Skip to main content

Ο Θουκυδίδης, ο Ερντογάν και η «Φινλανδοποίηση»

Murat Cetinmuhurdar/PPO/Handout via REUTERS

Ο Λίβυος ηγέτης στρατάρχης Χαφτάρ ανάβει και αυτός το πράσινο φως στην Τουρκία για να πραγματοποιήσει θαλάσσιες έρευνες για εξόρυξη ενεργειακών πόρων, νότια της Κρήτης.

Σύμφωνα με το Bloomberg, το Λιβυκό κοινοβούλιο που εδρεύει στη Βεγγάζη αναμένεται να ψηφίσει και να εγκρίνει το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο του 2019. Ενα μνημόνιο που είχε συνάψει η αντίπαλη του Χαφτάρ, κυβέρνηση της Τρίπολης, που είναι αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ.

Με απλά λόγια: Και οι δύο εμπόλεμες πλευρές στη Λιβύη, ενισχύουν πλέον τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο. Παρά τις δικές μας διαμαρτυρίες στον ΟΗΕ.
Ο λόγος; Στοιχίζονται στο πλευρό του φερόμενου ως πιο ισχυρού περιφερειακού παίκτη στη Μεσόγειο.

Βλέπουν άλλωστε, τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν να ανεβάζει συνεχώς «ταχύτητα» ως διεθνής «μεσολαβητής». Επαινεί τον πρόεδρο Τραμπ για τη συνάντηση με τον Πούτιν, στην Αλάσκα. Συνομιλεί με τον Ρώσο πρόεδρο για να τον φέρει στο ίδιο τραπέζι στην Κωνσταντινούπολη, με τον Ζελένσκι, ως «αξιόπιστος και επιτήδειος ουδέτερος μεσολαβητής».

Ο Ερντογάν συζητά το αποτέλεσμα των συναντήσεων με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, αλλά και τον  Εμμανουέλ Μακρόν. Με τον Γάλλο πρόεδρο να δηλώνει «έτοιμος να εργαστεί πάνω σε μια φιλόδοξη διμερή ατζέντα με την Τουρκία». Και τον Ερντογάν να ζητά συνεργασία με τη Γαλλία «ιδίως στην αμυντική βιομηχανία».
Την ίδια ώρα, η συμφωνία Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν που υπογράφηκε στο Λευκό Οίκο με πρωτοβουλία του Τραμπ, ανοίγει τον δρόμο για την επέκταση της επιρροής της Τουρκίας στον Νότιο Καύκασο.

«Διπλή κίνηση ματ;»

Φιλοκυβερνητικές εφημερίδες στην Τουρκία, δεν διστάζουν να πανηγυρίζουν μάλιστα ότι η Άγκυρα πέτυχε μια «διπλή κίνηση ματ» με τη Λιβύη, αλλά και την Αίγυπτο, καθώς υπέβαλε νέα πρόταση για οριοθέτηση ΑΟΖ με το Κάιρο, «πιο συμφέρουσα από εκείνη που είχε υπογράψει η Αίγυπτος με την Αθήνα το 2020.

Παίζοντας στο παιχνίδι των εντυπώσεων μάλιστα, τουρκικές εφημερίδες υποστηρίζουν ότι στην πρόσφατη επίσκεψη στην Αθήνα του Σύρου υπουργού Εξωτερικών Σαϊμπανί, ο πρώην τζιχαντιστής και νυν «διπλωμάτης με γραβάτα», φέρεται να απέρριψε πρόταση τριμερούς σχήματος (Αθήνα – Δαμασκός – Λευκωσία) λέγοντας πως η Δαμασκός «δεν θα συμμετάσχει σε μπλοκ κατά της Τουρκίας».

