Η πορεία του Γένους στον κόσμο, ζώσα και σφύζουσα, πέρα από τα σύνορα της σύγχρονης Ελλάδος υπήρξε θαυμαστή και μοναδικής σπουδαιότητας για τον πολιτισμό της ανθρωπότητας και λίγοι λαοί μπορούν να καυχηθούν για κάτι παρόμοιο. Ιδίως στη λεκάνη της Μεσογείου, τούτο συνέβαινε μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα.
Με απαρχή, όμως τη Μικρασιατική Καταστροφή και εν συνεχεία κατά τις δεκαετίες του 1950, ’60 και του 70’, το Γένος δέχθηκε απανωτά πλήγματα, με αποτέλεσμα τη βαθμιαία συρρίκνωση της παρουσίας του. Οι κοινότητες της Κωνσταντινούπολης, Σμύρνης, Αλεξάνδρειας, Καΐρου, Ιεροσολύμων και πολλές άλλες, ή εξαφανίσθηκαν, ή διασώθηκαν κάποια απομεινάρια τους, ως θεματοφύλακες των κειμηλίων που θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν. Το Εθνικό Κέντρο, στο μέσο διαδοχικών καταιγίδων, δεν ήταν σε θέση να παράσχει σε εκείνες την απαιτούμενη προστασία. Δυστυχώς, η συρρίκνωση συνεχίζεται και σαν σαράκι φθείρει την Κιβωτό, όλο και περισσότερο.
Η μεγαλειώδης πορεία του Γένους ανά τους αιώνες, είχε τα ορόσημα, τα σύμβολα και τα κειμήλιά της. Εν τούτοις, φοβούμαι ότι στη σύγχρονη Ελλάδα, τα σύμβολα εν γένει δεν τυγχάνουν του δέοντος σεβασμού.
Τύχη αγαθή, από τα σύμβολα του Γένους, τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων και πολύ σημαντικές Μονές, οι οποίες εξαρτώνται από αυτά, παραμένουν ακόμη πνευματικοί φάροι, εις πείσμα πολυσχιδών αντιξοοτήτων.
Επ’ εσχάτων, ένα από αυτά τα ανεκτίμητα και ανεπανάληπτα σύμβολα και κειμήλια του Γένους, η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, βρέθηκε στην κορυφή της δημοσιότητα, αλλά όμως για λάθος λόγους. Πρόκειται για την πρώτη χριστιανική μονή και ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό (527-565 μ.Χ.). Λόγω της τεράστιας σημασίας της, την αναγνώρισε και ο Προφήτης Μωάμεθ , με τον λεγόμενο «Αχτιναμέ», το έτος 625. Έχει τύχει μάλιστα αναγνώρισης από το σύνολο των μεγάλων Σχολών του Ισλάμ. ΄Οσο για τη βιβλιοθήκη της (δεύτερη μετά το Βατικανό) και τις εικόνες της, έχουν γραφεί αίνοι κατά κόρον.
Για ιστορικούς λόγους, η Μονή υπάγεται στην πνευματική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και λόγω της σημασίας της, ο Ηγούμενός της, ο οποίος χειροτονείται στα Ιεροσόλυμα, φέρει το αξίωμα του Αρχιεπισκόπου. Κατά τη διάρκεια της ισραηλινής κατοχής του Σινά, ο Αρχιεπίσκοπος είχε φιλοξενηθεί από το εν λόγω Πατριαρχείο
Με Έλληνες ή ελληνόφωνους αλλοδαπούς μοναχούς, η Μονή πορεύεται και κρατάει ζωντανή τη φλόγα. Όπως και στη Μονή του Αγίου Σάββα, αλλά και αλλού, οι ψαλμωδίες οι οποίες απλώνονται στην έναστρη νύχτα της ερήμου, είναι στην ελληνική γλώσσα!
Η υπόθεση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης έχει πάρει μια πολύ δυσάρεστη τροπή, παρά πολυετείς διαπραγματεύσεις και τα συμφωνηθέντα μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Αιγυπτίου Προέδρου, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα. Η υπογραφή της συμφωνίας που εκκρεμούσε μεταξύ της Διοίκησης του Νοτίου Σινά και της Μονής και αναγνώριζε ιδιοκτησία στη Μονή , καθυστέρησε έως ότου την πρόλαβε η έκδοση δικαστικής απόφασης, μετά από πολυετή διαμάχη.
