Νέα παρέμβαση, με αναφορά σε όσα δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, πραγματοποίησε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, σε ό,τι αφορά την τροπολογία που προβλέπει τρίμηνη αναστολή στην υποβολή αιτήσεων ασύλου για τους μετανάστες που εισέρχονται στη χώρα με πλοιάρια από τη βόρεια Αφρική.
Σε νέα ανάρτησή του -μετά και τη χθεσινή του τοποθέτηση– ο κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι «ο υπουργός Εξωτερικών και αγαπητός συνάδελφος στο πεδίο της νομικής επιστήμης Γιώργος Γεραπετρίτης, με ευγένεια πάντα, διαπίστωσε ότι έχω περιπέσει σε ‘σύγχυση’ γιατί η κυβέρνηση ‘δεν ενεργοποιεί’ το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, δηλαδή δεν θέλει να τεθεί η χώρα σε καθεστώς παρέκκλισης (derogation) από την ΕΣΔΑ. Ο ίδιος όμως προσυπέγραψε και υποστήριξε την επίσημη κυβερνητική δήλωση ότι λαμβάνονται μέτρα ‘κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στη Σύμβαση’».
«Άρα γίνεται επίκληση του άρθρου 15 και η χώρα δηλώνει επισήμως ότι παρεκκλίνει από την ΕΣΔΑ ή απλώς την παραβιάζει και το λέει ‘ευθαρσώς’» πρόσθεσε ο κ. Βενιζέλος.
Σε άλλο σημείο, ο κ. Βενιζέλος επεσήμανε πως «σε αυτή την αλληλουχία ομολογώ ότι δεν βρίσκω λογική και νομική συνοχή. Βρίσκω απλώς μια επιτηδευμένα σκληρή ρητορεία που για αμιγώς επικοινωνιακούς λόγους απαξιώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και όταν αντιλαμβάνεται ότι έτσι απαξιώνει και το Σύνταγμα και ότι όλο αυτό είναι πρακτικά ανέφικτο να διαφύγει του δικαστικού ελέγχου, εθνικού και διεθνούς, αντιφάσκει λέγοντας ότι εφαρμόζεται απαρέγκλιτα το Σύνταγμα αλλά όχι η ΕΣΔΑ!».
Καταλήγοντας ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε: «Η Ελλάδα διήλθε από τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης χωρίς να γίνει επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, υφιστάμενη διαρκή δικαστικό έλεγχο από το ΣτΕ και τα άλλα ανώτατα δικαστήρια, το ΔΕΕ και το ΕΔΔΑ. Διήλθε από την πανδημία χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, ενώ άλλες χώρες το επικαλέστηκαν. Αντιμετώπισε από το 2010 πολλές μεγάλες πιέσεις από μεταναστευτικές ροές και στον Έβρο και στα νησιά χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 και την ανάγκη παρέκκλισης ή παραβίασης της ΕΔΔΑ και βρίσκεται διαρκώς υπό τον αυστηρό έλεγχο του ΕΔΔΑ. Γιατί τώρα έπρεπε να προκαλέσει αυτή τη συζήτηση όχι μόνο εδώ μεταξύ μας αλλά και με διεθνείς θεσμούς;».
Η νέα ανάρτηση Βενιζέλου
Ακολουθεί ολόκληρη η ανάρτηση του Ευ.Βενιζέλου:
Σε απάντηση των αναφορών του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στη χθεσινή ανάρτηση:
Αναφέρθηκα χθες στο γεγονός ότι η κυβέρνηση προκειμένου να δικαιολογήσει την τροπολογία που κατέθεσε για τη μεταχείριση των εισερχόμενων στη χώρα «παράνομα με οποιοδήποτε πλωτό μέσο που προέρχεται από την Βόρεια Αφρική», επικαλείται το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Ισχυρίζεται, σύμφωνα με τη δική της διατύπωση, ότι «συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με το οποίο τα συμβαλλόμενα κράτη, σε περίπτωση δημοσίου κινδύνου που απειλεί τη ζωή του έθνους, μπορούν να λάβουν μέτρα ακόμη και κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στη Σύμβαση, στο απαιτούμενο από την κατάσταση απολύτως αναγκαίο όριο.»