Διπλωματία της συναλλαγής

Πώς απαντά σε όλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση; Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε άρθρο του στην εφημερίδα Μανιφέστο, καταδικάζει και σωστά, τη διπλωματία της συναλλαγής. Όπως γράφει, «η θέση περί υπεροχής της συναλλακτικής διπλωματίας έναντι του διεθνούς δικαίου είναι αφελής, αν όχι επικίνδυνη». Δυστυχώς όμως, το διεθνές δίκαιο τείνει να γίνει-ας μου επιτραπεί η έκφραση- κουρελόχαρτο, ενώ η συναλλακτική διπλωματία κερδίζει συνεχώς έδαφος.

Με την νέο-Οθωμανική εξωτερική του πολιτική  ο Ερντογάν δεν αυτοπαρουσιάζεται μόνο ως ο νέος Σουλτάνος , αλλά με τα Οθωμανικά παζάρια επεκτείνει την περιφερειακή του ισχύ.Επιδιώκει σταδιακά τον οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο σε εδάφη που κάποτε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

«Κανένας Τούρκος πρόεδρος πριν από αυτόν δεν έχει επιχειρήσει τόσο μαζικά να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του», λέει ο ιστορικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Μάουρους Ραινκόφσκι , καθηγητής Ισλαμικών και Μεσανατολικών Σπουδών καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. «Ο Ερντογάν θέλει μια σφαίρα επιρροής που εκτείνεται από το Μαγκρέμπ μέχρι τον Καύκασο» και παίζει το θρησκευτικό χαρτί: παρουσιάζει την Τουρκία «ως προστάτη του σουνιτικού Ισλάμ σε όλη την περιοχή», σημειώνει ο Γερμανός ιστορικός.

«Πνευματική γεωγραφία»

Ο Ερντογάν εντείνει επίσης λεκτικά το παιχνίδι του: Η «πνευματική γεωγραφία» των Τούρκων εκτείνεται «από τη Συρία μέχρι τη Γάζα,  από τη Μοσούλη μέχρι την Ιερουσαλήμ», λέει. «Τα αδέρφια μας στην Κριμαία, στον Καύκασο, στο Χαλέπι μπορεί να βρίσκονται πέρα ​​από τα φυσικά σύνορα, αλλά βρίσκονται εντός των ορίων της καρδιάς μας».

Αλλού, λέει ότι η Συνθήκη της Λωζάνης «δεν είναι ιερό κείμενο» – αμφισβητώντας έτσι τα υπάρχοντα σύνορα. «Προσέχειν τοις εχθροίς, πρώτοι γαρ των αμαρτημάτων αισθάνονται», έλεγε ο Κυνικός Αντισθένης-Να προσέχεις αυτά που λένε οι εχθροί σου· είναι οι πρώτοι που θα επισημάνουν τα λάθη σου.

Ο Τούρκος πρόεδρος με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», προβάλλει συνεχώς , παράνομες διεκδικήσεις, τις οποίες και επιβάλει -δυστυχώς- με τις απειλές του . Να θυμηθούμε τι έχει γίνει μέχρι τώρα με τις «περιπέτειες» των διαφόρων …καλωδίων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.

Ο κατευνασμός του …χωριάτη

Δυστυχώς, η πολιτική του κατευνασμού μόνο θάρρος δίνει στον …χωριάτη. Που μόνο για το δίκαιο του ισχυρού, νοιάζεται.

«Οις ει ξυγχωρήσετε, και άλλο τι μείζον ευθείς επιταχθήσεσθε ως φόβω και τούτο υπακούσοντες», προειδοποιεί, 25 αιώνες τώρα ο Θουκυδίδης στην πρώτη προς Αθηναίους δημηγορία του Περικλή. «Εκείνοι στις απαιτήσεις των οποίων θα ενδώσετε, ευθύς αμέσως θα σας διατάξουν να παραχωρήσετε περισσότερα, με την πεποίθηση ότι υπακούετε στις επιταγές τους, λόγω φόβου». Η σημερινή «Φινλανδοποίηση», με άλλα λόγια, που επαληθεύει τον Θουκυδίδη διαρκώς στη διαδρομή της παγκόσμιας ιστορίας.