Του καθηγητή Βασίλειου Σύρου, που δραστηριοποιείται ως επίτιμος εντεταλμένος εταίρος στο National Maritime Foundation, την πιο σημαντική ινδική δεξαμενή σκέψης και προβληματισμού στον τομέα της ναυτικής πολιτικής
Η επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού Narendra Modi στην Κύπρο από τις 15 μέχρι τις 16 Ιουνίου προτού μεταβεί στον Καναδά για τη σύνοδο της G7 αποτελεί ένα ακόμα ορόσημο στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ της Ινδίας και της ΕΕ και το άνοιγμα που επιχειρεί η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη στη Μεσόγειο.
Παράλληλα, η εντατικοποίηση των επαφών ανάμεσα στο Νέο Δελχί και διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι άμεσα συνυφασμένη με το μεγαλόπνοο σχέδιο για τη δημιουργία του Οικονομικού Διαδρόμου Ινδίας–Μέσης Ανατολής–Ευρώπης (India–Middle East–Europe Economic Corridor/IMEC), το οποίο ανακοινώθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023 στη σύνοδο κορυφής της G20, και την αναζήτηση θυλάκων ασφάλειας και σταθερότητας σε μια περίοδο κρίσιμων γεωπολιτικών ανακατατάξεων, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή.
Οι σχέσεις Κύπρου–Ινδίας και η παρουσία της Ινδίας στη Μεσόγειο και την ΕΕ
Το ταξίδι του κου Modi στη Λευκωσία ερμηνεύτηκε ως ένα έμμεσο πλην αιχμηρό μήνυμα προς στην Τουρκία στον απόηχο της κρίσης Ινδίας–Πακιστάν, η οποία πυροδοτήθηκε από την τρομοκρατική επίθεση στο Pahalgam στις 22 Απριλίου, κλιμακώθηκε με τη στρατιωτική επιχείρηση της Ινδίας «Sindoor» κατά του Πακιστάν και στις 10 Μαΐου συμφωνήθηκε εκεχειρία. Η υποστήριξη που παρείχε η Τουρκία στο Πακιστάν προκάλεσε οργή στο εσωτερικό της Ινδίας η οποία εκδηλώθηκε με μαζικές εκκλήσεις για μποϊκοτάζ τουρκικών προϊόντων, εταιρειών και ταξιδιωτικών πακέτων στην Τουρκία, αναπροσανατολισμό σε άλλους προορισμούς, όπως η Ελλάδα, η Σερβία, η Γεωργία, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, καθώς και ακύρωση μνημονίων συνεργασίας με τουρκικά πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Ωστόσο, πέρα από εφήμερες και εν μέρει σπασμωδικές αντιδράσεις και πύρινη ρητορική, οι κυβερνητικοί κύκλοι τόσο στο Νέο Δελχί όσο και στην Άγκυρα έχουν απόλυτη επίγνωση των στενών εμπορικών δεσμών, οι οποίοι συνδέουν τις δύο χώρες και είναι απότοκο συστηματικής προεργασίας δεκαετιών, και κανείς δεν έχει σοβαρή πρόθεση διασάλευσής τους. Αν και οι ινδο–τουρκικές σχέσεις δεν στηρίζονται σε ισχυρά πολιτισμικά ερείσματα σε σύγκριση με εκείνες ανάμεσα στην Ινδία και άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, οι εμπορικές ανταλλαγές παραμένουν πρώτιστο μέλημα και για τις δύο πλευρές, όπως καταδεικνύεται από την υπολογίσιμη διπλωματική εκπροσώπηση και των δύο χωρών, την πραγματοποίηση πολλαπλών απευθείας πτήσεων κάθε εβδομάδα μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Νέου Δελχί και Βομβάης, και την αναβαθμισμένη θέση ακόλουθου άμυνας που διατηρεί η Τουρκία στο Νέο Δελχί.