Ο Υπουργός Εξωτερικών και αγαπητός συνάδελφος στο πεδίο της νομικής επιστήμης Γιώργος Γεραπετρίτης, με ευγένεια πάντα, διαπίστωσε ότι έχω περιπέσει σε «σύγχυση» γιατί η κυβέρνηση «δεν ενεργοποιεί» το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, δηλαδή δεν θέλει να τεθεί η χώρα σε καθεστώς παρέκκλισης (derogation) από την ΕΣΔΑ. Ο ίδιος όμως προσυπέγραψε και υποστήριξε την επίσημη κυβερνητική δήλωση ότι λαμβάνονται μέτρα «κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στη Σύμβαση».
Άρα γίνεται επίκληση του άρθρου 15 και η χώρα δηλώνει επισήμως ότι παρεκκλίνει από την ΕΣΔΑ ή απλώς την παραβιάζει και το λέει «ευθαρσώς». Όταν όμως λαμβάνονται μέτρα «κατά παράβαση των υποχρεώσεων [ του κράτους ] που προβλέπονται στη Σύμβαση», τα μέτρα αυτά λαμβάνονται και «κατά παράβαση των υποχρεώσεων [ του κράτους ] που προβλέπονται στο Σύνταγμα». Τα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύονται κατά την ΕΣΔΑ προστατεύονται στο σύνολό τους και από το Σύνταγμα όπως αυτό αναπτύσσει ερμηνευτικά το κανονιστικό του περιεχόμενο. Τα δε ελληνικά δικαστήρια προβαίνουν σε έλεγχο όχι μόνο της αντισυνταγματικότητας των νόμων αλλά και της αντισυμβατότητας τους με την ΕΣΔΑ και το Δίκαιο της ΕΕ.
Επιπλέον όταν η Ελληνική Κυβέρνηση δηλώνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, οφείλει να έχει συνείδηση ότι δηλώνει πως συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 48 του Συντάγματος ( «δημόσιος κίνδυνος που απειλεί τη ζωή του έθνους» στην περίπτωση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, «άμεση απειλή της εθνικής ασφάλειας» στην περίπτωση του άρθρου 48 Συντ ). Προφανώς και δεν ενεργοποιεί το άρθρο 48 – αλίμονο ! – αλλά παίζει με οριακές έννοιες εν ου παικτοίς.
Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι η κυβερνητική επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ είναι πρακτικά άχρηστη καθώς οι ατομικές προσφυγές στο ΕΔΔΑ για την κακή μεταχείριση μεταναστών κρίνονται με βάση το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ) από το οποίο δεν επιτρέπεται παρέκκλιση ούτε όταν εφαρμόζεται το άρθρο 15!
Προσπαθώ λοιπόν να συνθέσω το πλήρες κυβερνητικό επιχείρημα :
«Α. Λαμβάνουμε πολύ σκληρά προσωρινά μέτρα για να ανακόψουμε το ρεύμα από τη Β. Αφρική, τόσο σκληρά που παρεκκλίνουμε από την ΕΣΔΑ γιατί, όπως προβλέπει το άρθρο 15, υπάρχει «δημόσιος κίνδυνος που απειλεί τη ζωή του έθνους».
Β. Όμως δεν ενεργοποιούμε επισήμως το άρθρο 15, το οποίο ούτως ή άλλως δεν επιτρέπει παρέκκλιση από το άρθρο 3 ΕΣΔΑ με βάση το οποίο γίνονται οι ατομικές προσφυγές στο Δικαστήριο του Στρασβούργου. Απλώς αγνοούμε την ΕΣΔΑ.
Γ. Επιπλέον τονίζουμε ότι προφανώς ισχύουν ακέραια τα θεμελιώδη δικαιώματα που εγγυάται το Σύνταγμα, τα οποία περιλαμβάνουν ερμηνευτικά, κατά τη νομολογία, όλο το εγγυητικό περιεχόμενο της ΕΣΔΑ υπό τον έλεγχο των εθνικών δικαστηρίων και με ανοικτή την οδό της ατομικής προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Δ. Ούτε κατά διάνοια δεν αναφερθήκαμε στο άρθρο 48 Συντ., που μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν υπάρχει «άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια», γιατί όταν λέμε ότι υπάρχει «δημόσιος κίνδυνος που απειλεί τη ζωή του έθνους» (άρθρο 15 ΕΣΔΑ) και άρα μπορεί να υπάρξουν παρεκκλίσεις από την ΕΣΔΑ, δεν εννοούμε ότι αυτός «ο δημόσιος κίνδυνος που απειλεί τη ζωή του έθνους» συνιστά «άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια» ( άρθρο 48 Συντ.).»
