Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Έγινε διάσημος τη δεκαετία του 1980 και θεωρείτο ένας από τους μεγαλύτερους οικονομολόγους στον κόσμο. Ο Μάρτιν Φέλντσταϊν (1939-2019) απεβίωσε στις 11 Ιουνίου 2019 και άφησε πίσω του, πέραν των βιβλίων του, αμέτρητα άρθρα σχετικά με τα δημόσια οικονομικά. Πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (CEA) υπό τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν, ο Φέλντσταϊν ήταν διάσημος για την προθυμία του να τηρεί στάση αρχών όταν διαφωνούσε με τον προϊστάμενό του, όπως όταν ισχυριζόταν ότι τα ελλείμματα της εποχής Ρίγκαν θα μπορούσαν να έχουν ως κόστος τις χαμηλότερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Ως δημόσιος διανοούμενος, ήταν μια σπάνια μετριοπαθής φωνή. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, για παράδειγμα, επιχειρηματολόγησε έντονα υπέρ των υψηλότερων δημοσίων δαπανών παρά των φορολογικών περικοπών για την τόνωση της οικονομίας, παρ’ όλο που η δική του έρευνα πρότεινε ότι η μείωση των φόρων θα οδηγούσε σε υψηλότερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Παρομοίως, παρ’ όλο που πίστευε σθεναρά στη σημασία της τήρησης των συμβάσεων, υποστήριξε ένα καινοτόμο σχέδιο για τη διαγραφή χρεών χαμηλής εξασφάλισης (subprime debt) μετά την κρίση. Κάτι που κατά πάσα πιθανότητα θα συμβεί αργά ή γρήγορα στον δυτικό κόσμο και ίσως και στην Κίνα.
Κατά τον καθηγητή οικονομικών του Χάρβαρντ Κένεθ Ρογκόφ, ο Μάρτιν Φέλντσταϊν ίσως το πιο διάσημο και σημαντικό βιβλίο του να το δημοσίευσε το 1980, παρουσιάζοντας το περίφημο «Feldstein – Horioka puzzle». Σε μια εποχή όπου τα κυκλοφορούντα κεφάλαια παγκοσμίως έφθασαν περί τα 900 δισ. δολάρια την ημέρα, οι δύο οικονομολόγοι ισχυρίζονταν ότι οι ροές αυτές δεν ήταν τόσο σημαντικές για τις παραγωγικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, όσο η εσωτερική αποταμίευση.
Κατά την εκτίμησή τους, η οποία ήταν και επαρκώς τεκμηριωμένη, ένας λογικός επενδυτής, από τα κεφάλαια που διαθέτει, προφανώς επιδιώκει την καλύτερη απόδοση. Συνεπώς, σε περιπτώσεις υψηλών ροών κεφαλαίων, τα χρήματα θα πρέπει να εισρέουν στις χώρες όπου οι επενδύσεις είναι πιο κερδοφόρες, αντί να παραμένουν στη χώρα του ιδιοκτήτη των κεφαλαίων. Εάν ανακαλυφθούν τεράστια νέα κοιτάσματα ορυκτών στην Αυστραλία, για παράδειγμα, αναμένεται ότι η προκύπτουσα επενδυτική άνθηση θα χρηματοδοτηθεί μέσω αποταμιεύσεων από όλο τον κόσμο, όχι μόνο από την Αυστραλία. Αυτό όντως συμβαίνει, αλλά όπως παρατηρούν οι Φέλντσταϊν και Χοριόκα, οι χώρες φαίνεται να εξαρτώνται πολύ περισσότερο από τη δική τους αποταμίευση για τις εθνικές επενδύσεις, από όσο θα περίμενε κανείς λόγω της ποικιλίας των παγκόσμιων ροών και ευκαιριών. Με βάση λοιπόν την αρχή αυτή, οι δύο οικονομολόγοι ισχυρίστηκαν ότι οι διεθνείς κεφαλαιαγορές δημιουργούν πολύ περισσότερη τριβή στους επενδυτές από ό,τι οι εγχώριες κεφαλαιαγορές και ότι οι παγκόσμιες αγορές κεφαλαίων, παρά τα όσα λέγονται, δεν είναι τόσο ανοιχτές όσο νομίζεται και προβάλλεται.
Και από την άποψη αυτή, ο αποβιώσας οικονομολόγος, σε συνέντευξή του, είχε αναφερθεί και στην ελληνική περίπτωση αποθαρρύνσεως ξένων άμεσων επενδύσεων.
Σήμερα ωστόσο τα διεθνή δεδομένα για τις ξένες άμεσες επενδύσεις αλλάζουν και οι δύο συγγραφείς του περίφημου «παζλ» είχαν αναγνωρίσει ότι σε ενιαίες νομισματικές ζώνες, όπως αυτή του ευρώ, παρά την κριτική στάση τους απέναντί της, οι αποταμιεύσεις μπορούν να κινηθούν με λιγότερες τριβές, ιδιαίτερα σε εποχές σχεδόν μηδενικού πληθωρισμού.
Για μια χώρα όπως η Ελλάδα συνεπώς, η προσέλκυση ευρωπαϊκής αποταμίευσης αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Και αυτήν την τελευταία, ύστερα από πολλά χρόνια, ως φαίνεται, τη συνειδητοποιεί η σημερινή κυβέρνηση. Μαθαίνουμε έτσι ότι με έντονο ενδιαφέρον περιμένει η αγορά την πρόθεση της κυβέρνησης να θεσπίσει φορολογικά κίνητρα με στόχο την προσέλκυση πλούσιων αλλοδαπών και τη μόνιμη διαμονή τους στη χώρα μας. Η κυβερνητική αυτή πρόθεση, κατά τις πληροφορίες μας, αναμένεται να λάβει σάρκα και οστά το προσεχές φθινόπωρο, μέσα από το δεύτερο νομοσχέδιο που προτίθεται να φέρει προς ψήφιση το υπουργείο Ανάπτυξης.
Ειδικότερα, το υπουργείο προσανατολίζεται στο να θεσπίσει σταθερή φορολογική επιβάρυνση 100.000 ευρώ για τα εκτός χώρας εισοδήματα των ξένων πολιτών που θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα, ακολουθώντας το λεγόμενο «ιταλικό μοντέλο».
«Αν η είδηση αυτή υλοποιηθεί, μας είπε ο έγκριτος νομικός και συγγραφέας κ. Γ. Στεφανάκης, τότε σε πολύ λίγα χρόνια η Ελλάδα, ως Μονακό της ΝΑ Μεσογείου θα είναι μια από τις πιο πλούσιες χώρες στον κόσμο. Με μηδέν χρέος. Το τελευταίο θα έχει πληρωθεί από την αλλοδαπή αποταμίευση». Λέτε να βλέπει σωστά ο συνομιλητής μας;
