Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η παραμικρή απόκλιση από τη ρουτίνα των αντίπαλων Σοβιετικών καταγραφόταν με σχολαστικότητα, ενώ οι ηγέτες ήξεραν ότι κάθε σκαλοπάτι στην «κλίμακα κλιμάκωσης» μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο.
Σήμερα το σκηνικό είναι πιο περίπλοκο: οι προκλήσεις είναι πολλαπλές, τα μέτωπα ανοιχτά και οι γραμμές μεταξύ πολέμου και ειρήνης θολές.
Η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν ξέρει να παίζει με τη «γκρίζα ζώνη» καλύτερα από τον καθένα. Οι δυτικοί – και ειδικά οι Ευρωπαίοι – πέφτουν απλά στην παγίδα της. Δεν είναι το μόνο μέτωπο άλλωστε. Εδώ και χρόνια αντιμετωπίζουν τα πάντα με χαρακτηριστική καθυστέρηση, χωρίς όραμα για το αύριο, απλά «διαχειριστικά» και σχεδόν πάντα φοβικά. Έναν ολισθηρό δρόμο ακολουθούν όμως τελευταία και οι ΗΠΑ.
Το κλείσιμο της Δύσης στον φόβο είναι επικίνδυνο. Όπως μας θυμίζει σήμερα ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Wealth Management, Paul Donovan, οι πραγματικοί κίνδυνοι δεν είναι οι δασμοί ή τα βραχυπρόθεσμα σοκ. Αυτά είναι «12-18 μηνών» και μετά ξεθωριάζουν. Οι πραγματικές απειλές είναι δομικές: η χαμηλή παραγωγικότητα, η φθορά στην ποιότητα των δεδομένων που τροφοδοτούν τις κεντρικές τράπεζες, η απώλεια εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Σε αυτά η Δύση δεν δείχνει να επενδύει πολιτικό κεφάλαιο. Αντίθετα, κλείνεται σε προστατευτικές πολιτικές και μικρο-αντιπαραθέσεις.
Την ίδια στιγμή, έρχεται μια τεράστια κοινωνική αναδιάταξη. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση –AI, ρομποτική, αυτοματοποίηση– αλλάζει τα πάντα: οικονομίες, εργασιακές σχέσεις, ακόμη και τον τρόπο που συγκροτούνται κοινωνίες. Και μέσα στην επόμενη εικοσαετία 83 τρισ. δολάρια θα αλλάξουν χέρια από τη γενιά των boomers στις νεότερες γενιές και στις γυναίκες, δημιουργώντας ένα νέο τοπίο πλούτου και ισχύος. Αυτά είναι τα πραγματικά «μέτωπα», εκεί όπου θα κριθεί η ανθεκτικότητα όλων.
Οι μεγάλες ανατροπές δεν είναι απειλή, αν υπάρχει ψυχραιμία και στρατηγική. Το στοίχημα είναι η Δύση να πάψει να φοβάται τη σκιά της και να δείξει αξιοπιστία. Γιατί αν συνεχίσει να χάνει χρόνο σε φοβικά αντανακλαστικά, τότε δεν θα την καταβάλει η Ρωσία ή η Κίνα στο πεδίο μάχης, αλλά η ίδια της η αδυναμία να προσαρμοστεί στις κοσμογονικές αλλαγές.
