υπερβολικά υποτακτικές ιταλικές κυβερνήσεις.
Η Μελόνι συζήτησε πρόσφατα το πρόβλημα με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία φαίνεται πλέον να βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με την Ιταλίδα πρωθυπουργό για τους μετανάστες, συμμεριζόμενη σε μεγάλο βαθμό την πολιτική της
Η Ιταλία άρχισε να συνάπτει συμφωνίες με τη Λιβύη για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών ήδη από το 1998, αλλά ένας αμοιβαία ικανοποιητικός συμβιβασμός επιτεύχθηκε μόλις το 2008, με την υπογραφή της Συνθήκης της Βεγγάζης.
Οι συνέπειες από την ανατροπή του Καντάφι
Αυτή η ιστορική συμφωνία καθόρισε οριστικά το ποσό της ιταλικής αποικιακής αποζημίωσης και καθιέρωσε ένα σύστημα για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης κοινών ιταλολιβυκών περιπολιών κατά μήκος των θαλάσσιων συνόρων της Λιβύης.
Αλλά το 2011, ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη και η επακόλουθη πτώση του καθεστώτος Καντάφι είχαν βαθιές επιπτώσεις στην περιοχή της Μεσογείου. Σήμερα, έχει αποδειχθεί ότι ο στόχος της στρατιωτικής εμπλοκής της Δύσης δεν ήταν ξεκάθαρα να βοηθήσει τον λιβυκό λαό με την ανατροπή του δικτάτορα Καντάφι, αλλά να εγκαταστήσει ένα καθεστώς ανδρεικέλων και να αποκτήσει τον έλεγχο των φυσικών πόρων της Λιβύης.
Ο τότε Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί, ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι και η τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, ήταν οι βασικοί παράγοντες που πίεσαν για την επέμβαση του ΝΑΤΟ και την ανατροπή του καθεστώτος. «Η Ιταλία βρέθηκε ξαφνικά χωρίς τον βασικό σύμμαχό της στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών ακριβώς σε μια εποχή που η μετανάστευση από τη Λιβύη προς τις ακτές της Ιταλίας αυξανόταν σημαντικά», τονίζουν Ιταλοί διπλωμάτες.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Ιταλική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για την Ασφάλεια της Δημοκρατίας ( Copasir ) υποστήριξε επίσης ότι η Ρωσία «συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη Λιβύη ως κόμβο για το εμπόριο όπλων και για τις πολιτοφυλακές των μισθοφόρων που κληρονόμησαν την οργάνωση Βάγνκερ».
Ο ρόλος της Ρωσίας
Η Copasir αναφέρθηκε σε «ομάδες μισθοφόρων με μεγαλύτερους δεσμούς με το Κρεμλίνο. Τα όπλα που φτάνουν μέσω της Λιβύης λέγεται επίσης ότι προορίζονται για το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, όπου η Ρωσία έχει δεσμούς με τους πραξικοπηματίες».
Η ΕΕ υπέγραψε συμφωνία με την Τυνησία το 2023 που έχει αποδειχθεί μια επιτυχημένη φόρμουλα για την αναστολή ή τον περιορισμό των αναχωρήσεων.
Αλλά η αναπαραγωγή ενός τέτοιου μοντέλου σε μια χώρα που έχει αποσταθεροποιηθεί από αντίπαλες πολιτοφυλακές όπως η Λιβύη φαίνεται να είναι μια πολύ πιο δύσκολη αποστολή. «Η Λιβύη παραμένει ένας ιδιαίτερα περιζήτητος προορισμός για τη Ρωσία, η οποία θα ήθελε να τη μετατρέψει σε ένα είδος μεσογειακού οχυρού, ειδικά μετά την ακύρωσή της σύμβασης παραχώρησης στη Μόσχα του λιμανιού της Ταρτούς , στη Συρία, από τους τζιχαντιστές που ελέγχουν την εξουσία στη Δαμασκό», σημειώνουν οι ίδιες πηγές και προσθέτουν: «Η Λιβύη είναι ο πιο πιθανός προορισμός για μια νέα ναυτική βάση της Ρωσίας».
