Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Ήταν άνθρωποι, χωμάτινοι. Με νου ακατέργαστο οι περισσότεροι, με μίση, πάθη και κακίες. Δεν ήταν πορτρέτα με ατσαλάκωτες στολές και φουστανέλες κατάλευκες. Δεν ήταν γίγαντες, που απέπνεαν ευγένεια και επίμονον γενναιότητα.
Ο Κολοκοτρώνης, για παράδειγμα, σύμφωνα με τη μαρτυρία του φιλέλληνα Ντάνιελ Γιόχαν Έλστερ είχε «ένα δόντι του που ξεφύτρωνε από κάτω και έφτανε στο πάνω χείλος τού έδινε άγριο παρουσιαστικό. Τα μικρά μαύρα μάτια του, βυθισμένα στις κόγχες, πάνω στα εξογκωμένα μήλα του προσώπου έδειχναν κακία και πείσμα. Κι ενώ οι καπεταναίοι ήταν ντυμένοι με πανάκριβες φορεσιές, ο Κολοκοτρώνης, ο αρχηγός, φορούσε τα πιο ευτελή ρούχα».
Ο Κανέλλος Δεληγιάννης αποκαλούσε τον Κολοκοτρώνη «σκατόβλαχο» και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τον Παπαφλέσσα «εξωλέστατο». Ο Καραϊσκάκης είχε αποκαλέσει τους Σουλιώτες στην αρχή της Επανάστασης «προδότες», και «γουρουνοτζάρουχα».
Ο Γιαννάκης Ράγκος, μόνιμος ανταγωνιστής του γιου της καλογριάς στο αρματολίκι των Αγράφων και έμπιστος του Μαυροκορδάτου, ήταν «πορδο-Ράγκος», «τζιογλάνι του Ρεΐζ-εφέντη», και «τεσσερομάτης» ο Μαυροκορδάτος. Όσο δε για τον στρατηγό Μακρυγιάννη, στάζει φαρμάκι για τους άλλους συντελεστές της Επανάστασης. Άλλωστε, το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησής του αφορά εμφύλιες συρράξεις.
Γι’ αυτό όταν ακούω εκείνα τα εξιδανικευτικά «όλοι μαζί ενωμένοι» δεν μου βγαίνει. Τι μου μένει; «Η κοινωνία των ανθρώπων ήτον μικρή, δεν είναι παρά η επανάστασίς μας οπού εσχέτισε όλους τους Έλληνας». Αυτή συσχέτισε, έφερε σε επαφή τους Έλληνες, σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, «Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως τα 1836», επιμέλεια Γεώργιος Τερτσέτης.
Σύμφωνοι, «η Γαλλική Επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμην μου, να ανοίξει τα μάτια του κόσμου», αλλά «η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκιστή, παρά μόνον ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήση τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ’ ως σκλάβους».