Σε αυτή την αλληλουχία ομολογώ ότι δεν βρίσκω λογική και νομική συνοχή. Βρίσκω απλώς μια επιτηδευμένα σκληρή ρητορεία που για αμιγώς επικοινωνιακούς λόγους απαξιώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και όταν αντιλαμβάνεται ότι έτσι απαξιώνει και το Σύνταγμα και ότι όλο αυτό είναι πρακτικά ανέφικτο να διαφύγει του δικαστικού ελέγχου, εθνικού και διεθνούς, αντιφάσκει λέγοντας ότι εφαρμόζεται απαρέγκλιτα το Σύνταγμα αλλά όχι η ΕΣΔΑ !
Η Ελλάδα διήλθε από τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης χωρίς να γίνει επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, υφιστάμενη διαρκή δικαστικό έλεγχο από το ΣτΕ και τα άλλα ανώτατα δικαστήρια, το ΔΕΕ και το ΕΔΔΑ. Διήλθε από την πανδημία χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, ενώ άλλες χώρες το επικαλέστηκαν. Αντιμετώπισε από το 2010 πολλές μεγάλες πιέσεις από μεταναστευτικές ροές και στον Έβρο και στα νησιά χωρίς να επικαλεστεί το άρθρο 15 και την ανάγκη παρέκκλισης ή παραβίασης της ΕΔΔΑ και βρίσκεται διαρκώς υπό τον αυστηρό έλεγχο του ΕΔΔΑ. Γιατί τώρα έπρεπε να προκαλέσει αυτή τη συζήτηση όχι μόνο εδώ μεταξύ μας αλλά και με διεθνείς θεσμούς;
Γ. Γεραπετρίτης: Η τοποθέτηση Βενιζέλου είναι απολύτως υπερβολική και δεν έχει κανένα έρεισμα ούτε στη συνταγματική θεωρία
Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης μιλώντας χθες από το βήμα της Βουλής για την τροπολογία για την αναστολή υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου είπε μεταξύ άλλων:
«Και επαναφέρω το ζήτημα της τοποθέτησης του κυρίου Βενιζέλου. Ο κύριος Βενιζέλος είπε ότι η μνεία που έγινε στην ΑΣΥΡ (Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης) της συγκεκριμένης τροπολογίας ισοδυναμεί, αντιστοιχίζεται με εγκατάσταση κατάστασης πολιορκίας σύμφωνα με το άρθρο 48 του Συντάγματος. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση αυτή είναι απολύτως υπερβολική και δεν έχει κανένα έρεισμα ούτε στη συνταγματική θεωρία, πολλώ δε μάλλον στη νομολογία. Τα ζητήματα είναι δύο. Το πρώτο είναι ότι εδώ – να το ξεκαθαρίσουμε αυτό – δεν υπάρχει καμία απολύτως ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, η οποία προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο άρθρο 15. Δεν υπάρχει ρήτρα ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, η οποία απαιτεί την υποβολή δήλωσης στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκείνο, το οποίο αναφέρεται ρητώς, είναι ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις.
Αυτό δεν συνιστά ενεργοποίηση. Να είμαστε ξεκάθαροι. Άρα λάθος πρώτο. Όταν αναφέρεται ότι εμείς εδώ ουσιαστικά εμμέσως ενεργοποιούμε μια κατάσταση πολιορκίας, δεν έχει καμία ανταπόκριση στην πραγματικότητα. Γίνεται αναφορά, επειδή συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Ενεργοποίηση δεν υπάρχει και δεν προβλέπεται να υπάρξει, εφόσον δεν υπάρχει σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης.
