Η κριτική στις τράπεζες πάντα γοητεύει. Αυτές έχουν τα λεφτά στα μεγάλα σεντούκια – όπως θέλει η λαϊκή φαντασία-και άρα ό,τι και να πούμε σε βάρος τους πιάνει τόπο. Και, το κυριότερο, ποιος να πάει κόντρα στο ρεύμα, όταν η μυθολογία στην Ελλάδα είναι το πιο συνηθισμένο πιάτο.
Μιλώντας από το βήμα της ετήσιας τακτικής γενικής συνέλευσης της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τις κάλεσε να επιδείξουν τον δυναμισμό που επιδείκνυαν πριν από την κρίση. «Όλοι θυμόμαστε έντονα τον ισχυρό και διευρυμένο ρόλο των τραπεζών στη χρηματοδότηση των κρατικών και των ιδιωτικών επενδύσεων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε μια σειρά από γειτονικές χώρες. Επιδείκνυαν παράλληλα οι τράπεζες μια έμπρακτη μέριμνα για τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Η σωρευτική δράση των τραπεζών εκείνη την εποχή αποτελούσε έναν καθοριστικό μοχλό ανάπτυξης, όχι μόνο για την οικονομία αλλά και για τις ίδιες τις τράπεζες».
Η πριν από την κρίση εποχή είχε πιστωτική επέκταση που έφτανε το 25% του ΑΕΠ και εν μέρει ήταν μια από τις αιτίες που οδήγησαν στην κρίση, για να παγιδευτούν και οι τράπεζες στη συνέχεια από τα ομόλογα του κράτους. Πριν από λίγους μήνες, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είχαν κάνει σημαία τους τον αναβαλλόμενο φόρο και υπόσχονταν ότι θα πάρουν από αυτόν τα 15 δισ., για να κάνουν κοινωνικό έργο, να δώσουν 13ο και 14ο μισθό και πάει λέγοντας. Η πλάκα είναι ότι τα συγκεκριμένα χρήματα δεν υπάρχουν. Πρόκειται στην ουσία για μελλοντικά φορολογικά οφέλη, που λογιστικά θεωρούνται μετοχικό κεφάλαιο και με αυτά τα ανύπαρκτα κεφάλαια οι τέσσερις συστημικές τράπεζες καλύπτουν τις κανονιστικές απαιτήσεις.
Μετά ήταν οι προμήθειες που ήταν (και παραμένουν) υψηλές, που η κυβέρνηση νομοθέτησε, βελτιώνοντας κάποιες πλευρές του θέματος. Κανείς, βέβαια, δεν είπε ότι οι προμήθειες είναι καίριο ζήτημα για τις τράπεζες, που παραμένουν εγκλωβισμένες στις συνέπειες της κρίσης, με την έξοδο να απαιτεί κέρδη που διασφαλίζονται εν μέρει και από τις προμήθειες. Παρά τα μεγάλα λόγια, η τραπεζική (με την έννοια πριν από την κρίση) δεν έχει επανέλθει. Γίνεται προσπάθεια αλλά οι εξελίξεις συμπορεύονται και με τη γενικότερη κατάσταση της χώρας, που είναι αυτή που είναι.
Σήμερα, στην Ελλάδα 2,5 εκατομμύρια ΑΦΜ είναι στο κόκκινο, βρίσκονται στους servicers και αποκλείονται εξ ορισμού από τις δανειοδοτήσεις. Τα στεγαστικά που θα μπορούσαν να τρέξουν ένεκα και του προβλήματος στέγης δεν προχωράνε. Το πρόγραμμα «Σπίτι 2» δεν επιλέγεται αφενός γιατί δεν υπάρχει προσφορά σπιτιών και αφετέρου η εν γένει λειτουργία του συμβάλλει στην αύξηση των τιμών των προς πώληση οικιών, κάνοντας απαγορευτική την αγορά.
Εν κατακλείδι, οι τράπεζες δεν λειτουργούν σε κενό αέρος αλλά στο οικονομικό περιβάλλον που εμείς διαμορφώνουμε. Και, αν φοβούνται να δώσουν δάνεια, είναι γιατί κοκκινίζουν και ξεκινάει πάλι από την αρχή ο φαύλος κύκλος.