Η απόφαση είναι άκρως προβληματική και δεν εξωραΐζεται, όσο καλλιεπείς και να είναι οι διάφορες δηλώσεις. Η δήλωση, μάλιστα του Αιγυπτίου Υπουργού Εξωτερικών, ότι σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, «διατηρείται η βαθεία πνευματική αξία της Μονής και το θρησκευτικό της καθεστώς και οι μοναχοί θα εξακολουθήσουν να έχουν πρόσβαση και χρήση της Μονής και των θρησκευτικών και ιστορικών τόπων», μάλλον λάδι στη φωτιά ρίχνει. Δηλαδή, τους επιτρέπεται η πρόσβαση στο σπίτι τους; Το ιδιοκτησιακό καθεστώς περιτέχνως αποσιωπείται και ελπίζω να μην αληθεύει πρόσφατο δημοσίευμα της έγκριτης ιταλικής Corriere della Sera, η οποία επικαλούμενη πηγές του Βατικανού, αφήνει να αιωρούνται φήμες περί ελληνοαιγυπτιακής συναλλαγής για το θέμα, με ενεργειακά ανταλλάγματα.
Είναι αλήθεια ότι το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σύνθετο. Οι ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις είναι διαχρονικά σημαντικότατες για την Ελλάδα και αντίστοιχες είναι οι τοποθετήσεις από αιγυπτιακής πλευράς. Επίσης, ο Πρόεδρος Αλ Σίσι, βρίσκεται σε ιδιαίτερα λεπτή θέση στο εσωτερικό της χώρας του, όσον αφορά σε θρησκευτικά ζητήματα και επί πλέον αληθεύει ότι έχει θέσει ως στόχο την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Όλες, όμως οι εγγυήσεις περί θρησκευτικού καθεστώτος ουδεμία σημασία θα έχουν εάν δεν επιλυθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς, διότι η τύχη της Μονής θα παραμείνει εκκρεμής, στο έλεος ανθρώπων αμφιβόλων προθέσεων (για να το θέσω ηπίως) που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα την σεβαστούν. Καλό πράγμα η τουριστική ανάπτυξη, αλλά είναι αδιανόητο η φλεγομένη βάτος, ο τόπος όπου ο Θεός παρέδωσε τις δέκα εντολές στον Μωυσή, το κελί του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος ή του Αγίου Παϊσίου, να καταλήξουν αναψυκτήρια, για να ξεδιψούν κακομαθημένοι τουρίστες….
Οι δύο πλευρές βρέθηκαν σε δύσκολη θέση λόγω της δικαστικής απόφασης: οι μεν Αιγύπτιοι εξεπλάγησαν με την ελληνική αντίδραση, οι δε Έλληνες δεν ανέμεναν μια τόσο δυσμενή εξέλιξη. Πάντως, οι ελληνικές θέσεις δεν εξυπηρετούνται με κραυγές και υπέρ το δέον λεκτικές εξάρσεις. Τώρα, πλέον, με δεδομένη την ήδη κακή εξέλιξη, χρειάζεται ψυχραιμία και εξαντλητική διερεύνηση των – όποιων – δυνατοτήτων λύσης, η οποία, βεβαίως μπορεί να είναι μόνο πολιτική.
Το ερώτημα, όμως, και δη κρίσιμο, είναι κατά πόσον οι Αιγύπτιοι θα είχαν αποτολμήσει έναν τέτοιο χειρισμό, εάν η διεθνής θέση της χώρας μας ήταν ισχυρότερη. Ο καθένας ας δώσει την απάντησή του. Η ισχύς , πάντως, και δεν εννοώ μόνον τη στρατιωτική, συνεπάγεται σεβασμό.
Τα κειμήλια πρέπει να διαφυλάττονται ως κόρη οφθαλμού. Τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία είναι πετράδια που οριοθετούν την πορεία του Γένους, αλλά και νομιμοποιούν την ιδιαίτερη θέση της Ελλάδος μεταξύ των λοιπών εθνών. Τα Καθιδρύματα αυτά έχουν, συνεπώς και τεράστια πολιτική σημασία. Δεν είναι απαραίτητο να θρησκεύεται κανείς για να το αντιληφθεί. Αποδυνάμωσή τους σημαίνει και περαιτέρω συρρίκνωση της Ελλάδος σε πολύ απαιτητικούς καιρούς.
* Ο Ανδρέας Παπασταύρου είναι πρέσβης επί τιμή