Το δεύτερο όμως, που είναι και το πιο σημαντικό σε σχέση με αυτή την αντιστοίχιση, η οποία λέγεται για το άρθρο 48 του Συντάγματος. Το άρθρο 48 του Συντάγματος, είναι το άρθρο, με το οποίο η χώρα τίθεται σε κατάσταση πολιορκίας για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Αναστέλλονται εγγυήσεις του Συντάγματος, αναλαμβάνουν εξαιρετικά δικαστήρια, στρατιωτικές αρχές αναλαμβάνουν πολιτική εξουσία και επιπλέον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας – ανεύθυνος κατά το Σύνταγμα – έχει την αρμοδιότητα να εκδώσει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Αυτά προβλέπει το άρθρο 48. Το άρθρο 15 – επαναλαμβάνω το οποίο δεν ενεργοποιήθηκε, απλά συντρέχουν οι προϋποθέσεις του – τι προβλέπει; Προβλέπει ότι μπορεί να υπάρχουν παρεκκλίσεις από συγκεκριμένα άρθρα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προσέξτε, για να είμαστε ξεκάθαροι. Προφανώς και εξακολουθούν να ισχύουν όλες οι εγγυήσεις του Συντάγματος. Ακόμη και αν ενεργοποιείται το άρθρο 15, το οποίο προβλέπει ότι όταν υπάρχει ένας ζωτικός κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια, τότε μπορεί το κάθε κράτος μέλος να λάβει ειδικά μέτρα, παραμένουν οι εγγυήσεις του Συντάγματος. Αφορά μόνο συγκεκριμένα δικαιώματα, τα οποία εγγυάται η Σύμβαση. Εδώ δεν υπάρχει καμία απολύτως απόκλιση από ο,τιδήποτε προβλέπει το Σύνταγμα. Όλες οι συνταγματικές εγγυήσεις, οι οποίες αφορούν και τη λειτουργία του Πολιτεύματος και τη διάκριση των λειτουργιών, πολλώ δε μάλλον τα δικαιώματα, εξακολουθούν να υφίστανται πλήρως.
Και θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι αδιανόητο να γίνεται αναφορά ότι μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κυβέρνηση – τουλάχιστον σε αυτό ας συμφωνήσουμε – έρχεται και ουσιαστικά ενεργοποιεί κατάσταση πολιορκίας μέσω της αντιστοίχισης προς το άρθρο 15. Αν είναι δυνατόν. Να πω το συγκεκριμένο. Το άρθρο 15, ξαναλέω, δεν έχει ενεργοποιηθεί. Χρησιμοποιήθηκε από 10 κράτη μέλη την εποχή του Covid για να ληφθούν μέτρα προστασίας των πολιτών. Προσέξτε, χρησιμοποιήθηκε το άρθρο 15 για θέματα υγείας. Χρησιμοποιείται η αναφορά στα ζωτικά σημεία για το ίδιο ζήτημα, το οποίο αφορά την υβριδική απειλή – δηλαδή την ενδεχόμενη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού – από την Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λετονία κατά της Λευκορωσίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχει υπάρξει ενεργοποίηση του άρθρου 15. Είναι δυνατόν να θεωρούμε ότι αυτές οι περιπτώσεις συνιστούν στην πραγματικότητα κατάλυση του Πολιτεύματος, προσφυγή σε ειδικά δικαστήρια;
Δεν τέμνονται καθόλου οι δύο διατάξεις, έχουν διαφορετικό πεδίο εφαρμογής και έχουν διαφορετική ratio, διαφορετική λογική. Εμείς εδώ δεν ενεργοποιούμε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση. Συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατά την άποψή μας. Και βεβαίως, όπως θα έλεγε και ο ίδιος ο καθηγητής ο κύριος Βενιζέλος στο εγχειρίδιό του, έχει χαρακτηρίσει το άρθρο 48 ως οιονεί συντακτικού χαρακτήρα. Η Βουλή δεν παίρνει μέτρα συντακτικού χαρακτήρα, ας συμφωνήσουμε. Εκείνο, το οποίο κάνουμε – και θα το κάνουμε με ευθύνη απέναντι στον ελληνικό λαό και στους Έλληνες πολίτες – είναι να μεριμνήσουμε, έτσι ώστε με σεβασμό στο Σύνταγμα, με σεβασμό στο Ανθρωπιστικό Δίκαιο, να μην καταστεί η Ελλάδα μία δεξαμενή ψυχών που μπορεί να βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη ζωής. Διότι αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο. Υπάρχουν 135 ενεργές ένοπλες συρράξεις στον κόσμο. Η Ελλάδα όμως θα φροντίσει πρώτα τους πολίτες της. Και αυτή είναι η διαφορά, την οποία έχουμε στην προσέγγιση σε σχέση με την αντιπολίτευση».
