Είμαστε μάρτυρες όλοι ενός ανελέητου πινγκ πονγκ για το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Τόνοι μελανιού στις εφημερίδες, ατελείωτα πλήκτρα χτυπιούνται για άρθρα στα sites, ώρες ρεπορτάζ στα κανάλια και στα ραδιόφωνα, αμέτρητες αναρτήσεις στα SoMe.
Κυβέρνηση, Αντιπολίτευση, Τοπική Αυτοδιοίκηση σ’ ένα γαϊτανάκι διαπραγματεύσεων, ευθυνών. Μου θυμίζει το παιχνίδι «τα μήλα», που προσπαθούσαμε να αποφύγουμε μην μας χτυπήσει η μπάλα.
Παραβλέποντας την αφορμή που συμβαίνει όλο αυτό, επιτρέψτε μια παρατήρηση.
Σε ποιο σοβαρό κράτος χάνονται τόσες ανθρωποώρες κυβερνώντων για ένα τέτοιο θέμα. Άραγε έχουμε λύσει όλα τα προβλήματα, ενέργειας, ακρίβειας, μεταναστευτικού, σχέσεων με την γείτονα χώρα που όλο, μα όλο το πολιτικό προσωπικό της χώρας ασχολείται με αυτό το θέμα;
Το κράτος και κατ’ επέκταση όλοι οι φορείς του είναι Οργανισμοί που πρέπει να διοικηθούν. Εδώ καταστρατηγείται κάθε αρχή του του management.
Ας θυμηθούμε τον ορισμό του management του γκουρού Peter Ferdinand Drucker (1909-2005): «Το management μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία μέσω της οποίας ο σκοπός και οι στόχοι μιας συγκεκριμένης ανθρώπινης ομάδας καθορίζονται, αποσαφηνίζονται και υλοποιούνται σε συγκεκριμένο χρόνο».
Στο ελληνικό Δημόσιο, ο χρόνος έχει μια ιδιότυπη αξία: μετριέται όχι με το αποτέλεσμα, αλλά με τη διαδικασία. Κάθε λεπτό που περνά μέσα από ένα γραφείο, ένα έγγραφο ή μια επιτροπή, μοιάζει να επιβεβαιώνει τη λειτουργία του συστήματος — ακόμη κι όταν αυτό το σύστημα δεν παράγει τίποτα. Ο «χαμένος χρόνος» στο management του κράτους δεν είναι πια απλώς σύμπτωμα δυσλειτουργίας. Είναι μια χρόνια ασθένεια που απορροφά ενέργεια, πόρους και ανθρώπινο δυναμικό.
Η διοίκηση του «να το δούμε ή του να συστήσουμε μια επιτροπή»
Στο Δημόσιο, ο χρόνος χάνεται σιωπηλά. Χάνεται στις συσκέψεις που δεν έχουν τέλος και δεν έχουν σκοπό. Στα έγγραφα που χρειάζονται πέντε υπογραφές για να αλλάξει ένα παγκάκι. Στις αποφάσεις που «θα εξεταστούν» από την επόμενη επιτροπή, «όταν ωριμάσουν οι συνθήκες». Έτσι, η διοίκηση μετατρέπεται σε τελετουργία καθυστέρησης, όπου η αδράνεια βαφτίζεται διαδικασία και η αναβλητικότητα προνοητικότητα.
Η πραγματικότητα είναι πως το management στο ελληνικό κράτος παραμένει διαχειριστικό, όχι ηγετικό. Οι περισσότεροι διευθυντές και προϊστάμενοι είναι εγκλωβισμένοι σε μια κουλτούρα μικροελέγχου και φόβου ευθύνης. Δεν διοικούν — επιβλέπουν. Δεν παίρνουν αποφάσεις — επικυρώνουν. Ο χρόνος τους καταναλώνεται σε εγκρίσεις, ενημερώσεις και συντονισμούς που ποτέ δεν συντονίζουν τίποτα.
Αυτός ο χαμένος χρόνος δεν είναι αφηρημένος. Μεταφράζεται σε καθυστερήσεις έργων, σε αδυναμία απορρόφησης κονδυλίων, σε υπηρεσίες που λειτουργούν στο όριο της παράλυσης. Μεταφράζεται σε πολίτες που περιμένουν, σε επενδυτές που φεύγουν, σε υπαλλήλους που μαθαίνουν να μην προσπαθούν.
Το κράτος συχνά συγχέει τη διαδικασία με την οργάνωση. Όσο πιο περίπλοκες είναι οι διαδικασίες τόσο πιο «οργανωμένο» φαίνεται. Όμως η πραγματική οργάνωση μετριέται σε αποτελεσματικότητα, όχι σε χαρτομάνι. Το παράδοξο είναι ότι ενώ η τεχνολογία δίνει πλέον τη δυνατότητα να απλοποιηθούν οι περισσότερες διαδικασίες, η γραφειοκρατία απλώς ψηφιοποιείται — παραμένει ίδια, απλώς εμφανίζεται στην οθόνη.
Ο πραγματικός εκσυγχρονισμός δεν είναι να φτιάξεις νέες πλατφόρμες, αλλά να αλλάξεις τη σχέση του κράτους με τον χρόνο.
Να μάθει να θέτει σαφείς στόχους και να μετρά την απόδοση με δείκτες αποτελεσματικότητας, όχι με «ώρες παρουσίας».
Να δώσει ελευθερία κινήσεων στους μάνατζερ, με σαφή λογοδοσία αλλά χωρίς διοικητικά δεσμά.
Να επιβραβεύσει όσους παραδίδουν έργο, όχι όσους «δεν κάνουν λάθη».
Δεν είναι ουτοπία. Υπάρχουν υπηρεσίες που το έχουν πετύχει, όταν οι επικεφαλής τους είχαν την αποφασιστικότητα να λειτουργήσουν με ιδιωτικοοικονομικά πρότυπα και την κάλυψη της πολιτείας να ρισκάρουν αλλαγές. Όμως αυτές οι φωτεινές εξαιρέσεις δεν αρκούν.
Ο χρόνος στο κράτος πρέπει να πάψει να είναι «ουδέτερος». Κάθε μέρα καθυστέρησης έχει κόστος για τον πολίτη και για τη χώρα. Κάθε άσκοπη σύσκεψη, κάθε υπογραφή χωρίς λόγο, κάθε αναμονή για ένα «προεδρικό διάταγμα» που δεν έρχεται, είναι χαμένος χρόνος που δεν επιστρέφει.
Η διοίκηση του μέλλοντος δεν θα μετριέται σε ώρες γραφείου, αλλά σε ώρες που κερδήθηκαν από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Αν το ελληνικό κράτος θέλει πραγματικά να γίνει σύγχρονο, πρέπει να αρχίσει από εκεί: να σεβαστεί τον χρόνο — όχι μόνο των πολιτών, αλλά και των ίδιων των ανθρώπων του.
«Οι οργανισμοί που βλέπουν μπροστά δεν σπαταλούν χρόνο ούτε δυνάμεις για να υπερασπιστούν το χθες». Peter Ferdinand Drucker