Ως ηγέτης μιας ανερχόμενης παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής δύναμης ο κος Modi έκρινε, όπως ήταν αναμενόμενο, πρέπον να προβεί σε σθεναρή απάντηση. Συνεπώς, η επίσκεψη του στη Λευκωσία πρέπει να ιδωθεί σε συνάρτηση με την απαράμιλλη μαεστρία του Ινδού πρωθυπουργού στην αποτελεσματική καλλιέργεια και διαχείριση εικόνων και εντυπώσεων. Παρ’ όλ’ αυτά, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, οι κινήσεις του κου Modi αφήνουν να διαφανούν με μεγαλύτερη ευκρίνεια οι κατευθυντήριες γραμμές της στρατηγικής της Ινδίας σε ό,τι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και την ΕΕ. Ταυτόχρονα, αποτυπώνουν την απαρέγκλιτη επιδίωξη της ινδικής κυβέρνησης να αποκτήσει επιπροσθέτους δίαυλους επικοινωνίας με την ΕΕ και να εμβαθύνει τις σχέσεις με χώρες, όπως ο Κύπρος, οι οποίες είναι σε θέση να λειτουργήσουν ως πυλώνες του ΙΜΕC και δίχτυα προστασίας σε γεωπολιτικούς κραδασμούς και αναταράξεις. Άλλωστε, η ρευστότητα στη Μέση Ανατολή και η σύρραξη Ισραήλ–Ιράν υπογραμμίζουν την αδήριτη ανάγκη για ετοιμότητα, ευελιξία, ευχέρεια ελιγμών και κατάρτιση εναλλακτικών σχεδίων.
Οι ινδο-κροατικές σχέσεις, ο IMEC και η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών
Η επίσκεψη του κου Modi στo Ζάγκρεμπ, η πρώτη Ινδού πρωθυπουργού στην ιστορία την ινδο-κροατικών σχέσεων, στις 18 Ιουνίου αμέσως μετά από εκείνη στη Λευκωσία, εγγράφεται στην προσπάθεια της ινδικής ηγεσίας να εξασφαλίσει πρόσβαση σε νέες πύλες εισόδου στις ευρωπαϊκές αγορές τη στιγμή μάλιστα που πληθαίνουν οι μνηστήρες για ινδικές επενδύσεις και οι προσφορές για διάθεση λιμανιών στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία. Από της σκοπιά της Ινδίας, η Κροατία, ειδικά το λιμάνι της Rijeka και ενδεχόμενα και εκείνα των Split and Ploče, αποτελεί εφαλτήριο για τη σύνδεση του ΙΜΕC με την Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative), η οποία εγκαινιάστηκε το 2015 και περιλαμβάνει χώρες της Αδριατικής, της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας (Kροατία, Σλοβενία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Αυστρία, Τσεχική Δημοκρατία, Σλοβακία, Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία).
Ο IMEC και η προσέλκυση νέων εταίρων
Η παγίωση μιας νέας εκδοχής «pax israelica» στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο θα καθορίσει τον ρυθμό υλοποίησης του ΙΜΕC και τη μορφή που θα λάβει το όλο εγχείρημα. Είναι πρόδηλο ότι ο ΙΜΕC αναδεικνύεται σε ένα ώριμο και πολυδιάστατο πρόγραμμα με πολλές διακλαδώσεις, κάτι που τον καθιστά δελεαστικό για νέους επίδοξους stakeholders. Η πιθανή εμπλοκή της Αιγύπτου ήταν ένα από τα κεντρικά θέματα της ημερίδας «IMEC: Connecting Continents, Unlocking Opportunities» (4 Ιουνίου, Νέο Δελχί), στην οποία είχε την τιμή ο γράφων να συμμετάσχει ως εισηγητής. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από τη δεξαμενή σκέψης Chintan Research Foundation (CRF). Kύριος χρηματοδότης του CRF είναι το Adani Group, το οποίο αγόρασε 70% των μετοχών του λιμανιού της Χάιφα το 2023. Σύμφωνα με τα πορίσματα της ημερίδας, η Αίγυπτος διαθέτει ξεχωριστά πλεονεκτήματα χάριν της της προνομιακής γεωγραφικής της θέσης στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Αφρική, Ασία και Ευρώπη), του ελέγχου της Διώρυγας του Σουέζ και της στρατηγικής της σύμπραξης με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και, βέβαια, την Ινδία. Περαιτέρω συνεργασία με την ηγέτιδα δύναμη του αραβικού κόσμου θα μπορούσε να θωρακίσει την ανθεκτικότητα του IMEC, να δώσει νέα ώθηση στις εμπορικές διασυνδέσεις ανάμεσα στις τρεις προαναφερθέντες ηπείρους, να συντελέσει στη μείωση του χρόνου μεταφοράς αγαθών και να ενισχύσει τη σημασία του διαδρόμου για τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και το διεθνές εμπόριο.
